عدم تامین بودجه کتابخانه های عمومی و تعطیلی هزار کتابخانه در سال آینده

به گزارش لیزنا، مراسم گرامیداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار در استان تهران روز سه شنبه ۱۲ آذرماه، با حضور علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور؛ امین متولیان، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد؛ اسماعیل شفاعی، معاون اداری و مالی نهاد؛ مهدی رمضانی، معاون توسعه کتابخانه ها و ترویج کتابخوانی؛ مهدی صباغ، مدیرکل منابع انسانی و امور پشتیبانی؛ باقر میر عبداللهی، مدیرکل تأمین منابع؛ هادی آشتیانی، مدیرکل ترویج کتابخوانی و امور فرهنگی؛ اصغر گودرزی، مدیرکل توسعه کتابخانه ها و مشارکت ها؛ محمد هادی ناصری طاهری، سرپرست اداره کل کتابخانه های عمومی تهران، کتابداران و فعالان عرصه کتاب و کتابخوانی استان تهران در آمفی تئاتر کتابخانه مرکزی پارک شهر تهران برگزار شد.

علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور در این مراسم اظهار داشت: هر ساله به مناسبت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار از همکاران کتابخانه های عمومی در شهرها و استان های مختلف تقدیر می شود؛ البته این بزرگداشت ها، صرفا نمادی است تا یادمان نرود که از فعالیت های همکاران مان قدردانی کنیم؛ بسیاری از کتابداران ما فعالیت های ارزشمندی انجام می دهند که به دلیل نبود فرصت و یا انگیزه، اقدامات خود را ثبت نمی کنند؛ قطعا فعالیت های خالصانۀ همه عزیزان در سامانه مطلق خداوندی ثبت و ضبط می شود و جزای خیر آن را دریافت خواهند کرد. طی این سال ها، بخش قدردانی از همکارانی که در ستادها فعالیت می کنند، مغفول مانده که ان شاءالله به همت عزیزان، از سال جاری آغاز و در سالروز تأسیس نهاد از همکاران ستادی نیز تقدیر خواهد شد.

وی ادامه داد: در شکل گیری فعالیت های فرهنگی عوامل مختلفی نقش دارند و ما انسان ها، نمی توانیم سهم مشارکت هر یک از افراد را در این فعالیت ها بررسی کنیم. برای مثال، پروژه بازسازی کتابخانه پارک شهر، به رغم وجود دشواری هایی، تکمیل شد و اینک، هر هفته میزبان برگزاری چندین برنامه می شود و این تنها آغاز راه آن است. افراد بسیار زیادی در کتابخانه، بخش های عمرانی، مالی، پیمانکاری، ستاد مرکزی و ستاد استان تهران و ... فعالیت کردند تا این پروژه به ثمر برسد. همچنین از آقای نیک نام که تا چندی پیش مدیریت اداره کل استان تهران را بر عهده داشتند، تقدیر می کنم.

مختارپور در ادامه سخنان خود، رسانه های جمعی، دستگاه های دولتی و نمایندگان مجلس را خطاب قرار داد و گفت: در حال حاضر بودجه سال آتی کتابخانه های عمومی و تمامی دستگاه های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و خدماتی کشور در حال بررسی در مجلس شورای اسلامی است. متأسفانه طی سال های گذشته بخش فرهنگ، ‌کم ترین سهم را در بودجه داشته و در میان دستگاه های فرهنگی نیز، کتابخانه های عمومی کمترین سهم را داشته اند. بر اساس گزارش رسمی منتشر شده، در سال ۱۳۹۶ به ۱۳۹۷، بودجه دستگاه های فرهنگی به طور متوسط ۱۹ درصد و بودجه کتابخانه های عمومی تنها ۶ درصد افزایش داشت. این در حالی است که هزینه های کارکنان نهاد نیز از محل همین بودجه تأمین می شود، نه همچون دستگاه های دولتی که ردیفی جداگانه برای افزایش حقوق دارند.

