تمرین خواندن و تمرین ترویج خواندن

لیزنا؛ سیدابراهیم عمرانی، سردبیر: 12 اسفند لیزنا 12 ساله شد. البته شاید فکر کردید که بچه 12 ساله دیگر از آب و گل درآمده و دیگه می‌تواند کارهایش را خودش انجام دهد، لیکن درست مثل بچه آدم، هر چه بزرگتر می‌شه، گرفتاریهایش هم بیشتر می‌شه. اونم در این وانفسای گرانی و تورم و ... خوب به یاد دارم که همواره به سالروز لیزنا می رسیدیم، می‌نالیدیم از نبود کمک و نبود بودجه و آرزو می‌کردیم که بتوانیم باز هم سالی دیگر در خدمت عزیزان باشیم، و در همه شرایط نشیب و فراز ادامه دادیم تا امروز. وضعمان فرقی نکرده، لیکن دیگر نمی‌نالیم چون فکر می کنیم، بدون بودجه و با همکاری داوطلبانه جمعی از کتابداران و استادان بصورت حد‌اقلی دارد به پیش می‌رود. شاید هم این پاندمی کمی از هزینه هایمان کم کرد، قبلا بسیاری از مراسم بدون خبرنگار عملی نبود، و در این دو سال ما مجبور نبودیم خبرنگاری داشته باشیم و عکاسی که بروند و مصاحبه کنند و خبر و عکس بیاورند، به هر حال با امدادهای شما عزیزان، امروز در خدمت شمائیم و چو فردا شود فکر فردا کنیم.

مانند هر سال بر مهمترین دغدغه‌مان در آغاز سخن تاکید می‌کنم، تلاش جدی کردیم که مستقل بمانیم و وابسته به هیچ نهاد دولتی و خصوصی نباشیم و تلاش کنیم کارمان را بدور از غوغاهای مرسوم انجام بدهیم و طلبکار و بدهکار هیچکس نباشیم. با اینهمه گاهی شبهاتی از سوی خوانندگان وجود داشت، یا دارد که اگر با ما در میان گذاشتند، توضیح دادیم و اگر با ما طرح نکردند، شاید هنوز شبهه برطرف نشده باشد. یقین داریم که آینده نشان خواهد داد که ما چه کرده ایم و چه نکرده ایم. ادعایی نداریم، لیکن برخی شبهات ناشی از نداشتن آگاهی کافی از وضعیت داخلی و کمبودهای لیزنا بوده که خواهش می کنیم پای کوتاهی نگذارند.

ما نیروی کافی برای اداره لیزنا نداریم و در واقع هم بخش اخبار و  هم  بخش روز‌آمد کردن نظرهای خوانندگان در لیزنا توسط افراد محدودی اداره می‌شود و روزهایی در این یک سال داشتیم که این افراد یا بیمار یا در یک اضطرار بودند و گاهی یک نظر، یک روز و حتی گاهی دو روز مانده بود و منتشر نشده بود، برخی زنگ می‌زدند که آقا ما چیز بدی ننوشته بودیم، چرا منتشرش نمی‌کنید و برخی لحنی کمی تند تر و گاهی خشن‌تر داشتند.

رویدادهایی برگزار شد که درست در زمانی بود که نفرات ما از دسترس ما خارج شده بودند و کسی نبود که در رویداد شرکت کند و خبر آن را منتشر کند، سیل انتقادات به سوی ما آمد که نمی خواستید این رویداد را منعکس کنید. لیزنا منکر مشکلات خودش نمی شود، لیکن تا جائیکه به یاد دارم، چیزی را سانسور نکرده‌ایم،  و خبری مربوط به حرفه و رشته باشد و ما آن را پوشش نداده باشیم. هیچ چیزی را، و خوشبختانه در این یک سال اخیر، هیچ نظر (همان کامنت) نبوده که منتشر نشده باشد، شاید تاخیر داشتیم که حتما به علت وضع اضطراری هر دو نیروی ما بوده و بس. من به عنوان سردبیر لیزنا به شما قول می‌دهم تا روزی که این وظیفه برعهده من است، هیچ چیز سانسور نخواهد شد، و اگر روزی این کار بشود بدانید که تیم لیزنا دیگر این تیم نیست و حتما تغییر کرده، و آنوقت شما تصمیم بگیرید که لیزنا را دنبال کنید یا خیر.

