تحولات اجتماعی منشأ تحول نام‌گذاری کودکان

به گزارش لیزنا بر اساس اعلام روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نشست نقد و بررسی کتاب «تحول نام‌گذاری کودکان تهران از سال 1375 تا 1394» با حضور عباس عبدی نویسنده کتاب، سید حسین سراج زاده رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران و اسدالله پارسا مهر مدیرکل اسناد هویتی سازمان ثبت‌احوال کشور در سالن اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی برگزار شد.

عباس عبدی در این نشست بخشی از دستاوردهای اجتماعی این پژوهش را تشریح کرد و گفت: مجموعه مطالعات انجام‌شده در این دو کتاب، 50 سال نام‌گذاری کودکان تهرانی را در برمی‌گیرد. این پژوهش از موارد موردعلاقه و قلبی من است.

وی افزود: نام‌گذاری کودکان دماسنج فرهنگی مردمی است و حکومت در آن نقشی ندارد. انتخاب اسامی برای دختران و پسران در دوره‌های متفاوت معانی متفاوتی دارد.

وی خاطرنشان کرد: نام‌گذاری کودکان از شاخص‌های متفاوتی بهره می‌برد و نام‌گذاری کودکان در سایه سه رویکرد فرهنگ اسلامی، فرهنگ ملی و اسلامی و فرهنگ غربی است. ایرانیان به‌طور عام و مردم تهران در دوره‌های متفاوت تاریخی اسامی خاص و ویژه متأثر از فضای بیرونی برای فرزندان خود انتخاب کرده‌اند که معنادار است.

عبدی با اشاره به اینکه اسامی ائمه اطهار جنبه ملی و اسلامی دارد و گرایش ملی استفاده از اسامی شاهنامه‌ای است گفت: تحولات تغییر نام نشان می‌دهد امروز انتخاب اسامی پیش از اسلام یا الهام گرفته از اسامی زرتشتی یا اسامی قومی و منطقه‌ایافزایش‌یافته است.

عبدی با اشاره به اینکه در دوره پهلوی دوم اسامی سنتی متأثر از فرهنگ اسلامی گستردگی دارد گفت: اما در دهه چهل تغییر نگرشی موجب انتخاب اسامی ملی می‌شود. با نزدیک شدن به انقلاب اسلامی باری دیگر گرایش‌ها به اسامی اسلامی و حتی در میانه دهه 50 تا 60 انتخاب اسامی به سمت شخصیتهای انقلابی حرکت می‌کند. اسامی‌ای همچون مقداد، میثم، ابوذر در این دوره فراگیری دارند اما از سال 63 یک‌بار دیگر به سمت اسامی سنتی و اسلامی حرکت می‌کند.

این پژوهشگر که مباحث را فارغ از نگاه سیاسی و صرفاً از منظر اجتماعی بررسی کرده است، افزود: در دوره اصلاحات اسامی اسلامی و سنتی رواج یافته و در دوره بعد از آن شیب انتخاب اسامی به سمت اسامی ملی و پیش از اسلام حرکت می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: البته در دوره‌های متفاوت اسامی شخصیت‌ها، هنرمندان و... یا اسم یک مجموعه تلویزیونی نیز در انتخاب اسم تأثیر دارد که ازجمله می‌توان به فراگیری اسم ستایش در دوره پخش این سریال اشاره کرد.

سید حسین سراج زاده در نشست نقد و بررسی کتاب تحول نام‌گذاری کودکان در تهران گفت: این کتاب پژوهش بسیار خوبی است که وابسته به فکت و واقعیت‌هاست. به این معنا که وقتی ما از تغییرات اجتماعی صحبت می‌کنیم می‌توانیم به این فکت و واقعیت اشاره‌کنیم.

وی با اشاره به اینکه سه حوزه تمدنی فرهنگی ایرانی، اسلامی و غربی گاهی در تعارض و گاهی در همزیستی خلاقانه زیست کرده‌اند و این‌ یکی از مبانی انتخاب اسامی کودکان در دوره‌های متفاوت است، گفت: فرهنگ ایران و اسلامی در طی قرون همزیستی پویا و پیوندهای معناداری داشته و دارند، اگرچه نگاه رادیکال در هر دو طیف وجود دارد.

این جامعه‌شناس افزود: البته پژوهش عباس عبدی نقاط قوت بسیاری دارد اما بعضی از عناصر در این تحقیق قابل‌تغییر یا اصلاح است. برای بهبود کیفیت این پژوهش می‌توان برای دوره‌های بعدی پرسشنامه و مصاحبه‌های کیفی اضافه کرد.

پارسا مهر مدیرکل اسناد هویتی سازمان ثبت‌احوال کشور نیز در این نشست به بررسی‌ سابقه نام و نام‌گذاری در فلسفه کهن و جدید پرداخت و گفت: نشانه‌شناسی و نمادشناسی از ریشه‌ها اصلی فهم تغییر و تحول نام و نام‌گذاری است.

وی با اشاره به اینکه در سازمان متبوعش کارهای بنیادینی در خصوص ریشه‌های نام‌ها انجام می‌شود گفت: اصل بر ایرانی بدون اسامی است البته اسامی که فرهنگ ایرانی آمیخته و یکپارچه‌شده است اما در مقابل نام‌گذاری غربی محدودیت وجود دارد.

وی گفت: تمایزطلبی و فردگرایی درنام‌گذاری کودکان نقش بسزایی دارد.