داخلی
»سخن هفته
تغییر نگاه دولت به مسئله کتابخانه‌ها: مصاحبه با دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی (2)
لیزنا، سید ابراهیم عمرانی، سردبیر: به دنبال سخن هفته شماره 698 با عنوان «وضعیت معیشت کتابداران نهادی: گفتگو با دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی (1)» که بخش اول گفتگو با دبیر کل نهاد بود و از سوی لیزنا در تاریخ 4 تیر ۱۴۰۳ ارائه شد، بخش دوم این گفتگو در ادامه آمده است:
بخش دوم:
تغییر نگاه دولت به مسئله کتابخانه‌ها
ر. انصافاً دولت سیزدهم، به معنی کلیت دولت، نگاهش به مسئله کتابخانه‌ها تغییر کرده است. بنده جلساتی را با معاون اول دولت، رئیس و معاونین سازمان برنامه و بودجه کشور داشته‌ام. حالا بعضی اتفاقات هست که برنامه‌های کل کشور و دنیا را به هم می‌ریزد. در همین نمایشگاه کتاب آقای مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور، جلسه کارگروه کاغذ و نشر را تشکیل دادند و در این جلسه گزارشی از نهاد ارائه کردم که مستندات آن موجود است. یکی از نکاتی که در آن جلسه مطرح کردم این بود که اولین مسئله ما پایدار شدن وضعیت معیشت کتابداران است. ایشان همان جا دستور داد و همان جا با معاون فرهنگی اجتماعی ایشان مسیر اقدام را هم بررسی و طراحی کردیم.
بنده عرض می‌کنم، در واقع آنچه شدنی بوده و لازم بوده انجام شده است. می‌خواستیم این مسیر و موضوع حقوق کتابداران را پایدار کنیم. همان اتفاقی که در دوره قبل از آقای مختارپور افتاد را باید درست می‌کردیم؛ مشکل از قدیم باقی مانده بود، آقای مختارپور حقوق را افزایش دادند، ولی این افزایش یک جا، از تورم جا می‌ماند. قصد داشتیم این موضوع را به نظامی که استمرار پیدا کند متصل کنیم تا متوقف نشود. امیدواریم که به سرانجام برسد. علی‌ای‌حال رئیس‌جمهور، دولت، هر آنچه گفتند، به آن عمل کردند و وضعیت هم همین است که خدمت شما عرض کردم. حالا اگر فکر می‌کنید نیاز به توضیح بیشتری هست بفرمائید.
ع. برای خود من خیلی روشن‌کننده بود، چون خود من هم در دوره‌هایی از خدمتم در دانشگاه تهران درگیر نیروی انسانی بوده‌ام. حالا مدیریت‌های کوچکتر، مشکلاتی داشتیم و می‌دانم که کار نیروی انسانی پیچیده‌ترین کار در سسیستم اداری دولت است. یعنی حتی خیلی پیچیده‌تر از مسائل مادی است. چون مسائل مالی را بالاخره آدم گریز می‌زند، از این طرف از آن طرف، از رئیس‌جمهور، از سازمان برنامه، از شرکت نفت؛ ما که در دانشگاه بودیم، می‌رفتیم ببینیم در مدیران شرکت نفت دانشگاهی‌ای داریم که سراغشان برویم، مثلاً جناب آقای زنگنه شما که دانشجوی دانشکده فنی بودید، الآن یک مبلغی کمک کنید ما می‌خواهیم برویم فلان پروژه و کار را انجام بدهیم، و بالاخره مسائل مالی را می‌شد حل کرد، یا مثلاً دانشگاه تهران پس از سالها بنیاد حامیان را راه انداختند. یعنی مسائل مالی را با زحمت هم که شده می‌شود یک کاری‌اش کرد، ولی مسائل اداری و استخدامی خیلی پیچیدگی دارد و من می‌فهمم، اینکه شما الآن فرمودید سازمان برنامه و بودجه، مجلس، سازمان امور اداری و استخدامی، همه اینها را پشت سر گذاشتید برای اینکه وضعیت حقوقی، نه به معنای حقوق و مزایا، به معنای حقوق اداری و استخدامی کتابداران و همکاران را تثبیت کنید جای سپاس دارد.
