بحث و بررسی «آرشیو مردمی» در نخستین پیش‌نشست آرشیو کنگره پنجم

 به گزارش لیزنا، نخستین پیش‌نشست آرشیو در روز یکشنبه مورخ 31/6/98 با حضور  علی زرافشان، معاون اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران،  غلامرضا عزیزی، رئیس پژوهشکده اسناد و دبیر پنل و  محمد زره‌ساز، دبیر علمی پنجمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات ایران و جمعی از پژوهشگران، دانشجویان، متخصصان و آرشیویست‌ها به میزبانی آرشیو ملی ایران برگزار شد.

در ابتدای جلسه دکتر زره‌ساز یکی از گروه‌های ذینفع در کنگره را آرشیویست‌ها معرفی کرد و گفت: علاوه بر پنل مرتبط با آرشیو، یکی از جوایز ملی نیز با نام جایزه ملی دکتر نورالله مرادی به آرشیو اختصاص دارد و فراخوان آن نیز منتشر شده است و از همه آرشیویست‌ها و پژوهشگران این حوزه دعوت می کنم تا آثار خود را برای دبیرخانه جوایز ملی ارسال کنند.

وی با اشاره به موضوع امسال پنل آرشیو، آرشیوهای مردمی را دارای ظرفیت بالائی برای طرح در جامعه دانست و خواستار توجه به فرهنگ آرشیوسازی و ترویج آن بین مردم شد.

در ادامه دکتر غلامرضا عزیزی به تبیین مفهوم آرشیو مردمی پرداخت و گفت: آرشیو مردمی دارای دورویکرد است. رویکرد اول آرشیو شخصی و رویکرد دوم که مورد نظر معاونت اسناد ملی است، بحث مردمی کردن آرشیو است. آرشیوی که برای مردم و درخدمت مردم و بیشتر دسترس پذیر باشد. خانواده‌هایی داریم که اسنادشان را به مراکز دولتی تحویل نمی‌هند، با آرشیو مردمی کاری کنیم که این اسناد سالم بماند.

وی در رابطه با نحوه چینش سخنرانان در نشست اصلی کنگره بیان کرد: نشست سال گذشته با سایر نشست‌ها اختلاف بزرگی داشت و زمان سخنرانان را به نفع شرکت کنندگان کم کردیم و از هر طیف سخنران داشتیم. امسال هم باید از مجموعه‌داران دعوت کنیم. منظور من از آرشیو مردمی، آرشیوی است که برای مردم است و مردم در کانون توجه قرار گرفته باشند. امیدوارم تا پایان آبان دو پیش‌نشست دیگر هم داشته باشیم.

علی زرافشان معاون اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، ضمن تشکر از حضار و دست‌اندرکاران کنگره گفت: کنگره امسال با فاصله زمانی کمی از همایش جهانی آرشیو برگزار می‌شود. این همایش در اواخر مهر تا 2 آبان در آدلاید استرالیا با همکاری انجمن آرشیوداران استرالیا و نیوزلند برگزار می شود و به موضوع طراحی آرشیو برای مردم می پردازد. در ایران، نیز در قانون تأسیس سازمان در 1349، این وظایف دیده شده است. طراحی آرشیوها برای مردم ابعاد مختلفی دارد و موجب توسعه آرشیوها می‌شود. بسیاری از افراد در شورای راهبری سازمان با تشکیل آرشیو و تعدد آن در کشور مخالفند ولی تجارب کشورهای دیگر مانند ژاپن نشان می‌دهد که این امر ضروری است. در همایش جهانی آرشیو قرار است تجربه کشور استرالیا درباره آرشیو مدارس ارائه شود.

وی افزود: در استرالیا با تأسیس آرشیو مدارس فضایی برای آموزش نحوه نگهداری از مدارک به دانش آموزان و درک فرهنگ آرشیوی در میان مردم ایجاد شده است. با هدف آرشیو مردمی، امروز تغییری را در تالار پژوهش سازمان ایجاد کردیم به نحوی که سرویس دهنده در خدمت سرویس گیرنده باشد و زمان ارائه خدمات کاهش یابد.

زرافشان پیشنهاد کرد: روز کنگره، گزارش نشست شورای جهانی آرشیو رائه و از اعضای مهتاب (مجمع مدیران آرشیو ایران) برای حضور در نشست دعوت شود.

در ادامه  حوریه سعیدی، آرشیویست سازمان اسناد ملی ایران، گفت: بحث آرشیو مردمی با مردمی کردن آرشیو متفاوت است. اینجا اطلاعات مردم نسبت به آرشیو باید بالاتر رود. امروز مردم آرشیو را آن طور که باید نمی‌شناسند. مردمی کردن آرشیو یعنی صنوف مختلف مجموعه‌های خود را درگیر بحث آرشیو کنند. خوب است آرشیو ملی بولتن‌های عمومی برای آشنایی مردم با آرشیو و درمورد تاریخچه مردم ارائه کند. باید ترویجی فکر کنیم و خرده آرشیوها را معرفی کنیم.

در ادامه نشست پژوهشگران، دانشجویان و دانش آموختگان حوزه آرشیو نیز درباره ضرورت توجه به اسناد مردمی و مسائل آن صحبت کردند و هریک پیشنهادهایی را ارائه دادند. اهم صحبتها به شرح زیر مطرح شد: 

جمع‌ آوری اسناد مردم  و ایجاد مجموعه مردمی برای مردم در آرشیو ملی، ایجاد آرشیو مشارکتی،  آرشیو فولکلور  و فراهم کردن دسترسی آزاد، ایجاد آرشیو صنوف و ایجاد بستری مناسب برای حضور دانش آموختگان مطالعات آرشیوی در این حوزه، آرشیو ابری و ایجاد کسب و کار در آرشیو، ایجاد یک نرم افزار موبایل‌پایه برای دریافت و اشتراک گذاری اسناد مردمی.

در پایان دکتر غلامرضا عزیزی، دبیر پنل از دانش آموختگان و دانشجویان تقاضا کرد که در راه مردمی کردن آرشیو که هدف سازمان اسناد ملی ایران است، در کنار این سازمان باشند.