نخستین شاعر ایرانی که شعرش در اروپا ترجمه شده، سعدی است

به گزارش لیزنا، نشست تخصصی محبوبیت جهانی سعدی در راستای طرح «نهضت خوانش آثار سعدی» به همت محفل ادبی فیض اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران با سخنرانی استادان و چهره های ادبی از کشورهای انگلستان، هندوستان و افغانستان در بستر فضای مجازی برگزار شد.

نخستین سخنران این محفل، پروفسور سید سلمان صفوی، رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن بود که به سوابق ترجمه آثار سعدی در اروپا پرداخت و گفت: نخستین ترجمه کتاب های فارسی و ایرانی در اروپا به ترجمه آثار ابن سینا باز می گردد و نخستین شاعر ایرانی که شعرش در اروپا ترجمه شده، سعدی است. علت ترجمه این آثار بهره مندی از اقتدار فرهنگی ایران و نیاز جامعه اروپایی به آگاهی و اعتلای فرهنگی بوده است.

وی در ادامه به تاثیر سعدی بر ادبیات اروپا اشاره کرد و گفت: بسیاری از نویسندگان اروپایی در آثار خود تحت تاثیر حکمت ها و اندیشه های سعدی بودند. از این میان می توان به لافونته اشاره کرد که در آثار خود بسیار تحت تاثیر گلستان سعدی بود. همچنین ولتر از نویسندگانی است که تحت تاثیر بوستان سعدی بوده و این روند تا قرن بیستم نیز ادامه داشته و نویسندگانی مثل ویکتور هوگو و آندره ژید نیز تحت تاثیر اندیشه ها و آثار سعدی بوده اند. در آلمان گوته شاعر بلند آوازه و اندیشمند معروف تحت تاثیر حافظ و سعدی بوده و اقتباس هایی را از گلستان داشته است. در آمریکا نیز امرسون تحت تاثیر سعدی بوده است.

صفوی در بخش پایانی سخنان خود به جایگاه سعدی در روزگار ما در کشورهای اروپایی پرداخت و گفت: در تمامی دانشگاه هایی که کرسی ادبیات فارسی دارند، در دوره مطالعات عالی به مطالعه سعدی می پردازند. در دانشگاه های معتبر انگلستان مانند دانشگاه آکسفورد و کمبریج گلستان سعدی، خیام، رومی(مولوی) و حافظ تدریس می شود. همچنین کتاب ها و پایان نامه های معتبری بر اساس آثار سعدی در دانشگاه ها اروپایی تالیف شده و می شود.

در ادامه محمد کاظم کاظمی، شاعر و پژوهشگر افغانستانی ساکن ایران، در خصوص میزان محبوبیت بیدل و سعدی در میان مردم افغانستان، گفت: گاه در خصوص میزان محبوبیت بیدل در افغانستان اغراق  می شود و در واقع اکثر مخاطبان بیدل در افغانستان همچون ایران، مخاطبان خاص هستند. اما شاعرانی که در میان عموم بیشترین محبوبیت را دارند حافظ و سعدی هستند، به ویژه سعدی که به خاطر گستره فعالیت در زمینه نظم و نثر از محبوبیت ویژه ای برخوردار است.

وی در ادامه به قدمت آموزش کتاب های گلستان و بوستان در مکتبخانه های افغانستان اشاره کرد و از این دو کتاب به عنوان بخش عمده ای از منابع آموزشی در زمینه ادبیات در مکتبخانه ها یاد کرد.

کاظمی ادامه داد: در نظام جدید آموزشی نیز آثار سعدی و آثار دیگر شاعران ایرانی بخش عمده ای از کتاب های ادبیات را تشکیل می دهد. همچنین آثار سروده شده توسط دیگر شاعران در تضمین یا تمجید آثار سعدی در کتاب های درسی افغانستان به چشم می خورد.

علیرضا قزوه از مرکز زبان فارسی ایران در هند از دیگر سخنرانان این برنامه بود که در خصوص نقش و تاثیر سعدی بر شاعران هندوستان سخنرانی کرد.

وی با اشاره به اینکه در جهان، ایران را با شعر و عرفان می شناسند، گفت: از بین هزاران شاعر خوب، ما پنج شاعر بسیار بزرگ و طراز اول داریم. این ۵ شاعر بزرگ فردوسی، نظامی، سعدی، مولانا و حافظ هستند.

قزوه تصریح کرد: از بین این ۵ شاعر، شاعری که جامعیت بیشتری دارد و در قالب­ های مختلفی طبع آزمایی کرده است و در نظم و نثر و همه قالب های شعر فارسی سرآمد بوده سعدی شیرازی است. احمد تمیم داری، از محققان و سعدی­ پژوهان معتقد است که فرهنگ مردم انگلستان و امریکا بیش از شکسپیر تحت تاثیر شعرها و اخلاقیات سعدی است و اتفاقا بخشی از فرهنگ مردم هند هم از این اخلاقیات و اشعار بی تاثیر نبوده است.

وی افزود: سعدی در زمان خودش به سرعت مشهور شد و شعرش تا هند و چین و آن سوی چین هم رفت. در هند در همان زمان تقریبا همه شاعران فارسی زبان تحت تاثیر سعدی شیرازی بودند و از همه بیشتر دو شاعر بزرگ شبه قاره خواجه حسن دهلوی و امیرخسرو دهلوی تحت تاثیر سعدی بودند.

آخرین سخنران برنامه حبیب میرزایی، پژوهشگر افغانستانی بود که به اهمیت سعدی در نظام آموزشی افغانستان پرداخت.

وی توجه سعدی در سرودن اشعار تعلیمی و لحن صمیمی این اشعار در مقایسه با اشعار شاعرانی مثل ناصر خسرو و همچنین تلفیق نظم و نثر را علت بسامد بالای اشعار وی در کتاب های درسی دانست.

میرزایی با توجه به سابقه تدریس خود در مدارس افغانستان آثار سعدی را از پربسامد ترین اشعار ادبیات کهن در کتاب های درسی این کشور بر شمرد.