طب حکمت بنیان در ادبیات فارسی بررسی شد/ رونمایی از کتاب «حکایات و اشعار طبیبانه»

به گزارش خبرنگار لیزنا، نشست بررسی جایگاه طب حکمت بنیان در ادبیات فارسی با حضور دکتر حسن امین لو، دکتری ادبیات فارسی و طب پزشکی، و دکتر الهام قازانچایی مسئول بهبود کیفیت و اعتبارسنجی بیمارستان مسیح دانشوری و ارزیاب کشوری وزارت بهداشت، روز یکشنبه 25 اردیبهشت 1401 در سرای علمی-فرهنگی دانشگاهی سی و سومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.

در این نشست دکتر الهام قازانچایی  به معرفی دکتر امین لو پرداخت و گفت: دکتر حسن امین لو متولد سال 1323 در شهرستان شبستر، فارغ التحصیل رشته ادبیات فارسی از دانشگاه تبریز در سال 1349 است. علاقه وی به رشته طب منجر شد که در دانشگاه شهید بهشتی دانشجو شوند  و در طول تحصیل مشغول خدمت در مناطق محروم بودند. یکی از مهم ترین خدمات وی راه اندازی بیمه همگانی است که از اقدامات بسیار بزرگ ایشان در طول خدمت بوده است.

سپس دکتر حسن لو، دکتری ادبیات فارسی و طب پزشکی و نویسنده کتاب «حکایات و اشعار طبیبانه»، با ابراز خوشحالی برای توفیق حضور در این مجلس در روز بزرگداشت فردوسی و تبریک این روز به علاقه مندان گفت: کتاب حکایات و اشعار طبیبانه در رابطه با مبحث طب در ادبیات در راستای طب حکمت بنیان است و افزود: حدود سه سال هست که با لطف خداوند متعال در جلساتی تحت عنوان طب حکمت بنیان شرکت می کنم. حضور در این جلسات فرصت مغتنمی شد تا در جریان مباحث طبی و سیر و تحول آن در ایران قرار گیرم و به تدوین کتاب حکایت ها و اشعار طبیبانه اقدام کنم.

وی در رابطه با آنچه که در کتاب تهیه کرده است گفت: در کتاب از مباحث علمی-ادبی حکمی که گذشتگان برایمان به یادگار گذاشته اند بهره بردم در واقع آنچه گردآوری شده قطره ای است از اقیانوس بزرگ علم. کتابی که تدوین شده، کتاب تخصصی پزشکی نیست بلکه روایتی از آثاری که گذشتگان برایمان نوشته اند است. مطالب این کتاب موضوعات میان رشته ای میان علوم انسانی و پزشکی است، بنابراین مخاطبین آن می توانند علاقه مندان هر دو حوزه باشند و علاوه بر آن چون شامل حکایت ها و لطیفه هایی است غیر از صاحبان فرآیند دو حوزه مذبور، میتواند مورد استفاده عموم مردم نیز قرار گیرد.

او در ادامه گفت: این کتاب شامل ۲۰ عنوان است که ۱۶ فصل مربوط به حکایات و اشعار دارد و باقی واژه‌نامه، نمایه اشخاص، منابع و ماخذ و تصاویر است.  فصل اول این کتاب طب در قرآن با ۴ عنوان خلقت انسان با بیان قرآن، آیاتی از قرآن کریم در مورد سلامتی روان، آیات شفا در قرآن و آیاتی در مورد غذای طیبه است. ۵۰ آیه از قرآن را نیز در این کتاب با توضیحاتی مختصر آورده‌ام. فصل دوم نیز از اثر چهار مقاله عروضی سمرقندی است که شامل چهارده حکایت است.

وی در توصیف طبیب در چهار مقاله عروضی سمرقندی گفت: طبیب باید که رقیق الخلق، حکیم النفس و جیدالحدس باشد. سه عنوان برای یک طبیب آورده شده است.

امین لو در ادامه تاکید کرد: ما باید دانشجویانی را تربیت کنیم که بعدا طبیب شوند که صفات رقیق الخلق، حکیم النفس و جید الحدس را دارا باشد آن موقع می شود اسم آن ها را طبیب گذاشت.

