دورهمی علمی کتابداران با موضوع مفاهیم کتابخانه دیجیتال+ فیلم

به گزارش لیزنا، در این نشست سيد مهدى طاهرى به مفاهیم اولیه و بنیادی درباره کتابخانه دیجیتال پرداخت و سخن خود را درباره اشیا محتوایی (content object) آغاز کرد و گفت: در محیط دیجیتالی نه تنها یک مجله می‌تواند توصیف شود بلکه مقالات یک مجله و حتی تصاویر مقاله  و یک صفحه از مقاله نیز می‌تواند به عنوان یک شی مجزا شناخته شود و برای آن متادیتا ساخته شود. در محیط وب نیز عکس یا پاراگراف‌ها دارای یک URL جداگانه هستند و به این مفهوم است که به عنوان یک شی محتوایی شناخته شده اما ارتباطش با منبع حفظ شده است و یک رابطه کل و جز به وجود آمده است.

طاهری در ادامه گفت: کتابخانه دیجیتال در سال‌های 1997، 1998 مطرح شد و در این سال‌ها با نسل جدیدی از کتابخانه‌ها مواجه شدیم که در محیط الکترونیکی به وجود آمدند. برخی اظهار کردند که متادیتا می‌تواند جای فهرست‌نویسی و توصیف منابع را بگیرد اما مخالفت‌هایی زیادی با این نظریه شد چرا که فهرست‌نویسی یک فرآیند بود و متادیتا محصول فرآیند. همه فرآیند رده‌بندی و فهرست‌نویسی نیز تولید متادیتا است و ما داده‌ای درباره داده دیگر درست می‌کنیم و این اتفاق جدیدی نیست.

رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علافه افزود: تحولی که تولید منابع در قالب دیجیتالی رخ داد به 2 شکل بود که یا به صورت دیجیتال‌سازی یعنی دیجیتالی کردن منابع فیزیکی از طریق اسکن و تایپ بود و یا این منابع از اول دیجیتالی ایجاد شده بودند و ذات دیجیتالی داشتند. مسئله بعدی درباره مدیریت این منابع بود که در قالب نهادهایی مثل کتابخانه بیاید و یا توسط موتورهای کاوش جستجو شود. در آن زمان تعاریف و اصطلاحات از کتابخانه دیجیتال متفاوت بود تا در سال 1998 فدراسیون کتابخانه‌های دیجیتالی DLF که مهم‌ترین مرجع در حوزه کتابخانه‌های دیجیتالی است تعریف جامعی از کتابخانه دیجیتال ارائه کرد.

وی گفت: در این تعریف کتابخانه‌های دیجیتالی سازمان‌هایی هستند که در آن منابعی به انتخاب و گردآوری اشیا دیجیتالی می‌پردازند، آن‌ها را سازماندهی و تفسیر می‌کنند و دسترسی به آن‌ها را برای مدت زمان طولانی و به صورت مقرون به صرفه امکان‌پذیر می‌کنند.

در این تعریف کتابخانه دیجیتالی مانند کتابخانه فیزیکی سازمان درنظر گرفته شده و خیلی از چیزهایی که ما کتابخانه دیجیتال حساب می‌کنیم حذف می‌شوند مانند سی‌دی‌ها و سایت‌ها و اشتراک‌های کتابخانه‌ها و... که در این محیط کتابداران دیجیتالی وظیفه مدیریت اطلاعات (فرآیند مجوعه‌سازی، سازماندهی و توصیف منابع) را برعهده دارند و با توجه به تعریف مدت زمان طولانی اشتراکات سالیانه که عمر کوتاهی دارند از تعریف کتابخانه دیجیتال حذف می‌شود.

وی گفت: کتابخانه‌هایی که خدمات دیجیتال دارند، کتابخانه‌های دیجیتالی دووجهی می‌شوند و کتابخانه فیزیکی بخشی از کتابخانه دیجیتالی محسوب شده و همه خدمات و دسترسی‌ها در قالب کتابخانه دجیتالی تعریف می‌شود اما این به مفهوم حذف کتابخانه فیزیکی نیست.

در پایان طاهری درباره بحث حقوقی برای تغییر محیط و انتقال داده ها صحبت کرد.