دومین پیش نشست آموزش کنگره ششم متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی برگزار شد

به گزارش لیزنا، دومین پیش نشست آموزش کنگره ششم متخصصان علم اطلاعات و دانش با عنوان «تجربه های دانشجویی آموزش الکترونیکی در دوران کرونا: چالشها، فرصت ها »روز دوشنبه 4 اسفند 99، ساعت 18 تا 20 در صفحه ادوب کانکت انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران   و با حضور دکتر رحمان معرفت، عضو هیات علمی دانشگاه سمنان و دبیر علمی پنل ،مریم فلاح دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی ،مربی دانشگاه پیام نور خوزستان، سعیده سلطانی طالع دانشجوی کارشناسی ارشد، فاطمه قره‌قانی دانشجوی کارشناسی و سارا مرادی دانشجوی کارشناسی برگزار شد .

دکتر رحمان معرفت، عضو هیات علمی دانشگاه سمنان و دبیر علمی پنل اشاره ای کوتاه به مباحث مطرح شده در نشست اول کرد  و به برخی چالشهای مطرح شده از سوی اساتید در نشست اول همچون مشکلات سخت افزاری و نرم افزاری کاربران و مدرسان، هزینه های دانشجویی در استفاده از آموزش الکترونیک مانند اینترنت،  کیفیت در آموزش الکترونیکی و تولید محتوای اطلاعاتی روزآمد مورد نیاز یادگیرندگان پرداخت.

مریم فلاح دانشجوی دکترای دانشگاه تهران از  گسترش فناوری‌های نوین ارتباطی و اینترنت  سخن گفت و با توجه به تغییر سبک زندگی شهروندان در زمینه‌های مختلف، در خصوص تغییراتی که به صورت کلی در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی و آموزشی برای نوع بشر روی داده است نکاتی را مطرح کرد و در ادامه با توجه به افزایش تقاضای تعداد دوره‌های آموزشی، تاسیس رشته‌های جدید در شرایط کاهش بودجه دانشگاه‌ها، شیوع بیماری کرونا از لزوم تغییر در شیوه تدریس و یادگیری به شکل سنتی مطالبی بیان کرد و توسعه یادگیری الکترونیکی در شرایط کنونی را محصول این تغییرات دانست.

وی در ادامه به برخی موانع و چالشهای آموزش الکترونیکیاشاره کرد و گفت:‌ محدود بودن تجربه تکنولوژی فراگیران، تجربیات بد گذشته، عدم وجود انگیزه، شناخت‌های شخصی از خود و ناباوری، کیفیت نامناسب منابع آموزشی و محتوا. یکی از بزرگترین مشکلات سیستم های آموزش الکترونیکی دسترسی نداشتن به محتوای آموزشی مناسب تولید شده در این نظام هاست. اگر دانشجویان بتوانند به محتوای متفاوت تولید شده توسط اساتید مختلف دسترسی داشته باشند، ارتقای کیفیت صورت خواهد گرفت.

برخی چالش های مرتبط با آموزش از طریق ارائه تمرین‌های فردی برای هر بخش از درس و ارایه بازخورد مناسـب پـس ازتحویل پاسخها توسط دانشجویان قابل رفع است. تعریـف تحقیقـات و کارهـای عملی فـردی؛ تعریـف تحقیقـات و کارهـای عملـی گروهـی؛ ایجـاد فضـای حـل مسـأله وخلاقیت از زمینه های لازم برای بهبود شرایط آموزش الکترونیک است.

میلاد روشنی، دانشجوی دکترای دانشگاه علوم پزشکی از پلتفرم های موجود در آموزش الکترونیک و لزوم استفاده از یک پلتفرم استاندارد و مناسب برای بهره وری مناسب در آموزش الکترونیک سخن گفت.

وی گفت:  برخی سایت ها و پلتفرم های آموزش مجازی همچون فرادرس، مکتبخونه و فرانش که محتوای آموزشی لازم را در اختیار دانشجویان قرار می دهند می تواند مورد استفاده دانشجویان و اساتید قرار گیرد. درگاه یکپارچه آموزش مجازی برای دانشجویان علوم پزشکی که محصول همفکری مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است زمینه آسان‌تر شدن دسترسی به محتوای آموزش الکترونیکی برای دانشجویان را فراهم آورده است و به نظر می رسد به اشتراک گذاری محتوای آموزشی تولید شده در مراکز آموزشی مختلف می تواند فقر موجود در زمینه منابع اطلاعاتی مورد نیاز دانشجویان را برطرف کند. "دانشگاه مجازی علوم پزشکی" با هدف آموزش به دانشجویان پزشکی توسط وزارت بهداشت بر همین اساس شکل گرفته است به گونه ای که تمام دانشگاه های علوم پزشکی از این درگاه به راحتی می توانند استفاده کنند. همچنین "دفتر توسعه آموزش مجازی" در دانشگاه علوم پزشکی زمینه اطلاع رسانی و استفاده از بسیاری از کارگاه‌ها را برای دانشجویان فراهم کرده است. کارآموزی دانشجویان کتابداری در دانشگاه علوم پزشکی به کمک همین مرکز صورت می گیرد. استفاده از زیرساخت مناسب و نیز استفاده از برنامه نویسان حرفه‌ای و قوی، زمینه ساز  بهره‌مندی از سامانه های مناسب و پلتفرم‌های قوی در حوزه آموزش الکترونیکی را خواهد بود.

