ویژگی‌های یک پایتخت کتاب

(لیزنا، گاهی دور/ گاه   نزدیک 352): محمد مومن،  عضو کمیته آموزش انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران:  پایتخت کتاب عنوان طرحی است که هر ساله به شهری در ایران اطلاق می‌شود که در جهت تقویت جایگاه کتاب و کتاب‌خوانی اقدامات ارزنده‌ای را انجام داده باشد. شاید بتوان ادعا نمود این طرح را الگویی بومی از  طرح انتخاب پایتخت جهانی کتاب دانست که از سوی 2001 میلادی تاکنون از سوی یونسکو اجرا می‌شود. بر همین اساس و از سال 1394 خورشیدی در ایران نیز این طرح اجرا شده و هر ساله یک شهر به‌عنوان پایتخت کتاب برگزیده می‌شود.

در سال 1402 و بر اساس ارزیابی صورت گرفته از بین 150 شهر شرکت کننده در این طرح، 12 شهر به عنوان شهر دوستدار کتاب انتخاب شدند که در آن بین سمنان با کسب امتیازها در شاخص‌های مختلف، به عنوان «شهر پایتخت کتاب ایران» در سال ۱۴۰۲ معرفی شد.

به این بهانه قصد داریم نگاهی به دو مقوله ویژگی‌های یک شهر پایتخت کتاب و وظایف یک شهروند دوستدار کتاب در این شهرها، بیندازیم.

ویژگی‌های یک شهر دوستدار کتاب

یک شهر دوستدار کتاب شهری است که فعالیت‌های مربوط به کتاب و ادب را ترویج و حمایت می‌کند. برخی از ویژگی‌های یک شهر دوستدار کتاب عبارت‌اند از:

• داشتن کتاب‌فروشی‌های مستقل و متنوع که انواع کتاب‌ها را در ژانرها و موضوعات مختلف ارائه می‌دهند:

برخی از کتاب‌فروشی‌ها ممکن است تخصص در کتاب‌های نادر و قدیمی داشته باشند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است فضای خلاقانه و جذابی برای خوانندگان فراهم کنند.

• داشتن کتابخانه‌های عمومی و خصوصی که منابع و خدمات مختلف را برای علاقه‌مندان به کتاب ارائه می‌دهند:

برخی از کتابخانه‌ها ممکن است ساختمان‌های تاریخی و معمارانه باشند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است نمایشگاه‌ها، رویدادها، و آموزش‌های مربوط به ادب را برگزار کنند.

• داشتن جشنواره‌ها و رویدادهای ادبی که فرصت‌های بسیاری را برای دیدار با نویسندگان، شرکت در گفتگوها، گروه خوانی‌ها، و لذت‌بردن از فرهنگ خواندن فراهم می‌کنند. برخی از جشنواره‌ها و فستیوال‌ها ممکن است به ژانرها، زبان‌ها، گروه‌های سنی، یا مسائل اجتماعی خاص توجه داشته باشند.
• داشتن انجمن‌های فعال و پرشور که علاقه و تعامل خود را با کتاب و نوشتن نشان می‌دهند:

برخی از انجمن‌ها ممکن است به‌صورت گروه‌های خواندن، نقد، نوشتن، چاپ، یا تبادل کتاب باشند. برخی دیگر ممکن است به‌صورت سازمان‌های حقوق نويس، حاميان كتاب، يا كارآفرينان كتابي باشند.

ویژگی‌های یک شهروند دوستدار کتاب

• شرکت در فعالیت‌های مربوط به کتاب و ادب در شهر خود. شما می‌توانید به کتاب‌فروشی‌ها و کتابخانه‌ها بروید و با کارکنان و خوانندگان صحبت کنید، به جشنواره‌ها و رویدادهای ادبی بروید و با نویسندگان و سخنرانان آشنا شوید، به گروه‌های خواندن، نقد، نوشتن، چاپ، یا تبادل کتاب بپیوندید و با دیگر علاقه‌مندان به کتاب تعامل داشته باشید.

• حمایت از صنعت کتاب و نوشتن در شهر خود. شما می‌توانید به‌صورت مالی یا معنوی از کتاب‌فروشی‌ها، کتابخانه‌ها، ناشران، نويسندگان، حاميان كتاب، يا كارآفرينان كتاب حمایت کنید. شما می‌توانید با خرید یا قرض گرفتن کتاب‌ها، بازخورد دادن به نويسنده، حضور در رویدادهای ادبی، یا ابراز علاقه به محصولات و خدمات مربوط به کتاب و ادب، به این صنعت کمک کنید.

این نکات را می‌توانید به‌عنوان راهنمایی برای زندگی در یک شهر دوستدار کتاب استفاده کنید. البته، شما ممکن است بر اساس سلیقه و شرایط خود، روش‌های دیگری را پیدا کنید. مهم این است که عشق و لذت خود را به کتاب و ادب نشان دهید و با دیگران به اشتراک بگذارید.