داخلی
»مطالب کتابداری
»گاهی دور گاهی نزدیک
(لیزنا: گاهی دور گاهی نزدیک ۲۳6):فاطمه پازوکی، دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا و سردبیر نشریه آی‌بولتن:
1. روز جهانی زن همانند بسیاری از رویدادهای جهانی، بهانه ای است تا هر سال توجه ویژه ای از سوی فعالان عرصه های اجتماعی به چالش های حوزه زنان صورت پذیرد. در میان همه ابعاد اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی مشارکت زنان باید به این نکته نیز توجه کرد که نقش کتابخانه ها و کتابداران نسبت به این گونه چالش ها چیست و چگونه کتابخانه ها می توانند گامی برای برای تقویت حضور و مشارکت زنان بردارند. واقعیت این است که امروز توجه به توانمند سازی زنان به یکی از اساسی ترین ارکان سیاست گذاری های جهانی تبدیل شده است به این صورت که رسیدن به یک توسعه پایدار بدون حضور زنان در یک جامعه پویا میسر نخواهد بود. با این همه باید دید که کتابخانه ها از طریق چه راهکارهایی می توانند نسبت به این مهم اقدام کنند.
2. اگر بخواهیم به تحولات حوزه زنان در جامعه ایرانی توجه داشته باشیم خواهیم دید که در طی چهار دهه گذشته و خصوصا با وقوع انقلاب اسلامی در ایران اتفاق های مهم و قابل توجهی در حوزه مشارکت زنان خصوص حق تحصیل و حق کار به وقوع پیوسته است. واقعیت این است که امروز توجه به توانمند سازی زنان به یکی از اساسی ترین ارکان سیاست گذاری های جهانی تبدیل شده است به این صورت که رسیدن به یک توسعه پایدار بدون حضور زنان در یک جامعه پویا میسر نخواهد بود. با این همه باید دید که کتابخانه ها از طریق چه راهکارهایی می توانند نسبت به این مهم اقدام کنند.
3. انقلاب ایران به ما آموخته که حق و تکلیف در کنار هم معنا پیدا می کنند و نمی توان تکالیفی را برای بخشی از جامعه تعریف کرد در حالی‌که آنها را از حقوق شان محروم کنیم. بر اساس این منطق زنان هرچه بیشتر در سال های اخیر تلاش کرده‌اند تا در عرصه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی وارد شوند و از این طریق به افزایش سهم شان در تولید اقتصادی و فرهنگی کشور کمک کنند و در کنار تکالیفشان به حقوقشان هم دست پیدا کنند. با این حال هنوز هم نباید به این میزان اکتفا کرد و در افزایش توسعه این توانمندی ها و مشارکت ها باید تلاش کرد. بنابراین جامعه ایرانی از موقعیت ممتازی برخوردار است چرا که زیرساخت های بومی و فرهنگی مساعدی را از طریق انقلاب ایران برای مشارکت زنان فراهم آورده است.
4. در این میان باید به طور خاص به نقش کتابخانه ها اشاره کرد که اتفاقا در سال های اخیر سبب شده است تا در ذیل فعالیت های اجتماعی به وضعیت زنان و حاشیه نشین های اجتماعی توجه ویژه شود. این موضوع که در زمره تولیدات جدید حوزه علم اطلاعات و اسناد جهانی ایفلا هم است به طور عمده توجه شان بر ظرفیت هایی از زنان است که در برخی جوامع به فراموشی سپرده شده. بنابراین ضرورت توجه کتابخانه ها به مشارکت زنان نیز موقعیت ممتاز دیگری را برای کتابداران ایرانی فراهم می آورد؛ به این صورت که زیرساخت های بومی (ارزش ها و اصول انقلاب ایران) و حرفه ای (ارزش ها و اصول حرفه کتابداری) به بهترین و مطلوب ترین وجه در کنار یکدیگر قرار می گیرند.
5. با این مقدمه می توانیم به این نکته اشاره کنیم که کتابخانه ها به جهت دربرداشتن اطلاعات، از مهم ترین و کانونی ترین مراکزی هستند که می توانند در جهت آگاهی بخشی، صلح، رفع تبعیض، رفع خشونت و تقویت توانمندی زنان گام هایی جدی بردارند. در شرایطی که در دنیای کنونی، حمایت از حقوق زنان و فمینیسم گرایی بعضا به ابزاری سیاسی تبدیل می شود، کتابخانه ها می توانند در شرایط آرام و بدون حاشیه و جنجال و با تکیه بر اطلاعات و دانش و دسترسی به اقشار مختلف جامعه، این اولویت ها را دنبال کنند و فضای عمومی را برای گفت و گو سامان ببخشند. این امتیاز بی بدیل کتابخانه ها در آگاهی بخشی را باید به شدت جدی تلقی کرد چرا که مهم ترین زمینه برای تقویت توانمندسازی زنان است. امروز تلاش برای آگاهی بخشی در حوزه های روان شناختی، حقوقی (اصلاح قوانین)، آموزش مهارت های زندگی و سبک زندگی زنان از مهم ترین نیازهایی است که کتابداران ایرانی می توانند نیروی محرکه آن باشند.
6. نکته مهم دیگر مربوط به دسترسی آزاد و برابر به اطلاعات است که از محوری ترین اصول حرفه کتابداری محسوب می شود. باید در نظر داشت که این آزادی و برابری بهانه مهمی برای رفع تبعیض و تقویت مشارکت زنان است. باید این ظرفیت حیاتی را ارج نهاد و از آن به نفع حقوق زنان تلاش کرد. کتابداران باید تلاش کنند تا جامعه مخاطب شان را به صورتی یکپارچه تلقی نمایند. نه به آن زنانه بنگرند و نه مردانه بلکه کرامت و انسانیت را شاخص جامعه مخاطبشان تلقی کنند.
7. کتابخانه ها می توانند در جهت پیگیری سایر مطالبات برابر خواهانه از حق آموزش و توسعه سواد عمومی (بنابر یکی از اصول برنامه جهانی ایفلا) تا پیگیری مطالبات روزمره زنان گام های بلندی بردارند. متاسفانه زنان و کودکان همواره در معرض بی سوادی و جاماندگی از تحصیل هستند و بسیاری از آنان خصوصا در مناطق غیر شهری از بیان مطالباتشان عاجزند. در واقع کتابخانه ها می توانند به مرکزی برای گفت و گو درباره چالش های زنان بدل شوند.
8. در دنیایی زندگی می کنیم که زیست زنانه دارای چالش های متعددی است و این فراتر از یک مساله ملی است. امروز بر همگان روشن است که جامعه معاصر از فقدان فرصت های برابر رنج می برد. زنان که همپای مردان در حوزه های اجتماعی و اقتصادی به فعالیت می پردازند و در تولید ثروت به اندازه مردان نقش دارند، متاسفانه در مالکیت ثروت به سهم اندکی بسنده می کنند. این یک تبعیض آشکار علیه حقوقی است که در دنیای حقوق زده امروز به کرات درباره آن بحث می شود. باید تلاش کنیم تا با تقویت دسترسی آزاد و برابر به اطلاعات، جامعه را از اسارت اندیشه های غالب رها سازیم و از این طریق توانمندی را جایگزین انزوا و حاشیه نشینی سازیم. اگر کتابداران و کتابخانه تنها و تنها در همین یک مورد تلاش کنند پیشرفتهایی را در رفع تبعیض شاهد خواهند بود.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.