و اما در مورد همکاری:

هنوز که هنوز است دست همیاری به سوی همگان دراز می‌کنیم و از شما کمک می خواهیم. ستونهای مختلفی در لیزنا فعال هستند که با کمک و همکاری شما خواندنی تر  می شوند. برایمان بنویسید، هر چه بیشتر بهتر.

ستون سخن هفته

سخن هفته هم تقریبا 12 ساله شده و قدیمیترین ستون لیزنا است و در واقع سرمقاله هفتگی ما است. منِ سردبیر خیلی تلاش کردم با ترغیب دوستان، این ستون را از انحصار سردبیر خارج کنم و در سال 1400 بیشترین مقاله ها را اهل فن نوشتند و من امسال کمتر نوشتم، تا ستون همگانی‌تر شود و علاقه مندان بدانند که این ستون متعلق به همه است و می توانند بنویسند. به ویژه از نوشتن جوانان استقبال می‌‌کنیم.

ستون گاهی دور گاهی نزدیک

این ستون درابتدای کار برای این ایجاد شد که نوقلمان، طبع آزمایی کنند، ولی کم کم عده بیشتری علاقه نشان دادند و برای این ستون نوشتند. مشکل این ستون هم مانند ستونهای دیگرمان این است که گاهی چند مقاله در صف می‌مانند و داد نویسندگان در می‌آید و گاهی کار به سفارش مقاله می‌رسد که همسایه ها یاری کنید که ما ستون را سرپا نگه داریم. در این ستون دستمان بازتر است و همه گونه مقاله در حوزه کتاب و اطلاعات و کتابخانه را منتشر می‌‌کنیم. این ستون را در ابتدا دکتر داریوش علیمحمدی میگرداند و در ادامه دکتر فاطمه پازوکی و درحال حاضر خانم اعظم رستگار.

ستون اطلاعات سبز

ستون دیگری که با شوق فراوان شروع بکار کرد ستون اطلاعات سبز بود. این ستون به دنبال ایجاد باشگاه اطلاعات سبز در کمیته‌ای به همین نام در انجمن کتابداری شکل گرفت و در لیزنا هم ما همان چهار سمن (سازمان مردم نهاد یا NGO) محیط زیستی را به کار دعوت کردیم و قرار شد، هر سمن  هر فصل یک مقاله به ما بدهد و خودمان هم مطلب اضافه خواهیم کرد ولی در عمل فقط یکی از این سمن ها تا مدتی کمک کرد و  سایرین ادامه ندادند. لیزنا از همه کتابدارانی که در حوزه زیست پایدار و فعالیتهای محیط زیستی علاقه مند هستند، دعوت می کند که به رونق این ستون کمک کنند. با توجه به بحران‌های محیط زیستی معاصر بر این باور هستیم، که ما هم باید ستونی در معرفی بحران و ارائه راه‌حل‌های متخصصین داشته باشیم، و البته با تاکید بر کتاب، کتابخانه و کتابداری و در کل حوزة علوم اطلاعات .منتظر اعلام همکاری از سوی شما عزیزان هستیم.

ستون های طنز و کاریکاتور

در دوره ای تلاش کردیم که ستونی به عنوان طنز و کاریکاتور داشته باشیم که دوام نیاورد و هر کسی یار ما شد، در این حوزه بیش از چند شماره ادامه نداد. برای این ستون هم اگر داوطلبی پیدا کنیم، حتما ادامه خواهیم داد.