وی با اشاره به سخنان خود در مراسم ملی گرامیداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار در پایتخت کتاب ایران، اظهار داشت: ماه گذشته مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر، به ارائه گزارشی در شورای فرهنگ عمومی پرداختند. طبق این گزارش، مراقبت و نگهداری و ترک اعتیاد یک معتاد، بیش از ۲۰ سال زمان و هزینه نیاز دارد. اخیراً، رئیس شورای شهر یکی از کلان شهرهای کشور، اعلام کرد که ۱۲ درصد از درآمد شهرداری آن کلان شهر، صرف مبارزه با مواد مخدر می شود؛ درحالی‌که ما برای دریافت سهم نیم درصد کتابخانه های عمومی، با مشکلات عدیده ای رو به رو هستیم.

مختارپور تصریح کرد: هزاران برابر از هزینه ای که امروز از کتابخانه های عمومی و بخش فرهنگ دریغ می شود، فردا باید صرف رفع آسیب های اجتماعی، مبارزه با مواد مخدر، طلاق، ‌ مفاسد اخلاقی و ... شود. امروز صریحا به نمایندگان مجلس شورای اسلامی می گویم که کتابخانه عمومی، تنها مرکز فرهنگی است که درهای آن ها همواره به روی تمام مردم، فارغ از مذهب، سن و جنسیت، باز است. هیچ مرکز فرهنگی دیگری، این ویژگی را ندارد. مدارس، پایگاه فرهنگی مهمی هستند اما تنها به دانش آموزان خدمات ارائه می دهند؛ مساجد، مراکز فرهنگی بسیار مهمی هستند، اما تنها در ساعاتی از روز به اقشار خاصی از مردم، حتی در بعضی موارد به طبقات خاصی از مردم، خدمات ارائه می دهند. کتابخانه عمومی، تنها نهادی است که فارغ از تمام تمایزها، به تمامی مردم خدمات فرهنگی ارائه می دهد. این بدین معنا نیست که فعالیت های ما ایده آل است، ما هم نقص هایی داریم که باید برای رفع آن ها تلاش کنیم. مهم ترین کمبود ما، مسأله بودجه است.

وی ادامه داد: محاسبه بودجه کتابخانه های عمومی، بر خلاف سایر دستگاه ها، کار دشواری نیست. امروز ما بیش از ۳۵۰۰ باب کتابخانه داریم؛ در کشور ما سالی ۱۰۰ هزار عنوان کتاب چاپ می شود؛ فرض کنید ما سالانه تنها ۱۰۰۰ جلد کتاب، ‌معادل یک صدم کتاب های منتشر شده در کشور را بخریم؛ چیزی که توقع ناشران، فعالان فرهنگی، کتابداران و اعضای کتابخانه ها است. در صورت خرید تنها هزار عنوان کتاب برای تمامی کتابخانه های عمومی کشور، سالانه ۷۲ میلیارد تومان مورد نیاز است. اگر بخواهیم از بین نشریات کشور، تنها ۵۰ نشریه خریداری کنیم، نزدیک به ۲۰ میلیارد تومان بودجه لازم است. برای ارائه خدمات دیجیتالی که مورد تأکید نمایندگان و مردم است، سالانه حداقل ۲۶ میلیارد تومان مورد نیاز است. برای پرداخت حقوق کتابداران در سطح فعلی، حدود ۳۶۰ میلیارد در سال مورد نیاز است. برای نگهداری کتابخانه ها، ‌ هزینه ای بالغ بر ۵۰ میلیارد تومان لازم است. حذف و نادیده گرفتن هر یک از این بخش ها توسط دولت محترم و یا مجلس محترم، به معنای کاهش نوعی از خدمات دهی در کتابخانه عمومی است. مجموع این موارد ما را به عددی در حدود ۷۰۰ میلیارد تومان می رساند.

مختارپور تصریح کرد: نهاد کتابخانه های عمومی برای سال ۱۳۹۹، حداقل حدود ۷۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد. کمتر از یک سوم این رقم، از طریق سهم نیم درصد کتابخانه ها از درآمدهای شهرداری، چنانچه پرداخت شود، تأمین خواهد شد. نزدیک به ۵۰۰ میلیارد باقی می ماند؛ از این میزان، آنگونه که با ما اطلاع داده اند، دولت محترم در سال ۱۳۹۹، برای نهاد کتابخانه های عمومی ۱۹۹ میلیارد تومان در نظر گرفته است. یعنی کمتر از یک دوم نیاز کتابخانه ها؛ این چه معنایی دارد!

