کتابخانه‌ها در مراکز تجاری: تلاقی فرهنگ و تجارت

به گزارش لیزنا، کتاب «کتابخانه‌ها در مراکز تجاری» در 8 فصل و در 166 صفحه در مهرماه 1403 توسط انتشارات ثالث منتشر شد.

محسن محمودی نویسنده اول کتاب در گفتگو با لیزنا گفت:  این اثر اولین کتاب در ایران و همینطور جزء معدود آثاری در سطح جهان است که به حوزه کتابخانه‌ها در مراکز تجاری پرداخته و در ارتباط با اهمیت و چرایی شکل گیری کتابخانه‌های عمومی در مراکز تجاری نگارش شده‌است.

وی افزود: ایده اولیه نگارش این اثر از آنجا نشأت گرفت که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، به استناد طرح آمایش سرزمینی کتابخانه‌های عمومی به کمبود سرانه کتابخانه در سطح کلان شهر تهران اشاره کرد، و این کمبود به طور معناداری با ایجاد و ساخت مراکز تجاری در سطح این کلان‌شهر نسبت برابری دارد، ایده هر مرکز تجاری یک کتابخانه بر این اساس به ذهن نویسنده خطور کرد.

محمودی درباره این کتاب گفت: در فصل‌های ابتدایی کتاب، به بررسی کتابخانه‌های عمومی، انواع آن‌ها و استانداردهای مرتبط با این نوع کتابخانه‌ها پرداخته شده است و در ادامه نیز موضوعاتی همچون شخصی‌سازی و اجتماعی‌سازی در کتابخانه‌ها مطرح شد، کتابخانه‌ها به مثابه "مکان سوم" نیز دیگر موضوعی بود که مورد بررسی قرار گرفت، این گزاره که کتابخانه‌ها می‌توانند به‌عنوان یک فضای جایگزین، همانند کافه‌ها یا کتابفروشی‌ها به مکان‌های محبوب برای مطالعه و فعالیت‌های علمی تبدیل شوند، مصداقی از این تعریف است، به عبارتی: این فضاها که به‌عنوان "مکان سوم" شناخته می‌شوند، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که هم‌زمان حس راحتی خانه و کارایی محل کار را فراهم می‌کنند، به طوری که افراد می‌توانند در آنجا به فعالیت‌های علمی و پژوهشی بپردازند.

او ادامه داد: بنابراین کتابخانه‌ها در مراکز تجاری از آنجایی که امکان تعامل افراد بایکدیگر را فراهم می‌آورند، فضایی تعاملی و اجتماعی هستند و از آنجا که جامعه مراجعه‌کنندگان آن‌را تمام اقشار جامعه تشکیل‌می‌دهد دسترس‌پذیری و استفاده‌پذیری را تسهیل می‌کند در این نوع از کتابخانه‌ها، برخلاف خانه و محل کار، فضای رسمی و الزامات خاصی وجود ندارد، بلکه راحتی و آزادی عمل بیشتری برای افراد فراهم است و تنوع انجام فعالیت‌های فرهنگی در این‌نوع از کتابخانه‌ها نسبت به همتایان عمومی وابسته به نهادهای متولی کتابخانه‌ها بسیار بیشتر است و این مصداقی عینی از مکان سوم است که ری اولدنبرگ به آن اشاره کرده بود.

نویسنده  کتاب افزود: در فصل چهارم، تاریخچه شکل‌گیری و انواع مختلف مراکز تجاری به‌طور جامع مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. در فصل‌های پنجم و ششم، به کتابخانه‌ها در مراکز تجاری در سطح جهانی و در ایران پرداخته شد و در این بخش بیش از ۵۰ کتابخانه در مرکز تجاری معرفی شدند و خدمات، امکانات، نقاط قوت و ضعف این مراکز تجاری و کتابخانه‌های وابسته به آن‌ها با دقت و جزئیات مورد بررسی دقیق قرار گرفت.

محسن محمودی گفت: در فصل هفتم، طرح توسعه‌ای برای ایجاد و گسترش کتابخانه‌های عمومی در مراکز تجاری بر مبنای استاندارهای ایفلا/یونسکو ارائه شد و همچنین بر این اساس طرح تشکیل کمیته کتابخانه‌های در مراکز تجاری نیز متعاقباً تقدیم به انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران شد. هدف از این اقدامات، ارائه یک طرح جامع به‌عنوان یک دستورالعمل اجرایی به  نهاد ریاست جمهوری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به‌عنوان نهاد متولی اصلی کتابخانه‌ها، به منظور پیاده‌سازی و تعیین ضمانت اجرا در سطح کشور است.

کتابدار کتابخانه جندی‌شاپور افزود: در فصل هشتم نیز به ویژگی‌ها، خدمات و مزیت‌های کتابخانه جندی‌شاپور(ایران‌مال) به عنوان نمونه عینی و در عین حال اولین و بزرگترین کتابخانه‌ها در مراکز تجاری  در ایران پرداخته شد

وی در پایان گفت: در این اثر از بیش از 50 منبع فارسی و 37 منبع انگلیس و 26 پایگاه اطلاعاتی و خبری و سایت‌کتابخانه‌های مراکز تجاری استفاده شد و با شیوه علمی مورد استناد قرار گرفت، به منظور معرفی دقیق‌تر و فهم بهتر از تصاویر برای معرفی برخی از مهمترین کتابخانه‌ها در مراکز تجاری دنیا نیز استفاده شده‌است.

این اثر در 8 فصل و در 166 صفحه به نگارش درآمده و در مهرماه 1403 توسط انتشارات ثالث منتشر شده است. نویسنده این اثر، محسن محمودی، کارشناس ارشد علم اطلاعات و کتابدار کتابخانه جندی‌شاپور (ایران‌مال) و سرپرست کتابخانه کمیسیون ملی یونسکو است. همچنین، فائزه ابراهیمی ترکمانی، کتابدار کتابخانه دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، در نگارش این اثر همکاری داشته است.