کد خبر: 43625
تاریخ انتشار: دوشنبه, 06 ارديبهشت 1400 - 10:16

داخلی

»

سخن هفته

ایرانداک، پشتیبانِ سیاست‌گذاریِ مبتنی بر شواهدِ علم، فناوری و نوآوری

منبع : لیزنا
لیلا نامداریان
ایرانداک، پشتیبانِ سیاست‌گذاریِ مبتنی بر شواهدِ علم، فناوری و نوآوری

لیزنا؛ لیلا نامداریان[1]، دکتری سیاست‌گذاری علم و فناوری، استادیار پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران( ایرانداک): امروزه، اهمیت کاربست آمار(رسمی/غیررسمی)، داده و اطلاعات،‌ دیدگاه‌های کارشناسی، و نتایج حاصل از پژوهش‌های نظام‌مند در تدوین سیاست‌های علم، فناوری و نوآوری، توجه سیاست‌گذاران را به رویکرد «سیاست‌گذاری مبتنی بر شواهد» جلب نموده است. این رویکرد در مقابل رویکرد «سیاست‌گذاری مبتنی بر نظرات و عقاید » قرار می‌گیرد که اغلبِ این نظرات و عقاید الهام گرفته از دیدگاه‌های آزمون نشده ، نگاه ایدئولوژیک، تعصبات و یا حدس و گمان افراد یا گروه‌ها هستند. در حالی‌که سیاست‌گذاری مبتنی بر شواهد،  با قراردادن بهترین شواهد در قلب توسعه سیاست‌ها کمک می‌نماید تا سیاست‌های آگاهانه‌تر در حوزه علم، فناوری و نوآوری تدوین شوند. شواهد مورد استفاده هر چه بهتر و کامل‌تر باشند و از منابع  معتبر جمع‌آوری شوند، انجام اصلاحات سیاستی ، شناخت شکست‌های برنامه‌های سیاستی،  انتخابِ منطقی و پیاده‌سازی گزینه‌های سیاستی، تسهیل خواهد شد. مؤسسه‌های بسیاری هستند که فراهم‌آوری شواهد و  پشتیبانی از سیاست‌گذاری علم، فناوری، و نوآوری از طریق تغذیه اطلاعاتی نهادهای سیاست‌گذار، از نقش‌های کلیدی آنهاست؛ پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) و مؤسسه‌های همتراز، در زمره آن‌ها هستند.

ایرانداک و مؤسسه‌های همانند آن که در زمینه گردآوری، پردازش، نگهداری،‌ و نمایه‌سازی انتشارات زمینه‌های گوناگون علمی تخصص دارند، کارکردهای یکتایشان به آنها این اجازه را می‌دهند که دسترسی به هر گونه دانش و تجربة سودمند را در زمینه‌های علم و فناوری برای سازمان‌ها فراهم کنند. آموزش و پژوهش، گزینش، فراهم‌آوری، پردازش، ذخیره، بازیابی اطلاعات و پدیدآوری و اشاعه دانش شفاف و فهم‌پذیر، و فراهم‌سازی جست‌وجوی یکپارچه در منابع اطلاعاتی،کلیدی‌ترینِ این کارکردها هستند. این مؤسسه‌ها، به ویژه، با تهیۀ گزارش‌های تحلیلی و انتشار نشریه‌های تخصصی و ادواری نیازهای سیاست‌گذاران را برای تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد برآورده می‌سازند. از این رو ،‌ بسیاری از این مؤسسه‌ها توانسته‌اند در کنار نهادهای برنامه‌ریز و سیاست‌گذار و با هدف برآوردن نیازهای آنان کار خود را پیش برند. آنان از شکل آرشیو بیرون آمده و به مؤسسه‌های پردازش و طبقه‌بندی اطلاعات بدل شده‌اند تا بتوانند فلسفۀ شکل‌گیری و مأموریت خود را در پشتیبانی از این نهادها کاربردی سازند. آنان به ارائه خدمات روزمرۀ کتابخانه‌ای بسنده نکرده‌اند و در گذر زمان به پردازنده اطلاعات و پدیدآورنده و ناشر یافته‌های این پردازش‌ها بدل شده‌اند.