سعیده سلطانی ساطع دانشجوی کارشناسی ارشد گرایش مدیریت اطلاعات دانشگاه قم از دیگر دانشجویان شرکت کننده در نشست بود که از امکان استفاده در هر مکان و در هر زمان از خدمات آموزش الکترونیک سخن گفت: قبل از حضور کووید ۱۹ که اکنون باید از کووید ۲۰ از آن نام برد، فضای آموزش حضوری بسیار متفاوت از فضای کنونی آموزش بود. قطع شدن سیستم آموزش، اختلال در تصویر و صوت، اینترنت ضعیف از چالش‌های این نوع آموزش است. تا پیش از حضور کووید ۱۹، شاید کمتر کسی باور می کرد که این تحولات در مدت کوتاه در جامعه آموزشی در دانشگاه‌ها روی دهد، اما اکنون شاهد تغییرات عمده ای در آموزش هستیم که شاید بتوان گفت مکان و زمان معنایی ندارد.

از نظر وی انتشار بیش از یکصد اثر از دانشجویان هم دانشگاهی در نشریات دانشجویی و خبرگزاری های مختلف و تولید تعداد بیشماری کلیپ آموزشی و محتوای الکترونیکی یکی از برکات حضور آموزش مجازی است و نشان از قابلیت های فراوان دانشجویان در ورود به این عرصه ها دارد. گرچه کلاس حضوری بسیار خوب بود و ارتباط همزمان استاد و دانشجو زمینه ساز تعامل بیشتر می شد اما اینکه در فضای آموزش الکترونیک باید تمرین صبوری کرد نیز یکی از ویژگی های این نظام های آموزشی است. در عین حال به نظر می رسد فرصت‌هایی که فضای آموزش الکترونیکی برای اساتید و دانشجویان فراهم می آورد، بسیاری از چالشهای مرتبط با این نوع آموزش را کمرنگ می‌کند.

فاطمه قره قانی دانشجوی کارشناسی دانشگاه سمنان به عنوان میهمان این نشست، از تاثیرگذاری همه جانبه بیماری کووید ۱۹ در بخش های مختلف زندگی همچون دیدگاه ها، روش زندگی، مشاغل، آموزش، نحوه برگزاری مراسمهای مختلف و عادات افراد سخن گفت: گرچه انسان ها با حضور این بیماری دچار محدودیت هایی شده اند اما در کنار این محدودیت ها، به پیشرفت ها و شکوفایی هایی هم دست یافته اند. به عنوان یک دانشجو در دانشگاه و در محیط آموزش با برخی از این محدودیت ها از نزدیک برخورد کردیم. به عنوان مثال محدودیت های سخت افزاری همچون نداشتن گوشی تلفن هوشمند یکی از مشکلات دوستان من در دانشگاه بود. هزینه های مالی مرتبط با اتصال به اینترنت بخشی از چالشهای دانشجویان بود. برخی دانشجویان با داشتن این ملزومات، چالشهای دیگری داشته اند. پرسیدن پرسش های شفاهی برای دانشجویان به مراتب سخت تر از کلاسهای حضوری شده است.

