سامانه‌ای یکپارچه برای ایجاد یک مجموعه کامل اطلاعات پژوهشی طراحی شود

به گزارش لیزنا، نشست «مدیریت اطلاعات پژوهشی» کنگره سالانه متخصصان علوم اطلاعات تحت عنوان « قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» یکشنبه 14 آبان ماه  از ساعت 14 در تالار قلم کتابخانه ملی ایران با حضور فریبرز درودی؛ دبیر نشست و عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، فرهاد شیرانی؛ عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، میترا هاشمی طباطبایی؛ از سوی مرکز نشریات علمی دانشگاه آزاد اسلامی و پیام کبیری؛ رییس  مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات علی وزارت بهداشت برگزار شد.

مدیریت اطلاعات پژوهشی در کشور سال‌ها است دچار نابسامانی‌های ناشی از نبود مرجع واحد مستقل برای گردآوری، سازماندهی و مدیریت این اطلاعات است. این نابسامانی‌ها بر فرآیندهای تصمیم‌گیری در کشورتاثیر گذاشته و افزون بر نهادهای تصمیم‌گیر بر استفاده‌های ناسالم از اطلاعات در محیط‌های دانشگاهی نیز دامن زده است.

تولید اطلاعات علم دانشگاهی از جمله مقاله‌های علمی و پایان‌نامه  در این چرخه دچار مشکلاتی شده که تقلب‌های گسترده علمی و سوءاستفاده از پایان نامه ها بخشی از این مشکلات است.

انتشار 45 هزار پایان‌نامه در سامانه گنج

فرهاد شیرانی در این نشست درباره سامانه ثبت و نظام ثبتی عنوان کرد: دانشجویان تحصیلات تکمیلی بر پایه بخش‌نامه‌ای در تاریخ بیستم آبان ماه 1386 موظف شده‌اند پس از تایید پیشنهادیه خود در دانشگاه اطلاعات آن را در پایگاه اطلاعات پایان نامه/ رساله ثبت و کد رهگیری دریافت کنند.

وی با بیان اینکه پس از دفاع از پایان نامه/ رساله نیز باید اطلاعات آن را در پایگاه ثبت و کد رهگیری دریافت کنند، ادامه داد: دانشگاه نیز موظف است این اطلاعات را در پایگاه بازیابی و تایید کند.

شیرانی دسترسی به پایان نامه را همواره با چالش جدی روبه رو دانست و بیان کرد: ایرانداک از سال‌ها قبل برای دسترسی آزاد به پایان نامه‌ها اصرار داشت تا همه بتوانند از متن کامل آنها استفاده کنند لذا این موضوع محقق شد و هم در آیین نامه و هم در متن قانون به صورت صریح گفته شده که ایرانداک موظف است متن کامل پایان نامه و رساله‌ها را در دسترس همه قرار دهد.

وی ادامه داد: ایرانداک در سامانه گنج نزدیک به 45 هزار متن پایان نامه را منتشر کرده و با محدودیت دانلود 5 متن کامل در هفته برای هر نفر دسترسی قرار داده است، درواقع یکی از کارکردهای ایرانداک این است که بتواند مسیر داده تا تصویر را برای سیاست‌گذاران آماده کند.

در کنار پایان‌نامه‌ها باید به بحث مقاله‌ها هم توجه داشت

پیام کبیری نیز در ادامه به ایراد سخنرانی پرداخت و اظهار داشت: در بانک اطلاعاتی از پایان نامه‌ها حدود 450 هزار پایان نامه از زمان تاسیس دانشگاه‌های علوم پزشکی تاکنون ثبت شده است و توانسته‌ایم پایان نامه‌های مشابه یا جدید را رصد کنیم، این اطلاعات به صورت ماهانه به روز می‌شوند.

وی با بیان اینکه این بانک می‌تواند خروجی‌های خود را در اختیار ایرانداک گذارد، ادامه داد: اگر بتوانیم رصد کردن و همانندجویی را علاوه بر پایان‌نامه‌ها برای مقالات خود هم داشته باشیم نمود بیرونی مناسبتر خواهد داشت، درواقع شاید لازم باشد که قبل از هرچیز علاوه بر تمرکز قانون به پایان نامه‌ها به بحث مقاله‌ها هم توجه کنیم.

کبیری با اشاره به تفکر درباره بحث روان‌سازی پژوهش عنوان کرد: در حال حاضر خود دانشگاه‌ها نظام ثبت اطلاعات دارند و دانشجویان تحصیلات تکمیلی موظف به ثبت پایان نامه خود در آنجا هستند بنابراین اگر فرآیند ثبت پایان نامه تسهیل شود و دیگر لازم نباشد که دانشجو پایان نامه خود را در سه سامانه جداگانه به ثبت برساند، شرایط بهتری رقم می‌خورد البته این امر نیازمند یک تعامل است.

وی بیان کرد: اگر هر دانشجویی برای کار تمرین دوره تحصیل خود قبل از ارائه به استاد مربوطه  به فرهنگ، رعایت حق نشر و حقوق مقاله‌نویسی و درست‌نویسی در پژوهش توجه داشته باشد این فرهنگسازی بهتر اتفاق می‌افتد.

در ادامه هاشمی طباطبایی با بیان اینکه دانشگاه‌ها سامانه‌هایی برای ثبت دارند، گفت: یکی از مسائلی که اخیرا با آن برخورد جدی داشته‌ایم، تقلب و تخلف علمی است.

وی با بیان اینکه بحث اصالت سنجی پایان نامه‌ها را در خود واحدهای دانشگاهی انجام می‌دهند، ادامه داد: بهتر است سامانه‌ای را به صورت یکپارچه طراحی کنیم تا تمام بانک‌ها و سامانه‌های اطلاعاتی به یکدیگر مرتبط شوند و اینگونه یک مجموعه کامل داشته باشیم. ما از یکپارچه سازی اطلاعات و ظرفیت کشوراستقبال می کنیم.

در انتهای برنامه حاضران و شرکت‌کنندگان سوالات خود را از اعضای نشست پرسیدند و درباره مباحث مطرح شده اظهارنظر کردند.

یکی از موضوعات مورد توجه مطرح شده از سوی حاضران بحث قرارگیری پایان نامه در ایرانداک و فروش آنها به اعضای هیات علمی و دانشجویان بود که به گفته پرسشگر علاوه بر محدودیت دانلود پایان نامه‌ها برای اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، برای دردسترس قرار گرفتن متن کامل آنها باید هزینه پرداخت شود و پرداخت هزینه به ایرانداک برای پایان نامه هیچ تفاوتی با فروش پایان نامه در حالت عادی ندارد.

در جواب این پرسشگر، رییس ایرانداک عنوان کرد: ایرانداک یک تالار جستجو دارد و روزانه بیش از 100 نفر از سراسر کشور به آن مراجعه می کنند. باید گفته شود که در ایرانداک هیچ پایان‌نامه‌ای به فروش نمی‌رسد و محدودیت در دانلود هم به دلیل محدودیت در زیرساخت‌های مجموعه است.