نمونه‌هایی از این دست مؤسسه‌ها در دیگر کشورهای جهان نیز کار می‌کنند که عملکردشان همانند ایرانداک است. برای نمونه، «اینزداک»، یک مؤسسۀ اسناد و مدارک علمی برتر در کشور هند، زیر نظر شورای پژوهش‌های علمی و صنعتی این کشور است که کار خود را از سال 1952میلادی آغاز کرده است. این مؤسسه توانسته است به طراحی سیاست‌های علم و فناوری این کشور و به‌ویژه برنامه‌ریزی‌های شورای پژوهش‌‌های علمی و صنعتی هند یاری رساند. «پانزداک» نیز در سال 1957 میلادی زیر نظر شورای پژوهش‌های علمی و صنعتی پاکستان کار خود را آغاز کرده و در سال 1974 میلادی به «مرکز اطلاعات علمی و فناورانه (پاستیک)» تغییر نام و کار خود را زیر نظر وزارت علم و فناوری این کشور ادامه داده است. اکنون این مؤسسه با بهره‌برداری از فناوری اطلاعات و پردازش آن و همچنین پدیدآوری اطلاعات تحلیلی توانسته است به سیاست‌گذاری‌های وزارت علم و فناوری این کشور یاری رساند. «مرکز ملی اسناد و مدارک یونان» یک پژوهشگاه ملی برای آثار و اطلاعات و نیز پشتیبانی از پژوهش‌های علمی و فناوری کشور یونان است. این پژوهشگاه با راه‌اندازی یک پایگاه دیجیتال برای محتوای علم و فناوری به شکل‌گیری چشم‌انداز و سیاست‌های علم و فناوری این کشور یاری می‌رساند. «سینداک» زیرنظر شورای پژوهش ملی اسپانیا فعالیت می‌کند و هدفش تجزیه و تحلیل، انتشار و پیشرفت اطلاعات علمی در همه زمینه‌های دانشی است. از مأموریت‌های کلیدی «سینداک» پشتیبانی از سیاست‌گذاری‌های علمی، پژوهشی، و آموزشی اسپانیا است.

در ایران نیز ایرانداک زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) با بیش از 50 سال تخصص و تجربه، مرکز ثبت و تنها آرشیو ملی اطلاعات پایان‌نامه‌ها، رساله‌ها، و پیشنهاده آن‌هاست. پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) در نشانی Ganj.irandoc.ac.ir،‌ با صدها هزار رکورد که بیشترین آن‌ها پایان‌نامه و رساله هستند، از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین پایگاه‌های اطلاعات علمی و فنی کشور با هزاران بازدید و ده‌ها هزار جست‌وجوی روزانه است. آرشیو پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانش‌آموختگان ایرانی خارج از کشور نیز در پایگاه گنج است. بیشترین شمار طرح‌های پژوهشی و گزارش‌های دولتی نیز در این پایگاه ثبت شده‌اند. پدید آوردن ارزش افزوده و اطلاعات پشتیبان و همچنین تحلیل اطلاعات، بخشی از کارهایی است که ایرانداک بر پایة داده‌های پایگاه گنج انجام می‌دهد و سامانه‌های پیشینۀ پژوهش، همانندجو، اصطلاح‌نامه‌های علمی و فنی، واژه‌نامه‌ها، فهرست مستند نام‌ها، راهنمای پژوهش و پژوهشگران، شیوه‌نامۀ ایران، و آمار و اطلاعات کتابخانه‌ها نمونه‌هایی از آن­ها هستند. ایرانداک، با پشتوانة اطلاعاتی که دارد، افزون بر «آموزش»، «پژوهش»، «مدیریت اطلاعات علمی و فناورانه»،‌ و «همکاری‌های پژوهشی و اطلاع‌رسانی»، مأموریت کلیدی دیگری هم در کانون توجه دارد و آن «پشتیبانی از سیاست‌گذاری علم و فناوری» است. در راستای انجام این مأموریت، ایرانداک از سال 1388 از سوي «دبيرخانه شوراي ‌عالي عتف» نهاد راهبر و مدیر سامانة «مديريت اطلاعات تحقيقاتي (سمات ملي)» شناخته شد. افزون بر اين، ایرانداک «دبيرخانة كميسيون نظام اطلاع‌رساني علم و فناوري» و «دبيرخانه شوراي سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي تأمين منابع علمي» نيز هست. ایرانداک با راهبری، مدیریت اطلاعات پژوهشی، و با نگهداری سامانه‌هایی همانند «دانش ایران» و «نما» برای پایش روند کمی و کیفی انتشارات کشور و «داشبورد سمات ملی» برای پایش اطلاعات پژوهشی، علمی، و فناورانۀ کشور توانایی و تخصص یاری رساندن به سیاست‌گذاران را در زمینۀ شناسایی اولویت‌های ملی پژوهشی، طراحی سیاست‌های کلانِ علم و فناوری کشور، و برنامه‌ریزی برای هزینه‌کرد کارآمد بودجه‌های پژوهشی دارد.

نامداریان، لیلا. « ایرانداک، پشتیبانِ سیاست‌گذاریِ مبتنی بر شواهدِ علم، فناوری و نوآوری».سخن هفته لیزنا، شماره 536،  6اردیبهشت ۱۴۰۰.

 

--------------------------------------------

[1] . این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

برچسب ها :