رسالت اجتماعی کتابخانه در ایام کرونایی برای ناشنوایان

(لیزنا: گاهی دور/گاهی نزدیک 275 ) : میثم جوان بخت [1]، رئیس اداره امور کتابخانه و کتابخوانی اداره کل کتابخانه های عمومی استان فارس: این روزها همه  از طریق رسانه های مختلفی از قبیل صدا و سیما، شبکه های اجتماعی، وب سایت ها و ... از اخبار مربوط به ویروس کویید 19 یا همان کرونا ویروس اطلاعاتی را کسب می کنیم و سعی می کنیم اطلاعات خودمان درباره این موضوع را افزایش دهیم و  و اطلاعات را از منابع درست و معتبر هم دریافت کنیم و به عبارتی الان کوچکترین کم اطلاعی و یا دریافت اطلاعات اشتباه می تواند منجر به خسارات جبران ناپذیری باشد.

در کنار رسالت اجتماعی کتابخانه ها که یکی از آنها آگاهی رسانی هست بسیاری از کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی نیز سعی دارند تا از این قافله عقب نمانند و با قرار دادن راهنما ها، دستور العمل ها ، هشدار ها و ... به مخاطبان خود اطلاع رسانی می کنند که از آن جمله می توان به وب سایت ایفلا ، وب سایت انجمن های مختلف کتابداری در سراسر جهان ، وب سایت نهاد کتابخانه های عمومی کشور و ... اشاره کرد.

در اصول مربوط به  علم  اطلاعات و دانش شناسی دسترسی به جریان آزاد اطلاعات و کسب آگاهی، حق همه انسان ها است. در این مسیر نه تنها هیچ مانعی پذیرفتنی نیست بلکه از جامعه انتظار می رود تسهیلات لازم را برای افرادی که به دلایل طبیعی یا شرایط موقتی از این حق محرومند، فراهم آورند. (قزل ایاغ ،1375) همچنین بر اساس قانون دوم رانگاناتان (هر خواننده ای کتابش) و یا بهتر بگوییم هر خواننده ای متن و محتوای اطلاعاتی مربوط به خودش، کتاب و منابع کتابخانه ای و آگاهی رسانی های کتابخانه ، تنها در انحصار افراد با شرایط جسمانی سالم و پژوهشگران نیست، بلکه همه افراد باید بتوانند از خدمات کتابخانه ای بهره مند شوند و بهتر است کتابخانه ها منابع مناسب هر فردی از جمله معلولان را در اختیار آنها قرار دهند. ناشنوایان و کم شنوایان به عنوان یکی از گروه های معلول تحت عنوان معلول نامرئی[2] شناخته می شوند. این قشر از جامعه همچون سایر افراد، دارای حقوق فردی و اجتماعی هستند و لازم است شرایطی فراهم آید که این گروه از خدمات کتابخانه ای که همه افرادی معلولی استفاده کنند، بهره بگیرد و از حاشیه جامعه به متن بیایند.

در این ایام کرونایی با مشاهده و بررسی بسیاری از وب سایت ها و شبکه های اجتماعی کتابخانه های کشور وحتی با رصد اخبار صدا و سیما به صورت مرتب کمتر دیده می شود متنی مناسب سازی شده باشد به صورتی که یک  فرد ناشنوا که دارای دایره واژگانی کمی است بتواند از این  اطلاعات استفاده کند و از مبتلا شدن به این ویروس در امان  باشد و جای خالی متن های مناسب سازی به شدت  احساس می شود.

ممکن است خیلی از خوانندگان این مطلب بیان کنند که چه اقدامی باید صورت بگیرد وچه لزومی برای این کار وجود دارد؟ مگر قادر به خوانندن یک متن معمولی نیستند؟

شکل گیری مفاهیم ذهنی، افزایش گنجینه لغات، یادگیری واژگان متضاد و مترادف و استفاده بجا و مناسب از کلمات برای همه افراد شنوا از طریق مطالعه و کتابخوانی ، صحبت کردن ، گوش دادن،  بحث کردن و از طرق مختلف صورت می گیرد. ولی افراد ناشنوا و کم شنوا به دلیل محروم بودن از حس شنوایی در سال های اولیه زندگی و حتی می توان گفت برای بعضی ها تا آخر عمر درک بسیار ساده و ابتدایی از کلمات و عبارات دارند به گونه ای که حداکثر نوشته برای یک موضوع  از یک صفحه تجاوز نمی کند؛ افعال را اغلب بدون شخص و زمان به کار می برند و همه کلمات را در مفهوم حقیقی خود به متوجه می شوند. آنان از کلمات کنایه دار درک مناسبی ندارد .(ذنوبی، 1388) برای مثال دو کلمه "غلط" و "اشتباه" هر دو به یک معنی است ولی وقتی در جمله و متن قرار می گیرند معانی آنها متفاوت می شود و دیگر نمی شود به جای "شما اشتباه می کنید" نوشته شود "شما غلط می کنید" که در این صورت جمله، یک جمله بی ادبانه می شود و باعث ناراحتی می­گردد.