ر. من قاطعانه عرض می‌کنم که هیچ مرجع مرتبطی در نظام اداری کشور نیست که در جریان مسئله معیشت کتابداران قرار نگرفته باشد و عکس‌العملی نشان نداده باشد، این را محکم می‌گویم. شما همین الآن بروید سراغ معاون مرتبط در سازمان امور اداری و استخدامی، چه به لحاظ ساختار نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و چه به لحاظ معیشت کتابداران، بپرسید کتابخانه‌ها و مسئولین نهاد را می‌شناسندیا نه. سازمان برنامه و بودجه همینطور. یعنی راه نرفته‌ای در این حوزه نمانده است.
ع. می‌بینم که شما با همه سازمانهای مرجع در تماس بوده‌اید و این نامه هایی که امروز می‌بینم نشان می‌دهد که همه مراجع اصلی عکس‌العمل نشان داده‌اند و این خودش جای قدردانی دارد.
ر. یکی از همکاران می‌گفت شما چرا پیگیری‌هایت را منتشر نمی‌کنی؟ گفتم برای اینکه شما کار اداری در این سطح نکردی. انتشار این پیگیری‌ها پیش از به سرانجام رسیدن، موجب ایجاد توقع سازمانهای دیگر از سازمان برنامه و بودجه و انجام نشدن کار نهاد می‌شود.
ع. اینکه می‌گوئید سازمانهای دیگر می‌آیند را من درک می‌کنم.
ر. آقای مختارپور خیلی زحمت کشیدند، آقای واعظی هم زحمت کشیدند، آقای ملک‌احمدی هم زحمت کشیدند. آدم اگر گذشته را نبیند، کم‌لطفی است. معتقدم ما هر جور نسبت به گذشتگان برخورد کنیم، نفر بعدی هم نسبت به ما برخورد خواهد کرد. این رسم بدی است که هر مسئولی نفرات قبل را فراموش کند. پیشینیان هم کارهای خوب بسیاری کردند، دوتا اشکال هم داشته است. مثل ما. ولی خیلی از نکاتی که نهاد الآن با آن دست و پنجه نرم می‌کند، در دوره‌های قبل حل نشده است.
ساختار سازمانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور
ببینید ما یک مسئله خیلی جدی که در نهاد داشتیم، ساختار نهاد کتابخانه‌های کشور در کل کشور است. این موضوع یک مصوبه هیئت امنا دارد، آن مصوبه جاری شده و ساختار ادارات‌کل استانی هم شکل گرفته، سازمان امور اداری و استخدامی کشور می‌گوید این ساختار را قبول ندارم. ولی ما از معاونت حقوقی ریاست جمهوری به عنوان مرجع حل اختلاف این حکم را گرفته‌ایم که این ساختار قانونی است. چیزی که تا الآن وجود نداشته، و بر اساس همان حکم مسئله ساختار استانی را در سازمان ثبت حل کرده و تعلیق شناسه‌مان را برطرف کردیم.
یک پوشه دیگر برای اصلاح آئین‌نامه اجرایی قانون تأسیس نهاد داریم، پوشه دیگری برای اصلاح قانون تأسیس، یک پوشه دیگر پیگیری تصویب سند ملی خواندن. اگر خواستید درباره سند ملی خواندن هم صحبت می‌کنیم.
ع. بله در مورد سند ملی خواندن که حتماً بگوئید.
پروژه‌های تازه و کتابخانه‌های سیار
ر. اینها نکات کلان ما بوده است. در کنارش پروژه کتابخانه سیار را پیش بردیم. در کنارش کمتر سفر استانی‌ای در دولت بوده که در آن مصوبه‌ای در مورد کتابخانه‌های عمومی نداشته باشیم. از سمت سخت‌افزار به سمت نرم‌افزار حرکت کردیم. مصوبات اولیه برای ساخت، بعدتر برای تجهیز، و حالا رسیده‌ایم به خرید کتاب. در کدام دولت در این حوزه به این میزان توجه و کار شده است؟ یعنی مجموعه‌ای از اتفاقات در حوزه کتابخانه‌های عمومی رخ داده که سابقه ندارد.
ع. ببخشید وسط صحبتتان. یعنی یک استاندار اگر ذره‌ای اهل باشد، از این قانون و از این مصوبات استفاده می‌کند و کتابخانه‌ها را زنده می‌کند.