وی ادامه داد: بعد از حادثه پلاسکو، دستگاه ها و نهادهای مختلف، برای جلوگیری از ایجاد حادثه و خسارت جانی، موظف به بررسی وضعیت ساختمان های خود شدند. آن زمان ۲۲ کتابخانه به دلیل فرسودگی ساختمان، ‌تعطیل شد. حادثه زلزله در سال های اخیر به ۶ کتابخانه ما آسیب جدی وارد کرد. در سیل سال جاری، دو کتابخانه ما آسیب جدی دید. در وقایع اخیر، بعضی کتابخانه ها آسیب جزئی دید، اما کتابخانه عمومی تفکر شهریار به کلی ویران شد. لطفا به آمارها توجه کنید. اگر دولت محترم و مجلس محترم، به بودجه کتابخانه های عمومی بی توجهی کنند، سال آینده هزار کتابخانه عمومی در معرض تعطیلی قرار می گیرد. حالا شما میزان آسیب را محاسبه کنید. زلزله و سیل و آوار نتوانست چنین آسیبی بزند که تصمیم گیری های غیردقیق خواهد زد. ما روشنگری می کنیم که بی توجهی به این موضوع چه آسیبی خواهد داشت.

وی با تقدیر از بسیاری از نمایندگان که دلسوزانه، موضوع افزایش بودجه کتابخانه های عمومی را پیگیری می کنند، گفت: متاسفانه نظام بودجه ریزی در کشور، طوری طراحی شده که به مسائل فرهنگی کمتر توجه می شود؛ این موضوع باید اصلاح شود. در غیر اینصورت، هزاران برابر بودجه ای که امروز از کتابخانه های عمومی دریغ می شود، فردا باید صرف مبارزه با آسیب های اجتماعی شود. به استناد شواهد دقیق می گویم که فعالیت کتابخانه های ما در مناطق دارای آسیب اجتماعی، شاخص های فرهنگی آن مناطق را تغییر داده است. این ها آمارهایی انتزاعی نیست، ‌ هر کسی که می خواهد، ‌ می تواند بررسی کند. من امیدوارم که نمایندگان محترمی که در این راستا تلاش می کنند، موفق شوند و بدانند که تصمیم آن ها چه تأثیری در سرنوشت کشور و نسل آینده دارد.

دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور در خاتمه سخنان خود در خصوص کتابخانه عمومی «تفکر» شهریار، گفت: کتابخانه تفکر، در منطقه ای مردمی و نه اعیان نشین، به فرزندان این مرز و بوم، خدمات ارائه می کرد. انقلاب اسلامی ایران، به عنوان بزرگ ترین انقلاب قرن بیستم در کشور ما اتفاق افتاد؛ مردم انقلابی ما با تمام ناراحتی از رژیم منحط پهلوی، حتی یک کتابخانه و مرکز فرهنگی را آتش نزدند؛ ‌این امر نشان می دهد که چه کسانی و با چه مبنای ضدفرهنگی این کار را کردند؛ آن ها حتی مانع از کمک مردم و رسیدن آتش نشانی به منطقه برای جلوگیری از آتش سوزی شدند. اما این کتابخانه با کمک مردم ساخته خواهد شد. امروز، فراخوانی از سوی نهاد برای دریافت کمک های مردمی در ساخت دوباره کتابخانه عمومی تفکر منتشر می شود؛ تاکنون تقاضاهایی هم از سوی مردم ارائه شده است؛ مردم این کتابخانه را به سرعت و بهتر از گذشته می سازند؛ اما مرز میان افرادی که ناراحت و معترضند و گلایه های به حق دارند، با کسانی که با فرهنگ، ادب و تمدن دشمنی دارند، برای همیشه در تاریخ خواهد ماند.