با بنیاد نمایشنامه‌نویسی مدرن آشنا شوید

به گزارش لیزنا (ستاد خبری بیست و پنجمین دوره هفته کتاب)، تمام نمایشنامه‌های نمایشنامه‌نویس‌های بزرگ مانند آنتوان چخوف را بخوانید. همه آنها بسیار خوب و جالب توجه هستند. نمی‌توانم از میان این آثار یكی را انتخاب و به شما توصیه كنم. هر کتابی که برای مطالعه انتخاب می‌شود پنجره‌ای است که به سمت منظره‌ای زیبا باز می‌شود.

نگاهی به آنتون چخوف و آثارش:

آنتون چخوف بیش از ۷۰۰ اثر ادبی را خلق كرده و پس از شكسپیر بزرگ‌ترین نمایشنامه‌نویس جهان است. وی یکی از استادان داستان در دنیا است که به دلیل آفرینش‌های منحصربه‌فرد و ابداع فرم‌های بکر در داستان‌هایی که تا امروز بر تارک ادبیات جهان می‌درخشند به این لقب نائل آمده است.

آنچه چخوف را سرآمد بسیاری از نمایش‌نامه‌نویسان جهان کرده، نگرش عمیق او به جهان پیرامون خود، درک فروپاشی اجتناب‌ناپذیر جامعه کهن و جانشینی جامعه نو در سریر قدرت است. همین شناخت و درک، نویسنده را بر آن داشت تا با قطعیت بیشتری گام بردارد و این ضرورت را در آثارش بازتاب دهد. او از نخستین نمایشنامه‌نویسان روسیه بود که تحقق تحولات بنیادین را با تیزبینی و ژرف‌نگری هوشمندانه‌ای درک می‌کرد.

چخوف در نیمه سال ۱۸۸۰ تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته پزشکی دانشگاه مسکو آغاز کرد. در همین سال نخستین مطلب او چاپ شد لذا این سال را مبدا تاریخی آغاز نویسندگی چخوف می‌دانند.

در تقسیم‌بندی زندگی حرفه‌ای چخوف می‌توان گفت که از سال ۱۸۸۰ تا ۱۸۸۷(دوره اول) ضمن ارتباط با مجلات فکاهی و ادبی با شتاب زیادی قطعات ادبی می‌نوشت، از سال ۱۸۸۸ تا ۱۸۹۳ با شروع دوره دوم زندگی حرفه‌ایش (مشخصه اصلی این دوره پرداختن به مسائل اجتماعی و روان شناسی است) داستان «استپ» را که نشانی از ذوق‌آزمایی او در سبک نثر تغزلی بود، نوشت و از سال ۱۸۹۴ تا ۱۹۰۴(دوره سوم، تا پایان عمرش) درونی‌ترین و پیچیده‌ترین داستان‌های خود را آفرید که در این داستان‌ها عملا ماجرایی بیرونی رخ نمی‌دهد و عناصر تغزلی به شدت غلبه دارند؛ چخوف در این دوره، چهار نمایشنامه بزرگ خود را با نام‌های «مرغ دریایی»، «دایی وانیا»، «سه خواهر» و «باغ آلبالو» نوشت.

آنتون چخوف که از داستان‌نویسی به نمایشنامه‌نویسی روی آورده بود، در نمایشنامه همچون داستان به مسائل و مشکلات انسان‌ها، فاجعه‌های تلخ موجود در زندگی توجه می‌کند. در اکثر این آثار زندگی و جنبش زیادی به چشم نمی‌خورد و اشخاص واقعه غالبا ساکت و تودار هستند.

نمایشنامه‌های چخوف بنیاد نمایشنامه‌نویسی مدرن به حساب می‌آید. او هم از نظر فرم و هم از نظر درونمایه بر پدیداری رمان نو بر نویسندگان فرانسه تاثیر گذاشت. چخوف توانست فضایی بسیار شاعرانه و در عین حال واقعیت گرایانه خلق کند.

اصول نویسندگی چخوف چه در داستان‌های دوره کمال او و چه در نمایشنامه‌های بلندش به قرار سادگی و صمیمی بودن، وصف‌های دقیق، دخالت نکردن نویسنده در متن (خواننده باید خود نتایج خویش را با آزادی کامل و بر شالوده آنچه شاهد بوده، اخذ کند) است.

هشدارهای چخوف به ماکسیم گورکی

چخوف از سبکی که هر لفظ در آن معنایی پنهان دارد، خودداری می‌کند و بر خلاف دیگران که عاطفه خواننده را برمی‌انگیزند، با او می‌خندند و می‌گریند، چخوف مخاطب را چهره در چهره رویدادها و مردم می‌گذارد و آنگاه او را با تمهیدهای خویش وا می‌نهد و اعصاب وی را اغلب از تلنگری به جا و مغتنم از شرح و تفصیل بی‌تاب می‌کند، بنابراین بدون کلمه‌ای توضیح، خواننده را به درک عمیق شخصیت‌ها می‌کشاند.

چخوف که در اواسط زندگی ادبی خود با نویسنده جوانی به نام ماکسیم گورکی آشنا شده بود، گاهی به نوشته‌های دوست جوانش خرده می‌گرفت و به او هشدار می‌داد که تسلیم گرایش‌های آسان گیرانه (گرایش به دراز نویسی که در او یافته بود) نشود.

در سال ۱۹۰۰ سبک نوشتاری چخوف تغییر پیدا کرد. در برخی آثار او علاقه به سبک امپرسیونیسم و تبعیت از اصول و قواعد این سبک هنری به وضوح به چشم می‌خورد (در نمایشنامه «باغ آلبالو» گرایش به این سبک به خوبی مشهود است)، وی را می توان نماینده اصلی این سبک در روسیه دانست.

البته برخی از افراد معتقدند که بی‌تردید قرار دادن آثار چخوف در راستای سبک و سیاق امپرسیونیستی پذیرفتنی نیست و درحقیقت فضاهایی که او می‌آفریند، فضاهایی نیستند که امپرسیونیست‌ها به تصویر می‌کشیدند.

داستان کوتاه خوب از نظر چخوف داستانی است که خواننده را دچار بغض کند، حال چه این بغض ناشی از غم باشد و چه تظاهری از شادی.