ستون برگ سپید

ستونی برای تازه قلمان، که معرفی و نقد کتابهایی را که خوانده‌اند برای ما می‌فرستند. شروع کار استقبال خوب بود، ولی در ادامه با کمک استادان ارجمند دکتر محسن زین العابدینی و دکتر مریم صابری و دکتر مهدی محمدی این نهال تازه کاشته شده  پاگرفت و توانست کارش را ادامه دهد.  نمی دانم همینجا باید نگرانیهای همیشگی و گلایه هایم را بگویم یا صبر کنم آخر یادداشت ؟ اگر اجازه بدهید، همینجا عرض می‌کنم:

گلایه من همان چیزی است که 12 سال است در این ستون می‌نویسم. کم خوانی. هر سایت و ستونی را باز کنیم کتابدارها فریادشان به آسمان است که وا مصیبتا خلق کتاب نمی خوانند. و کتابخانه ها تبدیل شده به تالار قرائت شب امتحان و کنکور، جناب کتابدار شما خودتان چطور؟ دانشجوی کتابداری که به حق مطالبه شغل آینده داری، شغلی که در این رشته نصیبت می‌شود، در بیشترین احتمال کار در کتابخانه است. یکی از ملزومات کتابداری، کتابخوانی است. یکی دیگر از ملزومات ترویج خواندن است. چقدر خودت را ارتقاء می‌دهی؟ چقدر زحمت می‌کشی؟ چقدر می‌خوانی، خواندن به معنای عام کلمه منظور است. ارتقاء دانش فردی. افزون بر  خواندن چقدر ترویج می‌کنی؟ تو یک کتابداری (این هم به معنای عام)، و باید موج خواندن راه بیندازی اعم از کتابخانه های عمومی و کودک و کتابخانه های دانشگاهی و پژوهشی. برای ترویج از چه ابزاری استفاده می‌کنی؟ معرفی و نقد کتاب و مواد خواندنی یکی از بهترین راههای ترویج است.

ستون برگ سپید این امکان را ایجاد کرده که همه بتوانند معرفی  نقد کتاب را تجربه و تمرین کند. ویراستاران ما کمک می کنند که مقاله‌های تازه نویسان بهتر شود و مقاله‌های حرفه‌ای‌تر منتشر شوند و از این طریق دانشجویانی که تا کنون معرفی یا نقد ننوشته اند، با نقدهای بهتری آشنا شوند.

حفظ این حرفه و رشته، نیاز به کتابدار کتابخوان دارد (کتابدار به معنای عام و کتاب‌خوان هم به معنای عام).  بیائید کتابخوانی را تمرین کنید و ترویج خواندن را تمرین کنید.

لیزنا برای این کار جایزه هم گذاشته ، "جایزه برگ سپید"، و تا اینجا معدودی در این مسابقه شرکت کرده اند. از همه دانشجویان و کتابدارانی که دستی در خواندن دارند، می خواهیم که به نهضت ترویج خواندن با معرفی و نقد آثار خوب بپیوندند. معرفی و نقد کتابهای خود را برای ما بفرستید.

در همینجا باید تشکر کنم از آقای امیرحسین رجب زاده عصارها و خانم سارا رضایی‌فرد که مدتها مسئوولیت این ستون بر شانه ایشان بود و سپاس فراوان از خانم فاطمه مه‌آبادی که از شهرستان آشتیان و از راه دور مسئولیت ستون را پذیرفته اند و با ما همکاری می کنند و از تلاش بی وقفه و مسئولانه ایشان برای گرداندن ستون و برای برگزاری جایزه برگ سپید سپاس فراوان داریم.

در یلدای آخرین سال از 1300ها ، یعنی 1399، دو ستون همزمان شروع بکار کرد:

ستون تورقی و درنگی و گوشه چمنی

ستون موفق تورقی و درنگی و گوشه چمنی به همت استاد ارجمند حمید محسنی راه خوبی در پیش گرفته و هر روز تعداد خوانندگانش بیشتر و بیشتر شده است. این ستون در حوزه کتاب است و خواندن. هر مقاله ای در اینجا پذیرفته است، به شرط آنکه نویسنده بتواند ارتباطی بین مطلبش و کتاب یا کتابهایی که خوانده‌ است بدهد. بخش اعظم این ستون تا کنون به همت جناب محسنی نوشته شده و استادان دیگری چون دکتر یزدان منصوریان، کاظم حافظیان، مهدی محمدی و ....... با این ستون همکاری کرده اند. بهترین تبلیغ برای این ستون نوشته های ستون است و منتظریم که اساتید محترم مقاله هایشان را برای انتشار برایمان ارسال نمایند.

