هنر نویسنده این است که به شخصیت‌هایش اجازه حرف زدن بدهد

به گزارش لیزنا، بر اساس اعلام روابط عمومی بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان،‌ کلاس‌های آموزشی ششمین دوره داستان‌نویسی آل‌جلال، که در حاشیه نهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد در حال برگزاری است، با برپایی کلاس «چگونه روایت کنیم» و با تدریس ابوالفضل حری، نویسنده و منتقد ادبی ادامه یافت.
حری در آغاز سخنان خود در این کلاس،‌ آنچه فابیولا (متن خام داستان) را به سیوژه (متن نهایی داستان) تبدیل می‌کند را روایتگری نامید. وی گفت: روایتگری به نویسنده کمک می‌کند تا ایده خام، خط سیر اولیه داستان و طرح اولیه را به متن نهایی یا روایت داستانی تبدیل کند.
حری تأکید کرد: می‌توان گفت که روایتگری، استفاده از تکنیک‌ها و شگردهای خاصی است که فرادست نویسنده قرار دارد تا ایده خام ذهن خود را به متن نهایی تبدیل کند.
به گفته وی، شخصیت‌پردازی، انتخاب زاویه دید، زمان و مکان، فضاسازی، استفاده از سبک، بهره بردن از دیالوگ و ... از جمله این تکنیک‌ها هستند.
این منتقد ادبی در ادامه با اشاره به تکنیک زاویه دید به عنوان اصلی‌ترین تکنیک در روایت گفت: زاویه دید (یا اگر درست‌تر بگوییم دیدگاه) منظری است که نویسنده با استفاده از آن به جهان داستانی خود می‌نگرد و آن جهان را برای خواننده ترسیم می‌کند.
وی ادامه داد: زاویه دید راه ورود خواننده به جهان نویسنده است. پس نویسنده میزان دریافت‌پذیری اطلاعات را برای خواننده تعیین می‌کند.
حری در بخش دیگری از سخنانش با خوانش داستان پیل در خانه تاریک مولانا، گفت که هر بحثی در خصوص شخصیت‌پردازی از منظر زاویه دید حاصل می‌شود.
این نویسنده و مدرس داستان‌نویسی همچنین با بیان اینکه هر آنچه داستانی را عرضه و آن را تعریف کند و یا نمایش دهد، روایت است، افزود: روایت‌ها یا مکتوب هستند و یا غیرمکتوب؛ مانند سینما، تئاتر، موسیقی، اپرا، داستان کوتاه، رمان و ....
وی ادامه داد: از زاویه دید با واژه‌های دیگری همانند پرسپکتیو، چشم‌انداز، نقطه دید، منظر، نظرگاه، موضع و صافی نیز یاد می‌شود و مؤلفه‌های اساسی در آن، فاصله، لحن، نگرش، وضعیت، تماس و موضع است.
حری در ادامه اظهار کرد: سه وضعیت روایی کلی و اصلی داریم؛ اول شخص، نویسنده محور (به جای دوم شخص) و شخصیت محور (به جای سوم شخص) که این سه وضعیت با انواع مختلف راوی در ارتباط است. راویان گاهی جلوه آشکار و گاهی هم جلوه پنهان دارند.
وی افزود: هنگامی که داستان تفسیر می‌شود، مانند پرداخت شخصیت، راوی آشکار است و در زمان گفت‌وگوی شخصیت‌ها، راوی پنهان می‌شود. با این حال، جلوه جذاب داستان، زمانی است که راوی خودش را پنهان کند؛ زیرا زمانی که راوی بیش‌ترین حضور را دارد، حضور شخصیت کم است. هنر نویسنده در این است که اختیار و بختیار را به دست نویسنده بسپارد و شخصیت صحبت کند؛ در این صورت شاهد خلق رمان چندصدایی هستیم.
حری در ادامه این بحث از سخنانش گفت: داستان در اول شخص از زبان راوی، روایت می‌شود که خودش در متن داستان و در تفسیر داستان حضور دارد؛ اما راوی در سوم شخص، تنها تفسیر می‌کند. همچنین در روایت اول شخص، با دو راوی مواجهیم؛ منِ روایت‌گر و منِ تجربه‌گر. منِ روایت‌گر در کار نقل داستان و منِ تجربه‌گر در کار تفسیر داستان است.
برنده دوره‌های پیشین جایزه جلال ادامه داد: در روایتگری نویسنده محور، داستان از زبان راوی بازگو می‌شود که در مقام شخصیت در داستان حضور ندارد و داستان دیگران را بازگو می‌کند. در روایتگری شخصیت‌محور هم، راوی، دانای کل محدود به ذهن یک نفر است و رخدادهای داستان را از میان چشمان شخصیت بیان می‌کند.
ششمین دوره داستان‌نویسی آل‌جلال به همت بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان از بعدازظهر جمعه 3 دی در محل مجتمع آموزشی و فرهنگی آدینه و با حضور 130 ادب‌جو از سراسر کشور آغاز شده است. این دوره، امروز یکشنبه به کار خود پایان خواهد داد.