نارساخوانی همه جا هست. کتابخانه شما چه کار می‌کند؟

(لیزنا: گاهی دور/ گاهی نزدیک 349) : زهرا نیکدل، دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی، مدرس دانشگاه  و پژوهشگر اختلالات یادگیری: خواندن یک فعاليت هوشمندانه است و مهارتي كه به پيش نيازهاي فراواني مبتني بـوده است. مهارت خواندن شامل رمزگشایی، روانی واژگان و درک جملات تقسیم می شود.خواندن یکی از چهار مهارت اصلی زبان در کنار گوش دادن، صحبت کردن و نوشتن است.کلاس اول ابتدایی شروع خواندن است که با آموزش آواها ونشانه های نوشتاری وکد برگردانی واژه ها و جمله های زبانی همراه است. پی ریزی کامل عادت ها و مهارت های خواندن در این مرحله انجام می شود.درکلاس دوم و سوم دانش آموز به شناسایی کلمات,افزایش قدرت درک خواندن,صامت خوانی با سرعت مناسب,ایجاد علاقه به خواندن و مطالعه صورت می گیرد. در سال های آخر دبستان، .تاکید برخواندن مستقل است که با افزایش ذخیره واژگانی,کسب سرعت زیاد در صامت خوانی, مهارت در درک مطلب و تحلیل روابط کلمات تحقق می یابد.

اما اختلال در خواندن روي ديگریادگیری مهارت خواندن است.اختلال یادگیری(نارساخوان، نارسانویسی) در سراسر جهان بدون توجه به فرهنگ یا زبان رخ می دهد و براساس آمار ایفلا در 1997 حدود 8 درصد از جمعیت با نارساخوانی روبه رو هستند. انجمن بین المللی نارساخوانی(2008) نارسا خوانی را به عنوان یک نوع ناتوانی یادگیری که ریشه عصبی- شناختی دارد تعریف می کند، که این اختلال با وجود مشکلاتی در شناخت صحیح و یا بیان سلیس کلمه و توانایی رمز گشایی و هجی کردن به شکلی ضعیف ظاهر می شود و از نقص در واج شناختی زبان سرچشمه می گیرد که آموزش کلاسی تاثیر چندانی در نتیجه بخشی ندارد. نارسا خوانی به معنای کم هوشی نیست، نارسا خوانان ازبهره هوشی متوسط به بالا برخوردارهستند،اما به دلیل عدم شناخت جامعه آنها را کودکان کودن ، تنبل که توانایی یادگیری ندارد می شناسد واین افراد با سختي به تحصيل ادامه مي‌دهندو اغلب تـرك تحصيل مي‌كنند كه اين به نوبه خود صدمات اجتماعي، اقتصـادي، فرهنگي و عاطفي رواني بسيار براي خود فـرد و جامعـه بـه دنبـال دارد یک نارسا خوان همه روزه با مشکلاتی در زمینه یادگیری روبه رو است و این مشکلات برای او هزینه عاطفی زیادی را در پی دارد (عزت نفس پایین، کاهش تحمل در ناکامی ، استرس زیاد، اضطراب و ترجیح می دهند در چشم همسالان خود خاموش و بی صدا به نظر برسند، در صورتی که نارسا خوان افرادی با ارتباط قوی کلامی، مقاوم و پایدار، نوآور، خیال پرداز، خلاق، کنجکاو، مبتکر، تاب آور، با دید و درک  تصویر بزرگی از کارها که توانایی حل مساله به افراد نارسا خوان  دهد وآنها را به متفکرانی تبدیل  می کند  که به گونه دیگری فکر کنند یا منظر و دیدگاهی منحصر به خود دارند.

 سالهاست مطالعات مربوط به خواندن و نارسا خواني صـورت گرفتـه اسـت . روشهاي مناسب براي تشخيص زود هنگام و رشد برنامه هاي درمـاني و ترميمـي ارائه گردیده است، راهبردهـا و روشـهاي بـالقوه يادگيري براي غلبه بر اين مشكلات به آنها آموخته مي شود بسیاری از افراد نارسا خوان پس از دریافت کمکهای مناسب در مدرسه و یا معلم خصوص، موفق به اخذ مدرک دانشگاهی می شوند.