وی در رابطه با حکیم که یکی از عناوینی است که در گذشته برای طبیبان استفاده میشد گفت: کلمه حکیم، کلمه بسار مقدسی است و دلیلش هم این است که پزشکی از طب نشات میگیرد. کل شاهنامه خردنامه است حتی بیت اول هم که برات استهلال است وقتی قالب یک بیت آن را می خوانیم انگار که کل شاهنامه را خوانده ایم. در دیوان شعرا هم بیت اولشان برات استهلال کل کتاب است که بیت اول با نام به نام خداوند جان و خرد شروع شده که یعنی مبنای اصلی کتاب بر اساس خرد تدوین شده است.

امین لو در رابطه با هر فصل کتاب گفت: فصل سوم و چهارم شامل باب سی و سوم قابوسنامه است (اندر ترتیب علم طب) فصل چهارم پزشکی در شاهنامه فردوسی شامل: پانزده حکایت طبیبانه و اشعاری است که در هشت عنوان طبیبانه گردآوری شده است. فصل پنجم شامل حکایت و اشعار طبیبانه سنایی غزنوی است که از این اشعار میشود به شیوه درمان بیماری ها، بیش از بیست قلم دارویی، شیوه های تندرستی، وصف طبیبان حاذق و نقد طبیبان نادان اشاره کرد. فصل ششم شامل حکایات و اشعار عطار نیشابوری است. فصل هفتم شامل طب در مثنوی و دیوان شمس تبریزی است. فصل هشتم ابیات طبیانه در اشعار خاقانی شروانی است که یک سوم کتاب بنده را اشعار خاقانی گرفته است. یک دوره طب را خاقانی در اشعارش به شکل تشبیه، استعاره و کنایه در ضمن قصایدش آورده است. خاقانی خودش را پادشاه اقلیم سخن از نظر قصیده سرای معرفی کرده است. در فصل نهم از اشعار خمسه نظامی گنجه ای در حیطه پزشکی آورده شده است. فصل دهم اختصاص داده شده به آثار سعدی شیرازی که در این مورد مباحث با وراثت یا طبیعت جراحات و زخم ها، دارو و غذا، سلامتی روان، تخصص در طبابت و ... تدوین شده است. فصل یازدهم شامل اشعار طبیبانه در غزلیات حافظ است. فصل دوازدهم شامل حکایت هایی است از کتاب بُحَیره است که این کتاب بحیره شامل سه جلد در رابطه با بحث طب است. فصل سیزدهم شامل کلیات طبیانه سایر کتاب هاست. فصل چهاردهم را اختصاص دادم به اشعار طبیانه سایر شعرا. فصل پانزدهم لطیفه ها و حکایت های پزشکی است که شامل 96 حکایت کوتاه است که بیشتر  ماهیت طنز و لطیفی دارند. فصل شانزدهم شامل تعریف واژه های کلیدی بر اساس کتاب های طب سنتی است. در واقع این فصل تعریف واژه های کلیدی بر اساس کتاب های طب سنتی است.

امین لو در پایان با اشاره به اینکه در این کتاب نام 223 شخص برده شد گفت: 58 مورد شعرا و آثار آن ها، 32 مورد حکیمان و طبیبان، 12 مورد پیامبران، 44 مورد اسطوره ها، 29 مورد دانشمندان، 22 مورد رجال و صاحبان قدرت، 26 مورد ممدوحین خاقانی تشکیل شده است.

در پایان دکتر الهام قازانچایی پیرو حرف های دکتر حسن امین لو گفت: هدف از طب حکمت بنیان بهبود بیماری ها با توجه به طب حکمت اسلامی و ارائه خدمات به بیماران در زمینه های مختلف بوده است.

در پایان نشست لوح تقدیری به حسن‌امین‌لو، پزشک و ادیب و الهام قازانچایی مسئول بهبود کیفیت و اعتبارسنجی بیمارستان مسیح دانشوری و ارزیاب کشوری وزارت بهداشت از طرف مرکز نشر دانشگاه آزاد اسلامی اهدا شد.

گزارش: غزاله ورقائی