وضع کتاب خوب است؛ اما با ایده‌آل‌ها فاصله داریم

به گزارش لیزنا، طبق اعلام اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مدیرعامل کانون در آیین پایانی هجدهمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان در تبریز گفت: زندگی را رازهایی است و کتاب، واژه واژه‌هایش داستان زندگی را به تصویر می‌کشد. انسان، از دیرباز با کتاب و کتاب‌خوانی و به‌ویژه با ادبیات و خلق ادبی پیوند خورده است. خداوند متعال از یک‌سو توانایی و قابلیت خلق داستان و داستان‌گویی را به بشر بخشیده و از سوی دیگر میل به خواندن و شنیدن داستان را نیز در وجود او به ودیعت نهاده است.

اکتفا به مفهوم سنتی سواد خواندن، مخاطبان را از آثار ادبی دور می‌کند

علیرضا حاجیان‌زاده افزود: اکتفا به مفاهیم سنتی سواد خواندن، هنر داستان‏نویسی و اجتناب از پذیرش و هضم تغییرات جدید، آسیبی جدی است که می‏تواند مخاطبان را، از آثار ادبی فرسنگ‌ها دور کند و هرگونه سیاست‌گذاری و مدیریت فضای تولید ادبی، و نیز تلاش برای ترویج خواندن، بدون توجه به این تغییرات راه به جایی نخواهد برد.
حاجیان‌زاده ادامه داد: انسان می‌‌سراید و می‌گوید، هم از خواندن داستان و گوش سپردن به قصه‌ها لذت می‌برد و هم دوست دارد آن‌چه را که می‌خواهد بگوید و با داستان در هم بیامیزد. کتاب و بازی فرصت لذت بخش زیستن در دنیای کودک است.
به اعتقاد وی توانایی بشر در قصه‏سازی و قصه‏گویی، وجهی از تمدن را رقم زده است و به مولفه‏ای بنیادین در تحلیل فرهنگ‌ها و تمدن‌ها، و مقیاسی برای سنجش میزان توسعه‏یافتگی جوامع مختلف تبدیل شده است.

حاجیان‌زاده معتقد است: این توانایی در خلق داستان‌های نو، و نیز پذیرش قصه‏های جدید و ادبیات تازه در یک جامعه، به معنای وجود امید، تخیل و زندگی در آن جامعه است، و میل به پیشرفت و تحول را در آن جامعه نشان می‏دهد.
وی با بیان اینکه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تنها نهاد فراگیر در جامعه‏ ایران، که ماموریت و مسئولیتش، بنابر اساس‌نامه و رهنمودهای مسوولین بلندپایه‏ نظام، تلاش برای پرورش فکری نسل آینده، و پرداختن به امر تربیت ذوق هنری و ادبی آنان است، تاکید کرد: مسئله ادبیات و داستان‏پردازی، و از آن مهم‌تر ترویج و گسترش امر خواندن، در تمام معانی جدید و فراگیرش را، از اولویت‌های نخست و بنیادین خود می‏داند، و تلاش می‏کند در این مسیر گام بردارد.
مدیرعامل کانون توضیح داد: نگاه حرفه‏ای به ادبیات و داستان، پیش‏فرض‌هایی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، ایجاد پیوند صحیح و سازمان‌یافته میان نویسنده، تصویرگر، ناشر و مخاطبان است. دغدغه‏ی نخست نویسنده، خلق اثری با کیفیت است، دغدغه‏ای مهم و ارزشمند. تولید آثاری با کیفیت، تصویرگران و ناشران را به میدان تولید خواهد آورد. و مخاطب همواره در جستجوی آثاری فاخر، خواندنی و لذت بخش است.
حاجیان‌زاده همچنین با اشاره به اینکه بنیان ادبیات، بر نوآوری و تخیل آزاد استوار است، و از سوی دیگر، مخاطبان آثار ادبی نیز قشری متنوع، متکثر و با ویژگی‌های گوناگون هستند که نمی‏توان آن‌ها را ذیل چتری واحد جمع کرد، و نسخه‏ای یکسان برای آن‌ها نوشت، تصریح کرد: یک جامعه‏ ادبی پویا، و مدیریت تولید آثار ادبی، باید این تنوع را به رسمیت بشناسد، و بدان توجه کند.
وی سپس سه ویژگی اصلی خلق ادبی و تولید کتاب ادبی، به عنوان یک فعالیت مستقل، عنایت و توجه بنیادین به مسئله‏ تغییرات اجتماعی و تحولات فن‏آورانه و توجه و به رسمیت شناختن تنوع و تکثر، هم در خلق آثار ادبی و هم در مخاطبان این آثار.را، به عنوان خط مشی موفق در مدیریت تولید آثار ادبی مطرح کرد.

 حاجیان‌زاده در پایان با قدردانی از معاونت تولید، دبیر و دست‌اندرکاران جشنواره و اداره کل کانون استان آذربایجان‌شرقی خاطر نشان کرد: ما در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان امیدواریم با توجه به این سیاستهای کلان، بتوانیم مسیر ترویج و توسعه ذوق ادبی، و خلاقیت داستانی در نسل آینده‏ی کشورمان را، هموارتر از پیش، و سریعتر از همیشه طی کنیم.

