ویراستاران متون تخصصی باید در آن حوزه متخصص باشند

سیدعباس حسینی‌نیک، بازرس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در گفت و گو با خبرنگار لیزنا، با بیان اینکهموضوع ویرایش و ویراستاری کتاب برای منابع‌سازی کتاب از اهمیت بالایی برخوردار است، گفت: اینکه مطالب برای مخاطبان گویا باشد و آنها بتوانند به سادگی به مقصود نویسنده پی ببرند، کار ویراستار است و او باید متنی روان برای خواننده ایجاد کند.

وی نسبت ویرایش با تالیف کتاب را مانند نسب ساختمان با دکوراسیون و ظاهر آن بیان کرد و افزود: بعضی از ویرایش‌ها نقشه ساختمان را تغییر می‌دهند و بعضی ظاهر و دکوراسیون را بهتر و کتاب را برای خواننده جذاب‌تر می‌کند.

به گفته وی ضعف انتشارات و وضعیت نشر موجب ضعف وضعیت ویرایش و دیگر موارد فنی و هنری کتاب می شود.

حسینی نیک بر لزوم ویرایش تخصصی علاوه بر ویرایش‌های ادبی -که به طور معمول انجام می‌شود- تاکید کرد و گفت: باید در حوزه‌های مختلف (پزشکی، فنی و مهندسی، علوم انسانی و ...) ویراستار تخصصی داشته باشیم.

وی با بیان اینکه در انتشارات مجد در حوزه حقوق فعالیت می‌کنیم، درباره وضعیت ویرایش این حوزه توضیح داد:  عمده موارد ویرایشی را به خود نویسندگان واگذار می‌کنیم چون ویراستار متخصصِ حقوق، خیلی کم است و از طرفی تعداد حقوق‌دان‌هایی که ادبیات حقوق بدانند، نیز کم است. گاهی با برخی پدیدآورندگان مواجه می شویم که با ویرایش اثر خود مخالفت می کنند. برخی از پدیدآورندگان بر این باورند که ویرایش کتاب به معنی غلط گرفتن از پدیدآورنده است، در صورتی که اینگونه نیست و چنانچه مقصود پدیدآورنده در اثر تغییر نکند و ویرایش وضعیت بهتری برای خواننده ایجاد کند، روند مطلوبی است. این فرهنگ‌سازی باید صورت گیرد که ویرایش خوب، برای کتاب مفید است.

بازرس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با اشاره بر اینکه گاهی برخی ویراستاران خلاف نظر پدیدآورنده، متن را تغییر می‌دهند، توضیح داد: حتما ویراستاران متون تخصصی باید در آن زمینه تخصص داشته باشند، یعنی ویراستار حقوق باید با اصطلاحات حقوق آشنا باشد. بعضی از کلمات معانی مختلف دارند، در حقوق یک معنی و در ادبیات معنی دیگری دارد. در حوزه حقوق از سوی پدیدآورندگان این سخت‌گیری وجود داد که اگر ویرایشی در متن آنها صورت بگیرد، فکر می‌کنند این ناشی از نقصی در کتابشان بوده است؛ مخصوصا اگر قرار باشد که اسم ویراستار ابتدای کتاب نوشته شود.

ویرایش خوب مصداق عملی مبتکرانه است

حسینی‌نیک درباره ویرایش از نظر حقوقی توضیح داد: یکی از شرط‌های قابل دفاع در حقوق مالکیت ادبی، قابل حمایت بودن اثری است از راه دانش، هنر و ابتکار به وجود می‌آید و شرط دیگر بر اصیل بودن متن است. ویرایش خوب نیز مصداق عملی مبتکرانه است و قابل حمایت است.

وی افزود: یعنی اثر ویرایشی اثری اشتقاقی است که به تبع اثر اصلی قابل حمایت است. البته به شرط اینکه علمی و مبتکرانه باشد و وضعیت بهتری برای متن ایجاد کند. ویرایش‌های فنی یا صوری، که در حد تصحیح است، قابل حمایت نیست، ولی ویرایش‌های ادبی و علمی قابل حمایت است.