 سارا مرادی دانشجوی کارشناسی دانشگاه شاهد که به عنوان یکی دیگر از میهمانان حاضر در نشست از چالشهای آموزش مجازی سخن گفت:  آشنا نبودن دانشجویان و اساتید با سیستم های آموزش مجازی و نحوه برقراری ارتباط با آنها در بدو ورود به این فضا یکی از چالشهای اساسی این نوع آموزش بود. دو چالش اساسی و دو فرصت در این حوزه از نظرم وجود دارد. با توجه به اینکه دو ترم از آموزش مجازی می گذرد متاسفانه برخی از اساتید هنوز با نحوه کارکردن با این سیستم ها آشنا نیستند. کلاس های مجازی فی نفسه خسته کننده و کسل کننده است، و اگر قرار باشد مدت زمان بیشتری منتظر باشیم تا وارد این کلاسها شویم، موضوع کمی سخت تر و مایوس کننده تر می شود. آموزش الکترونیکی به برخی ابزارها وابسته است، سرعت اینترنت، نرم افزارها و ابزارهای اتصال به کلاس اما پس از تامین این نیازهای اولیه به اتصال به کلاس، این نکته بسیار مایوس کننده است که در حین کلاس از فضای آموزش و از فضای کلاس خارج می شویم. نکته مهم در این مساله، سوء تفاهمی است که ممکن است برای استاد و مدرس بوجود آورد. به این معنی که استاد درس تصور می کند دانشجو از قصد و با برنامه از کلاس خارج شده است و ثابت کردن این موضوع که این مساله عامدانه نبوده است و تحت تاثیر ابزارها و ارتباطات مجازی بوده است، بسیار چالش برانگیز است.  زمان لازم برای حضور در کلاس فیزیکی در فضای مجازی عملا حذف شده است و بعد مسافت و بعد زمان از بین رفته است. این یک فرصت است که دانشجو می تواند از این زمان استفاده بهینه ای ببرد. همچین امکان مراجعه مجدد به فیلم های ضبط شده کلاسها زمینه ساز مطالعه عمیق تر و بهتر برای دانشجو در فضای آموزش الکترونیک می شود.

برخی دانشجویان حاضر در نشست از دانشگاه های مختلف کشور نیز دیدگاه های خود را مطرح کردند. علیرضا زمانی دانشجوی کارشناسی دانشگاه سمنان از برخی تجربه های آموزش الکترونیک سخن گفت. استفاده از سخن گفتن به جای تایپ کردن زمینه تعامل بیشتر بین استاد و دانشجو را فراهم می آورد. استفاده از نرم افزارهای کاربردی و یادگیری این نرم افزارها در استفاده از آموزش مجازی می تواند بسیار کارگشا باشد.

مهدیه قلعه خندابی نیز یکی دیگر از دانشجویان کارشناسی بود که به برخی محدودیت های آموزشی در دوران کووید ۱۹ اشاره کرد و گفت: این بیماری زمینه ساز توجه بیشتر به استفاده از فناوری های اطلاعاتی در کلاسهای درسی شد. گرچه یادگیری در اوایل بسیار سخت بود، مشکلات صدا و قطع شدن ارتباطات بسیار چالش برانگیز بود اما به مرور با استفاده از سامانه آموزش مجازی دانشگاه بسیاری از این چالشها برطرف شد. استرس برگزاری کارگاه های مجازی در روزهای اولیه برگزاری این کارگاه ها بسیار زیاد اما به مرور با تسلط به نرم افزار و افزایش رضایت شرکت کنندگان، استرس برگزارکنندگان کارگاه ها نیز کمتر شد. به نظر می رسد استفاده همزمان و تلفیقی از آموزش الکترونیک و آموزش حضوری می تواند در دوران پسا کرونا نیز بسیار مناسب و مفید باشد.

در ادامه، خانم نسرین رضایی نیز به عنوان یکی از دانشجویان حاضر در پنل نیز به بیان تجربه های خود در آموزش الکترونیکی پرداخت و گفت: انگیزه دانشجو به عنوان یک معیار مهم در کلاسهای درسی مطرح است. کلاس و استاد در ایجاد انگیزه دانشجویان بسیار مهم هستند. فعال بودن برخی از اساتید موجبات فعال بودن دانشجویان را فراهم می آورد و در نقطه مقابل، برخی اساتید نیز به دلیل ایجاد نکردن روحیه مناسب در بین دانشجویان، موجب بی انگیزگی دانشجویان می شدند.

دکتر صمیعی، دبیر علمی کنگره ششم متخصصان علوم اطلاعات، نکات و مطالب خود را در خصوص  آموزش الکترونیک و مجموعه بحث های صورت گرفته در پنل ارائه داد. وی گفت:  چون در آینده استفاده از آموزش الکترونیک به عنوان یک آموزش مکمل بی تردید مورد استفاده قرار خواهد گرفت، هدایت پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکترا به موضوعات مرتبط با تولید محتوای آموزشی مناسب می تواند بسیاری از چالشها و مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد را رفع کند.

یکی از نکات جالب این نشست، حضور دانشجویان از دانشگاه های مختلف کشور و ابراز نظر در خصوص چالشها و فرصت های آموزش الکترونیک بود. در پایان، دبیر پنل از تلاش کادر اجرایی پنل آموزش و نیز حمایت های دبیر علمی کنگره ششم متخصصان علوم اطلاعات،  دکتر صمیعی و پشتیبانی دبیر اجرای کنگره ششم، دکتر خراسانچی و دانشجویان عضو کمیته اجرایی و نیز میهمانان شرکت کننده در نشست تشکر و قدردانی کرد.

علاقه مندان از طریق لینک از نشست ضبط شده استفاده کنند.

 گزارش: دکتر رحمان معرفت، دبیر پنل آموزش متخصصان علوم اطلاعات ایران