از آنجایی که نارسا خوانی یک معلولیت نامرئی است، بسیاری از افراد در درک مشکلات افراد مبتلا به نارسا خوان مشکل دارند چون تشخیص و همدردی با یک فرد نابینا یا معلول جسمی آسان تر است از یک فرد مبتلا به نارسا خوانی است، به دلیل اینکه به راحتی قابل شناسایی نیست و بنابراین ممکن است درک این موضوع که او به خدمات ویژه کتابخانه ای نیاز دارد دشوار باشد، از آنجا که کتابخانه ها، دروازه دانش هستند و شرایط را برای یادگیری مادام العمر، تصمیم گیری مستقل و توسعه فرهنگی افراد و گروههای اجتماعی را فراهم می کند، برهمین اساس توجه کتابخانه ها به نارسا خوانی که در جامعه ما یک پدیده ناشناخته است می تواند گام موثری درشناخت و بهبود این مشکل ایجاد کند ، چون تا کنون هیچ نهاد و انجمنی به این مهم در ایران نپرداخته است ومیزان شناخت  صرفا به پژوهشهای دانشگاهی ختم می شود. ایفلا در کنفرانس کپنهاگ 1997 کارگاه آموزشی با عنوان "دسترسی به اطلاعات و خدمات به افراد مبتلا به نارسا خوانی" ارائه کرده است  و در1999 ایفلای مجدد در بانکوک با کارگاهی با عنوان "نارساخوانی همه جا هست. کتابخانه شما چه کار می کند؟"باعث آگاهی و علاقمندی بسیاری از کتابداران برای ارائه خدمات به این گروه خاص شدند.نارسا خوانی یا اختلال در یادگیری خاص یک ناتوانی جدی در دنیای حروف است که لازم است در این زمینه جامعه کتابدار وکتابخانه ها  با توجه به تاکیدی که ایفلا 24 سال قبل داشته، فعالیتهای مناسبی را آغاز کنند، چون بسیاری از کشورها با این اختلال به خوبی آشنا هستند واکنون در جهت ایجاد قوانین حمایتی برای این گروه فعالیت می کنند.

 کتابخانه ها بهترین ابزار ی و ضروریترین خدمت را می توانند ارائه دهند با این حال، موانع جد ی دربرابر ارائه خدما ت اطلاعاتی موثربه افراد دارا ی ناتوانی یادگیر ی وجود دارد. کاربران نارساخوان به دلیل مشکل خواندن هرگز تمایل به حضور در کتابخانه ندارد این در حالیست که کتابخانه باشگاه تقویت خواندن برای یک فرد نارسا خوان است و از طرفی سردرگمی در مورد علائم / فلش ها و مشکل دربرقراری ارتباط با کارکنان و عدم تمایل به اعلام وضعیت خود به عنوان نارساخوان به چالش کشیده می شوند. کتابخانه ها به علت بی اطلاعی از افراد دارا ی ناتوانی های یادگیر ی مراقبت نمی کنند. حال آنکه کتابداران در کنار معلمان و والدین از موثرترین افراد هستند که می توانند لذت خواندن را به افراد نارساخوان ببخشند با شناخت و درک نارسا خوانان و فراهم آوردن محیط و منابع مناسب آنها را برای حل این مشکل یاری دهند و سهم بزرگی در درمان آنها داشته باشند.ناشران باتولید کتابهای مناسب برای نارساخوانان، سازمانهایی چون کتابخانه ملی، شورای کتاب کودک، کانون پرورش فکری، نهاد کتابخانه های عمومی در راه شناخت نارساخوانان و کمک به آنان، قدم بردارند و راه ورود تعداد زیادی از کودکان و بزرگسالانی که شوق خواندن دارند اما پای آمدن ندارند را به کتابخانه ها باز کنند.