ستون مقاله های روز

این ستون که به همت استاد ارجمند جناب آقای محمد صابری کارش را آغاز کرد، و امیدواریم که این ستون هم بتواند با کمک همه استادان و دانشجویان به ویژه دانشجویان مقطع دکتری، کارش را بیش از پیش رونق دهد.

بخش خبر و نگهداری محتوای لیزنا

از ستونها که بیائیم بیرون باید بریم سراغ گزارش‌ها، مصاحبه ها، خبرها، اداره کامنت‌ها که کلا زیر نظر خانم دکتر فرد حسینی است که مدیر مسئول مجله خبری الکترونیکی لیزنا هم هستند و یار همکارشان سرکار خانم اعظم رستگار که خیلی خیلی زحمت می‌کشند و خیلی دوست داشتم جایی از ایشان تقدیر کنم و خوانندگان ما بدانند که بخشی از به روز نگه داشتن لیزنا بر شانه ایشان است. از این دو بانوی بزرگوار تشکر و تقدیر می‌کنم.

بخش فنی و نگهداری، گسترش و روزآمد نگه‌داشتن  وبسایت

در اینجا باید سپاسگزاری ویژه‌ای داشته باشم از آقای مهندس محمد هرندی‌پور که از ابتدای کار در دوازده سال پیش تا امروز همه امور فنی و زیر ساختی و برنامه ای لیزنا را نوشته اند، نگهداری کرده‌اند، و گسترش داده‌اند.

سیاست خبری لیزنا

سیاست لیزنا در مورد اخبار همان است که هر سال اعلام شده است. اخبار گرفته شده از سازمانها با تایید روابط عمومی آن سازمان و نهاد منتشر می شود و لیزنا مسئولیتی در مورد صحت و سقم خبر ندارد. اگر در مورد خبر ویژه‌ای لیزنا نظری داشته باشد، بصورت گزارش، نقد یا طرح موضوع در یکی از ستونها وارد خواهد شد و آنجا نظر، نظرِ مقاله نویس و با حد مسئولیت قانونی لیزنا است. بیشترین همکاری مانند چند سال گذشته از سوی نهاد کتابخانه های عمومی کشور و پس از آن پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)، و کتابخانه ملی (دوره جدید) انجام گرفته که سپاس از همه دست اندرکاران این مجموعه‌ها داریم.

در پایان باید یک بار دیگر تاکید کنم، لیزنا مجله خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران است و هر گونه خبر،‌گزارش، نقد و تحلیل در حوزه کتابداری،‌کتابخانه، کتابخوانی و ترویج، اطلاعات محیط زیستی و علوم و فناوری اطلاعات به دستمان برسد، بررسی و منتشر می‌کنیم. و افتخارمی کنیم که در خدمت یکایک بزرگوارانی که در این حوزه فعالیت می‌‌کنند هستیم.

حالا نوبت شما است:

پس از پایان مطلبم، از شما تقاضا می کنم، زیر همین نوشته انتقادهایتان از لیزنا را برایمان بنویسید، مطمئن باشید، انتقادهای شما راهگشای کار ما خواهد بود. اگر این کار را بکنید، به ما لطف کرده‌اید و به ما این پیام را داده اید که از حضور لیزنا در جامعه کتابداری و علوم اطلاعات ایران پشتیبانی می‌‌کنید، و شما هم کمک می‌‌کنید که لیزنا نقاط ضعف و کاستیهای خود را بشناسد. سپاس از همراهی دوازده‌ساله شما عزیزان بزرگوار

عمرانی، سیدابراهیم. «به مناسبت دوازده سالگی لیزنا: تمرین خواندن و تمرین ترویج خواندن». سخن هفته لیزنا، شماره 580، 16 اسفند 1400