داخلی
»کتابخانه‌های عمومی
پیام محمدباقر قالیباف به مناسبت گرامیداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار
به گزارش لیزنا، محمدباقر قالیباف رییس مجلس شورای اسلامی با صدور پیامی روز بزرگداشت کتاب، کتابخوانی و کتابدار را تبریک گفت. متن پیام که توسط حجت الاسلام غلامرضا قاسمیان رییس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی قرائت شد به این شرح است:
قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ
کتابخانه‌های عمومی در سراسر جهان، مردمی‌ترین مرکز ارائۀ خدمات فرهنگی هستند. آنچه ما عموماً و به غلط از کتابخانه در ذهن داریم، فضایی نمور و تاریک است که در آن تعداد زیادی کتاب خاک خورده وجود دارد و تعداد معدودی آدم در گوشه‌ای از آن مشغول کتاب خواندن هستند. این تصور، هیچ ارتباطی با نقشی که کتابخانه به عنوان یک حلقۀ مهم از فضای فرهنگی هر کشور دارد، همخوانی و همسویی ندارد. ما باید تلاش کنیم و همت خود را به کار ببندیم تا با استفاده از ایده‌های خلاقانه و ارائۀ خدمات نوین، کتابخانه‌ها را به مراکز تبادل اندیشه و مراکز مهم جامعه‌پذیری به خصوص برای نسل‌های آینده تبدیل کنیم. کتابخانه‌ها در جهان به هیچ عنوان از روند پیشرفت تکنولوژی و تغییرات جنس نیاز مخاطبان عقب نیفتاده‌اند و با قدرت توان تاثیرگذاری فرهنگی خود را حفظ کرده‌اند. کتابخانه دیگر فقط محل نگهداری کتاب نیست؛ بلکه مجموعه‌ای است هدفمند و کارا و پویا که نیازهای فرهنگی گروه‌های اجتماعی مختلف را پاسخ می‌دهد و برای آنها فضایی گیرا و جذاب برای مطالعه، بحث و گفتگو فراهم می‌کند. هیچ ظلمی به کتابخانه‌ها بزرگتر از این نیست که همچنان آن را فضایی برای مبادله یک طرفه کتاب بدانیم؛ کتابخانه در جهان امروز، فضایی برای ارتباطات متقابل فرهنگی و لذت بردن از درگیر شدن با موضوعات مرتبط با فرهنگ و هنر است. اگر وظایف کتابخانه را تبادلات دو سویۀ فرهنگی تعریف کنیم و کتابداران را رهبران راهبردی تبادلات فرهنگی در سراسر کشور بدانیم، آنگاه می‌توانیم جهان جدیدی بسازیم و ظرفیت‌های موجود کتابخانه‌ای کشور را در راستای جلب مشارکت مردم استفاده کنیم. کتابخانه‌ای که مرکز تبادلات فرهنگی محله یا شهر است، در زمان بحران کرونا، نه تنها فعالیت‌های خود را پایان یافته تلقی نمی‌کند که بالعکس با افزایش تنش‌های روانی در نتیجۀ کم شدن مراودات فرهنگی و اجتماعی مردم، تلاش خواهد کرد تا در فضای مجازی، مردم یک محله یا شهر را با مدیریت و راهبری و خلاقیت کتابداران با فضای فرهنگی در ارتباط نگاه دارد و اتفاقا در کاهش تنش‌ها، راحتی، سلامت روان و نشاط مردم در این شرایط سخت همراهی کند.
