نبود دانشگاه‌های تراز اول، چالش‌ عمده جذب دانشجو در بریکس

به گزارش لیزنا، جعفر مهراد استاد دانشگاه شیراز گفت: در یکی دو دهه گذشته اهمیت کشورهای «نوظهور» در عرصه‌های جهانی بیش از پیش آشکارتر شده است. گروه بزرگی از کشورها که سابقا به عنوان کشورهای در حال توسعه شهرت داشتند، اکنون به عنوان کشورهای «نوظهور»  یا «نوظهور اقتصادی» نام برده می‌شوند.

وی ادامه داد: در این بین، گروهی از این کشورها در اوایل دهه 2000 میلادی گرد هم آمدند و کشورهای بریکس را که شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است بوجود آوردند.

مهراد افزود: عنوان «بریکس» ابتدا در مقاله‌ای در 30 نوامبر 2001 توسط موسسه کلدمن ساکس که یک گروه مالی بین‌المللی است منتشر شد. کشورهای هند، برزیل و چین دارای سه خصیصه مشترک هستند که اهمیت جهانی آن‌ها را برجسته تر می‌کند: وسعت بزرگ جغرافیایی، جمعیت زیاد و اقتصاد با اهمیت این کشورها.

این استاد دانشگاه بیان کرد: علاوه بر اقتصاد وسیاست، کشورهای عضو بریکس به خاطر آموزش عالی نیز اهمیت جهانی دارند. برزیل، روسیه، هند و چین -همراه با آمریکا- از نظر تعداد دانشجو پنج نظام بزرگ آموزش عالی جهانی بحساب می‌آیند.

وی ادامه داد: در دهه 2000 میلادی به خاطر رشد سریع  چین و هند، این کشورها در سال 2013 میلادی به ترتیب با 34 میلیون و 28 میلیون دانشجو به بزرگترین نظام آموزش عالی جهان تبدیل شدند. در این موقع جمعیت دانشجویی آمریکا تقریبا 20 میلیون، برزیل 7/54 میلیون و روسیه 7/52 میلیون بود.

چهره ماندگار علمی کشور یادآور شد: مهم است بدانیم که نظام آموزش عالی چین اخیرا حتی بیش از کل  اتحادیه اروپا دانشجو دارد. همچنین، چین و هند بر رویهم 31/1 درصد ثبت‌نام جهانی دانشجو را به خود اختصاص داده‌اند و معنی آن این است که از هر سه دانشجو در جهان یک دانشجو در یکی از این دو کشور تحصیل می‌کنند.

مهراد گفت: به منظور ارتقای همکاری‌ها در حوزه آموزش عالی، کشورهای بریکس در سال 2013 میلادی پروژه اتحادیه دانشگاه‌های بریکس را راه‌اندازی کردند. این پروژه یکی از ستون‌های راهبردی همکاری‌های بریکس است. براساس این پروژه همکاری در آموزش عالی، پژوهش و نوآوری از طریق شبکه دانشگاه‌های بریکس، به عنوان مثال، شامل دانشگاه‌های پژوهش‌محور این اتحادیه مانند دانشگاه پکن و دانشگاه دولتی سنت‌پترزبورگ شورت می‌پذیرد.

وی ادامه داد: باوجود این، در عمل بعضی از چالش‌ها وجود دارد که درخور تامل است. همکاری در سطح دانشگاهی بین این کشورها بعد از گذشت چند سال هنوز  در مراحل اولیه خود است و به این جهت در مورد کارایی این پروژه قدری باید تردید کرد. زبان مانع مهم دیگر است. کشورهای بریکس در دانشگاه‌های خود از زبانهای مختلف استفاده می‌کنند. در برزیل زبان مورد استفاده پرتغالی، در روسیه روسی و در هندوستان انگلیسی و هندی و بعضی از زبان‌های دیگر است، اما در چند سال گذشته برنامه‌های انگلیسی به سرعت گسترش یافته است.

بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام افزود: در بین این کشورها تفاوت‌های فرهنگی عمده‌ای نیز وجود دارد. اگر این تفاوت‌ها به عنوان چالش‌های مهم روابط دو جانبه یا چند جانبه نیز برطرف شود، هنوز این کشورها از نظر بخش‌های آموزشی و علمی بسیار بزرگ است.

تحرک کم در بین کشورهای بریکس

مهراد در ادامه با اشاره به مبادله دانشجو در بین کشورهای بریکس گفت: مبادله جاری دانشجو در بین این کشورها بسیار کم است. مثلا، از تمام دانشجویان بین‌المللی چینی، کمتر از یک درصد در سایر کشورهای بریکس تحصیل می‌کنند! آمریکا به تنهایی 36 درصد از دانشجویان بین‌المللی چینی را در اختیار دارد. یا، درصد دانشجویان برزیلی مشغول به تحصیل در خارج از کشور خود که یکی از کشورهای عضو بریکس را انتخاب کرده باشد حتی کمتر از نیم صدم درصد است. در اینجا نیز آمریکا 39/4 درصد از دانشجویان بین‌المللی برزیل را جذب کرده است.

وی ادامه داد: وقتی به دقت به تعداد مطلق ارقام نگاه می‌کنیم، این ارقام بسیار تعجب برانگیز است. برزیل 5 دانشجو در هندوستان، 38 دانشجو در آفریقای جنوبی و 296 دانشجو در روسیه دارد. روسیه که جمعیتی برابر با 50 هزار دانشجو در خارج از کشور دارد، تنها از این تعداد 36 نفر در برزیل، 32 نفر در هند و 30 نفر در آفریقای جنوبی تحصیل می‌کنند.

به گفته مهراد کیفیت پایین آموزش عالی و نبود دانشگاه‌های تراز اول جهانی هنوز از چالش‌های عمده جذب دانشجو در کشورهای بریکس است. گرچه چین در نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی حضوری موفق دارد، اما برزیل، روسیه، هند و آفریقای جنوبی هنوز می‌کوشند تا به این سطح از موفقیت دسترسی پیدا کنند. و این موضوعی است که ایران و آموزش عالی آن به ویژه در ارتباط با هند و روسیه باید دقیق بوده و در اعزام دانشجو این مساله را مورد توجه قرار دهد.

 بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ادامه داد: در رتبه‌بندی اخیر بریکس و اقتصادهای نوظهور که توسط تایمز منتشر شد، دانشگاه‌های چین موفقیت‌های چشمگیری را بدست آورده‌اند. آفریقای جنوبی تنها دارای 2 دانشگاه در بین 10 دانشگاه برتر و روسیه دارای یک دانشگاه برتر است. نخستین دانشگاه برزیل و هند به ترتیب رتبه های 13 و 14 را به خود اختصاص داده اند. این نخستین بار است که هند در بین 15 دانشگاه برتر دارای دانشگاه ممتاز است. این رتبه‌بندی نشان می‌دهد که چین در بین‌المللی‌سازی و ایجاد دانشگاه‌های تراز اول سرمایه‌گزاری‌های کلانی بعمل آورده است.