از حرف‌های کلی و شبه روشنفکرانه‌ بدون تحلیل و بی‌مبنا پرهیز ‌کنیم

جواد محقق در سخنرانی خود تاکید کرد که این ارزیابی برخلاف فضای رایج رسانه‌ای و گلایه‌های کوچک و بزرگ در مورد خوب‌نبودن وضع کتاب و مطالعه در کشور است؛ چرا ‌که وضعیت چاپ و نشر کتاب در ایران، در مقایسه با بسیاری از کشورهای مشابه در منطقه و جهان، شرایط خوبی دارد، اگرچه تا آرمان‌ها و ایده‌آل‌ها راهی دراز پیش‌رو داریم.
وی در توضیح این ارزیابی خود گفت که در این زمینه باید از مقایسه‌های عددی بدون تحلیل و موارد استثنا بگذریم و منصفانه، به کثرت عناوین کتاب‌ها، کمیّت و کیفیت فنی و هنری آن‌ها، قوّت و غنای علمی و ادبی آثار، فراوانی پدیدآورندگان و گسترش ناشران و بسیاری جشنواره‌ها و تخصصی‌تر شدن رشته‌ها و گردش مالی این حوزه نگاه کنیم، و آن را در همه‌ی ابعاد، با پیشینه‌ خودمان بسنجیم، و یا با کشورهای هم‌وزن خودمان مثل ترکیه و مصر ـ مقایسه کنیم، که از نظر سابقه‌ تاریخی و تمدنی، شرایط فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، تناسب جمعیتی و امثال آن به هم نزدیکترهستیم.
محقق ادامه داد: آن‌وقت به راهی که آمده‌ایم، افتخار می‌کنیم و امیدوارانه برای تداوم آن می‌کوشیم و از حرف‌های کلی و شبه روشنفکرانه‌ بدون تحلیل و بی‌مبنا پرهیز می‌کنیم و به جای نق‌زدن‌های معمول و مرسوم، که قرن‌هاست انگار به یک خصیصه‌ ملی تبدیل شده است، به راه‌ها و راه‌حل‌های واقع‌بینانه می‌اندیشیم.

دبیر هجدمین جشنواره‌ کتاب کودک و نوجوان گزارشی از روند برپایی و داوری آثار این جشنواره نیز ارایه کرد و افزود: در این دوره، سی داور در ده گروه داوری، طی 24 جلسه‌ی سه تا 6 ساعته بیش از 2 هزار و 730 جلد کتاب از 94 ناشر را، در رشته‌های شعر، داستان، ترجمه، علمی ـ آموزشی، دین، بازنویسی، زندگینامه، متون نمایشی و تصویرسازی و گرافیک، در سه گروه خردسال، کودک و نوجوان بررسی کردند و در نهایت 300 عنوان کتاب در سی و چند شاخه به مرحله‌ نهایی رسید و از میان آن‌ها 16 اثر برگزیده و 15 کتاب تقدیری به صورت مستقل یا مشترک انتخاب شدند.
وی با اشاره به این‌که امسال در حوزه‌ محیط زیست و مسئله آب هم 2 کتابِ برگزیده و تقدیری معرفی شدند، یادآور شد:  در این دوره هم بیش‌ترین کتاب‌ها در بخش داستان و کمترین آنها در بخش زندگی‌نامه و متون نمایشی بود.
محقق با قدردانی از داوران متعهدی که به موقع در داوری‌ها شرکت کردند و گلایه از برخی داوران که به بیان او بدقولی کردند و نظم داوری‌ها را برهم زدند، ادامه داد: بعضی از داوران به کلیشه‌نویسی در داستان‌ها، نداشتن‌ حرف و موضوع تازه در شعرها و آثار علمی ـ آموزشی، نفهمیدن روح اثر در بازنویسی‌ها و کمبود مراجعه به منابع دست اول در کتب دینی و رعایت‌نشدن دقت در برگردان و زبان مخاطب در ترجمه‌ها و بی‌اعتنایی به قواعد برجسته‌سازی در زندگینامه‌ها و تقلید در تصویرسازی‌ها و گرافیک اشاره داشتند.

وی اضافه کرد: گروهی از داوران هم گرایش به تألیف به جای ترجمه، کیفیّت نسبی آثار به لحاظ علمی، ادبی و ویرایشی و رشد فنی و هنری کتاب‌ها را از نقاط قوت آثار این سال‌ها عنوان ‌کردند.

کار برای کودک هم سخت است و هم شیرین

معاون سیاسی استاندار آذربایجان‌شرقی در سخنرانی خود گفت: با توجه به عقب‌ماندگی در زمینه تولید کتاب‌های مناسب و توجه به تربیت کودکان از هشت سال گذشته، برگزاری چنین جشنواره‌هایی می‌تواند کمک شایانی در بهبود وضعیت داشته باشد.

سعید شبستری خیابانی اظهار داشت: اگر بخواهیم کشور را آباد کنیم باید به این کودکان توجه کنیم زیرا سکان‌دار آینده آن‌ها هستند.

شبستری با بیان اینکه کار برای کودک هم سخت است و هم شیرین گفت: کودکان آینده‌سازان کشور هستند و باید در مسیر درست تربیت یابند و اگر بخواهیم در آینده جامعه خوب داشته باشیم چاره‌ای جز توجه به مسائل کودکان نداریم.

معاون سیاسی استاندار آذربایجان‌شرقی یادآور شد: مسئولیت اصلی تولید کتاب‌های مناسب بر عهده نویسندگان است و متاسفانه در جامعه امروز آنگونه که باید مطلوب نیست و در این زمینه دچار عقب‌ماندگی شده‌ایم.

 آیین پایانی هجدهمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان شامگاه روز دوم دی ماه در تبریز برگزار شد.