ر. همین الآن به عنوان مثال در استان آذربایجان شرقی، 50 میلیارد تومان مصوبه سفر استانی است برای بازطراحی و تجهیز کتابخانه‌های عمومی، نه برای تکمیل پروژه. در حال بازطراحی کتابخانه مرکزی تبریز هستیم که جزء کتابخانه‌های خوب کشور است. مرحله اولش انجام شده و مرحله دوم آن ان‌شاءالله تا پایان تابستان به سرانجام می‌رسد. خیلی تغییر کرده و دیدنی شده است.
ع. کتابخانه تربیت منظورتان است؟
ر. نه. کتابخانه مرکزی تبریز معروف به کتابخانه ملی تبریز.
ع. بله کتابخانه ملی را سالها پیش رفته‌ام و دیده‌ام.
ر. بله کتابخانه ملی تبریز که مدیریتش با نهاد است. اینها اتفاقات بزرگی ست. ببینید صرف ساختمان منظورمان نیست ولی الآن کتابخانه مرکزی اراک پروژه‌ای است که 16، 17 سال قدمت دارد در 18000 مترمربع فضا. بزرگترین کتابخانه عمومی منطقه غرب آسیا و جهان اسلام است. این پروژه در این دولت به مراحل پایانی رسید. تلاش‌های سنگینی برای تبدیل آن به فضای تجاری هم شد چون در مرکز شهر اراک و نقطه‌ای ارزشمند قرار دارد. در جائی که مخالفینی در حوزه‌های صنعتی، تجاری و اقتصادی داشت دولت ایستاد که این کتابخانه به اتمام برسد. مشابه این کتابخانه مرکزی رشت است که آماده بهره‌برداری شده یا کتابخانه مرکزی بندرعباس. کتابخانه‌های کوچک روستایی. آقای رئیس جمهور به خودروسازان برای تحویل ۲۰۰ دستگاه خودرو از محل مسئولیت اجتماعی برای کتابخانه سیار دستور داده بودند که تعدادی از آن آماده تحویل شده است. از ابتدای دولت سیزدهم تعداد کتابخانه‌های پیشرفت خوبی داشته است ولی من خدمت ایشان گفتم چیزی که ما الآن نیاز داریم یک انقلاب در این حوزه است. حالا شما خودتان در مورد کتابخانه سیار بهتر می‌دانید، کتابخانه سیار در مناطق کمتربرخوردار خدمت را نزد مردم می‌برد و گستره و نحوه خدمتش با کتابخانه متفاوت است. این انقلابی در این حوزه خواهد بود. برنامه ما این بود که تا پایان دولت سیزدهم این تعداد به ناوگان اضافه شود. حالا قضای الهی چیز دیگری را رقم زد.
ع. خیلی وقتتان را گرفتیم. خیلی سپاسگزارم، خیلی زحمت کشیدید و برایتان آرزوی موفقیت دارم. امیدوارم این صحبت‌ها را دوستان با دقت بخوانند و ببینند چه کارهایی انجام شده. این کارها خیلی سخت است. می‌دانم و امیدوارم کتابداران با این توضیحات قوت قلب بگیرند و ببینند که برایشان تلاش می‌شود. من در مقاله خودم درباره معیشت کتابداران در واقع خطاب به شخص دبیرکل نوشتم که: «آقا از وضع کتابدارانتان و معیشت آنها خبردارید؟ اگر ندارید بیائید این کامنت‌ها را بخوانید و بعد یک طومار تهیه کنیم و ببریم پیش رئیس جمهور و بگوئیم که وضعیت این است» و امروز می‌بینم این کار توسط خود شما انجام شده و من سپاسگزاری می‌کنم که پاسخگو هستید. با این همه همانطور که خودتان فرمودید مشکل معیشت با تورم حاضر وجود دارد و حقوقها در سطح دستگاههای دولتی در سطح کلان دستگاهها تقریبا همین 12 تا 14 میلیون است، البته غیر از چند وزارتخانه مثل نفت و شرکتهای مهندسی دولتی. امیدوارم باز هم به لیزنا فرصت بدهید تا در موارد دیگر و در مورد فعالیت‌های دیگر نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با هم گفتگو داشته باشیم. امیدوارم فرصتی هم پیش بیاید تا در مورد سند ملی خواندن نیز گفتگویی د اشته باشیم. سپاسگزارم.
عمرانی، سیدابراهیم (۱۴۰۳). «وضعیت معیشت کتابداران نهادی: گفتگو با دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی (2)». سخن هفته لیزنا، شماره ۶۹9، 11 تیر ماه ۱۴۰۳
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.