کارگاه آنلاین «انضباط جستجوي اطلاعات با استفاده از مدل فرآيند جستجو» برگزار شد

به گزارش لیزنا، انجمن علمی کتابداری و اطلاع رسانی ایران، با همکاری موسسه آرموک کارگاه آنلاین «انضباط جستجوي اطلاعات با استفاده از مدل فرآيند جستجوي اطلاعات» را با تدریس حمید قاضی‌زاده، استاد دانشگاه پیام نور روز پنجشنبه، ۹ دی‌ماه برگزار کرد.

دکتر قاضی‌زاده در ابتدای کارگاه بیان کرد: ما می‌خواهیم در این کارگاه به دوسوال پاسخ دهیم اول اینکه در کدام مدل جستجو یا اطلاع‌یابی؛ دستور‌العمل مشخصی به نام ورود کتابدار و یا zone of intervention تعریف و تدوین شده است؟ و دوم اینکه کتابداران در کدام مرحله از فرایند جستجو میتوانند نقش توانمند و اثر گذاری داشنه باشند؟

وی در ادامه درباره سه روش آموزش جستجوی ساختاری از نظر لوکاس و تاپی پرداخت و گفت: همیشه واضح نیست در زمینه جستجو، مسئولیت آموزش را چه کسی بر عهده داشته باشد.

قاضی‌زاده در ادامه مفاهیم و سیر تحول جستجوی اطلاعات را توضیح داد و در مورد توانایی جستجوگران در کسب نتایج مطلوب و دلخواه بیان کرد: مطالعات زیادی نشان داده‌اند که، توانایی جستجوگران در کسب نتایج مطلوب و دلخواه، اغلب ضعیف بوده و آنها آن گونه که باید، قادر نیستند تا به پاسخ منطبق با نیاز خود دسترسی یابند.

وی در ادامه  رویکردنظری –تحلیلی سیرتحول جستجو را توضیح داد و گفت: دو نکته حائز اهمیتی که می‌تواند در مسأله سیرتحول جستجوی اطلاعات قابل طرح باشد، عدم آشنایی و اطلاع کاربران از میزان اطلاعات موجود در وبگاه‌های سازمان‌ها، وب لاگ‌ها‌، متون اخباری است و نیز عدم آشنایی آن‌ها با اصول صحیح جستجو بوده که نیاز مبرم به آموزش جستجو در اینترنت را برای آن‌ها آشکارتر می‌سازد.

 قاضی‌زاده سپس به بیان سه رویکرد در رفتار جستجوي اطلاعات شامل رویکرد اقتصادی، انگیزشی و شناختی پرداخت.

وی همچنین جستجو و مدل‌های فرایند جستجو را توضیح داد و 5 مرحله ‌از ‌فرایند ‌جستجو‌ را‌ که‌ برخاسته‌ از‌ سه‌ لایه‌ مطروحه‌ برگمن‌ هستند معرفی کرد و گفت: این لایه‌ها بيان نياز اطلاعاتي ؛ مفهوم‌سازي نياز به عنوان يك پرسش قابل اجرا، تدوين سؤال مفهومي جهت ارائه به يك نظام، واردكردن سؤال در رابط‌هاي جستجو و فهم، تفسير و تعبير نتايج است.

قاضی‌زاده در ادامه مروری بر نظریه‌های جستجو داشت و نظریه‌های بیتس(1997)؛ برگمن (1983)؛ کولثاو (1988)؛ اسپینک (1997)؛ ویاسون (1999) و لیمبرگ (2000) را مطرح کرد.

مدرس کارگاه پس از توصیف و تحلیل رویکردها و نظریه‌های جستجو گفت: همیشه سه مبحث ابزارهای دسترس پذیر، رشد علوم، و منابع اطلاعاتی، تعامل گسترده‌ای با هم داشته و اگر این سه مولفه را به یک مثلث تشبیه کنیم، به وضوح مشخص می‌شود که هرچه دو رأس یک مثلث نظیر علوم و ابزار رشد بیشتر کند، رأس سوم مثلث نیز رشد فراوان داشته و نیاز است تا یک فرد یا مرکز خاصی، میان آن‌ها ارتباط برقرار کرده و به شکلی نظام‌مند این رابطه را مدیریت نماید تا فرایندهای اطلاعاتی، هدفمندتر و اثربخش‌تر باشند.

 وی در پایان گفت: طی این کارگاه، موضوع‌هایی مانند توسعه مدل‌های جستجو، معرفت‌شناسی رفتار اطلاع‌جویی، الگوهای تعاملی و عادات جستجو اینترنتی که مرتبط با مسأله فرایند جستجوی اطلاعات در اینترنت بودند مورد بررسی قرار گرفتند.  جمع‌بندی حاصل از اینگونه مسأئل نشان می‌دهد که پژوهش در رابطه با جنبه‌های روانشناختی یا انسانی بازیابی اطلاعات هنوز در مرحله کودکی قرار داشته و اگر سبک‌های شناختی مختلف در تعامل با پایگاه‌های اطلاعاتی، فنون جستجو و سطوح مختلف استفاده از راهبردهای جستجو قرار گیرند، می‌توانند در طراحی نظام‌های اطلاعاتی تأثیر مناسبتری داشته باشند.