محصور شدن ناشنوایان در محدوده ای  از لغات و مفاهیم و آشنا نبودن با بسیاری از کلمات، آنان را از دیگران متمایز کرده و باعث مشکلاتی در زمینه فکری، اجتماعی و ..شده است که از آن جمله می توان به اختلال در گفتار و نداشتن وزن و آهنگ یک تکلم عادی، اختلال در تفکر، اختلال در فراگیری مسائل ذهنی، درون گرا شدن و دوری از جمع به دلیل عدم بیان خواسته ها و درک گفتار دیگران، اعتماد به نفس پایین و ترس از عدم پذیرش توسط دیگران و در نهایت گوشه گیری و منزوی شدن اشاره کرد.(پاکزاد، 1375).

برای رهایی ناشنوایان از این مشکلات در جامعه در این ایام کرونایی و همچنین حفظ جان همه شهروندان و به ویژه ناشنوایان عزیز کشورمان که آماری در حدود تقریبی 520 هزار نفر می باشند لازم است که کتابخانه ها، و به ویژه کتابخانه های عمومی که آن را "دانشگاه  مردمی" و یا "فرهنگ سرای اجتماعی"  می نامند با اصولی که در زیر گفته می شود نسبت  به  آگاهی رسانی در مورد ویروس کرونا  اقدام نمایید:

تهیه کلیپ های علمی به زبان اشاره در مورد این ویروس و قرار دادن آن در وب سایت و شبکه های اجتماعی مربوط به کتابخانه.

مناسب سازی متن های مربوط به ویروس کرونا با همکاری سازمان و انجمن های مربوط به ناشنوایان به صورتی که به راحتی توسط افراد ناشنوا با هر تعداد دایره واژگانی قابل فهم  وباشد و سپس  قرار دادن  آن در در وب سایت و شبکه های اجتماعی مربوط به کتابخانه.

تهیه پوسترها و بروشورهای بیشتر تصویری و سپس  قرار دادن  آن در  وب سایت و شبکه های اجتماعی مربوط به کتابخانه و همچنین  ارسال از طریق شبکه های اجتماعی

کتابخوانی و معرفی کتاب به زبان اشاره و همچنین زیر نویس کردن کلمات و تهیه فیلم از آن و بارگذاری آن بر روی وب سایت و شبکه های اجتماعی مربوط به کتابخانه و همچنین  ارسال از طریق شبکه های اجتماعی برای اعضای ناشنوا و کم شنوا کتابخانه

قصه گویی به زبان اشاره توسط کتابداران متخصص و تهیه فیلم از آن و بارگذاری آن بر روی وب سایت و شبکه های اجتماعی مربوط به کتابخانه و همچنین ارسال از طریق شبکه های اجتماعی برای کودکان  ناشنوا

لازم به ذکر است در شرایط فعلی که خیلی از افراد ماسک می زنند و بسیاری از ناشنوایان فقط می توانند لب خوانی کنند و از طرف دیگری در صدا و سیما که وظیفه پرکردن اوقات فراغت  و اطلاع رسانی همگانی را بر عهده دارد ما به ندرت مترجم زبان اشاره داریم، کتابخانه و  مراکز اطلاع رسانی می توانند این  خلا اطلاعاتی را پر کنند و قدمی در راستای رسالت خود بردارند.

**************

منابع

قزل اياغ،ثريا(1375)."راهنماي ضبط كتاب هاي گويابراي نيروهاي داوطلب ".فصلنامه كتاب . شماره 26 .تابستان 1375.ص.19-31.

پاکزاد، محمود. هیاهو در دنیای سکوت.تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،سازمان چاپ و انتشارات.1375

ذنوبی، طیبه. ضرورت و اهمیت آموزش و  شناخت ادبیات برای دانش آموزان ناشنوا. تعلیم تربیت استثنایی.شماره 12. مهر 1388. صفحه29-34

***************

[1] رئیس اداره امورکتابخانه و کتابخوانی اداره کل کتابخانه های عمومی استان فارس این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

[2] invisible handicap