مردم باید بودن کتابخانه‌های عمومی را حس کنند و در زندگی آنها تاثیر داشته باشد. کتابخانه فضایی راحت‌تر برای مطالعه، کار و حتی تفریحات فرهنگی است. بسیاری از کتابخانه‌های ما برای آنکه به فضایی راحت، دلچسب و جذاب تبدیل شوند به بازطراحی‌های بومی نیاز دارند. فضای فیزیکی کتابخانه‌ها ظرفیت بسیار بزرگی است که باید به بهترین شکل مورد استفاده قرار گیرد. ارتباط کتابخانه با نهادهای محلی، در تاثیرگذاری آن بسیار موثر خواهد بود. اگر کتابخانه‌های ما با مدارس و مساجد مرتبط شوند و این ارتباط به شکلی هدفمند و در راستای اهداف تربیتی مدرسه و مسجد قرار گیرد، می‌تواند در سراسر کشور نقشی بی‌بدیل در شاکلۀ نظام تربیتی کشور داشته باشد. مدرسه، کتابخانه و منزل و مسجد، هر۴ نهاد وظیفه‌ای مهم دارند و آن هم »اجتماع سازی» با اهداف فرهنگی است. وقتی ما هیچ شبکه‌ای برای متصل کردن مردم در فضاهای محله‌ای و مرتبط کردن آنها با اولویت‌های فرهنگی بومی نداشته باشیم، مشخص است که با ایجاد ارتباطات یکسویه و خشک، به هیچ عنوان توان جلب مشارکت آنها را نخواهیم داشت؛ ما باید با شبکه‌سازی‌های فرهنگی، مردم را با یکدیگر و با این نهادها همیشه متصل نگاه داریم. کتابخانه راهبر اصلی این وظیفۀ ملی در سطح کشور است. ما با تقویت پیوندهای محله‌ای موظفیم فرزندانمان را به شبکۀ فرهنگی کشور متصل کنیم و آنها را در فضاهای فرهنگی غیربومی، تنها رها نکنیم. نوجوان ما در محله‌ها باید کتابخانه را فضایی جذاب و دارای ایده‌های نو، خلاقانه و بدیع برای گذران وقت خود بداند. مطمئن باشیم که دوران کتابخانه‌های قدیمی که فقط برای عده‌ای بسیار خاص از کتابخوانان حرفه‌ای ساخته می‌شد گذشته است و حالا کتابخانه‌ای که بتواند مشارکت فرهنگی کودکان و مادران و نوجوانان و جوانان را جذب کند و برای همۀ آنها برنامه داشته باشد، می‌تواند به حیات خود ادامه دهد. دسترسی به منابع دادۀ تحقیقاتی برای پژوهشگران باید در کتابخانه‌ها هم فراهم باشد، بسیاری از ضعف‌های محدودیت تعداد کتابهای فیزیکی در نقطه نقطه کشور در صورت دسترسی رایگان به منبع دادۀ کتاب‌ها و قابلیت مطالعه آنها و همچنین دسترسی به منبع دادۀ مقالات علمی و کتابهای علمی قابل جبران است.
علاوه بر این لازم است از فعالیت درخشان و موثر کتابداران عزیز سراسر کشور قدردانی شایسته‌ای صورت گیرد و به مسائل شغلی این عزیزان که حقیقتاً «سفیران فرهنگ و هنر» در سراسر کشور از شهرهای بزرگ تا دورترین روستاها هستند، به طور ویژه توجه شود. ما باید از ظرفیت فرهنگی و فکری کتابداران در سراسر کشور بیشتر استفاده کنیم. سالها موانست این فرهیختگان ارجمند با کتاب و کتابخوانی، این ظرفیت بالقوه را ایجاد کرده است تا از آنها برای ترویج کتابخوانی و تشویق مردم به مصارف فرهنگی هدفمند به خصوص در فضای مجازی استفاده شود. ما باید کتابداران را به مردم معرفی کنیم و از آنها برای ترویج فرهنگی کتابخوانی کمک بگیریم.
اقدامات بسیار خوبی در سالهای اخیر در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای هماهنگ‌سازی کتابخانه‌ها با نیازهای روز به انجام رسیده است؛ این نهاد در این مدت با خوش‌فکری، درایت و آینده‌نگری در تلاش بوده است تا از تمام ظرفیت‌های کتابخانه‌ها استفاده کند و گزارش‌های ارائه شده در این خصوص، بسیار امیدبخش و خوشحال‌کننده است و جای تبریک دارد. این روند باید با هماهنگی تمامی دستگاه‌های مربوط گسترش پیدا کند ، ولی از جهت ساختاری تا رسیدن به نقطه قابل قبول فاصله زیادی داریم که در یک فرصت دیگر باید به آن پرداخت یکی از دو اولویت تاکیدی مقام معظم رهبری در پیام ایشان در افتتاحیه مجلس شورای اسلامی در حوزۀ فرهنگ کشور است. مجلس با تمام توان از اقدامات پیشرو و اثربخش در حوزۀ فرهنگ حمایت می‌کند و حمایت از کتابخانه‌های عمومی و رفع مشکلات شغلی کتابداران را یکی از وظایف اصلی خود در حوزۀ فعالیت‌های فرهنگی می‌دانیم و مطئنیم حمایت از این فعالیت‌ها تاثیری مستقیم و کم‌نظیر در ارتقای فرهنگ عمومی کشور خواهد داشت.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
محمد باقر قالیباف
با سلام و احترام
جناب آقای قالیباف ضمن تشکر از حضرتعالی، از طرف خودم و تمام کتابداران کتابخانه های عمومی عاجزانه تقاضا دارم، واقعا صحبتتان در حد حرف نباشد.ما کتابداران کتابخانه های عمومی از لحاظ معیشتی و حقوق و مزایا بسیار وضع اسفناکی داریم. خواهش می کنم کمک کنید وضعیت معیشتی کتابداران کتابخانه های عمومی که به فرموده خودتان رهبران راهبردی تبادلات فرهنگی هستند بهبود پیدا کند.سپاسگزارم.