نقش ایران در پدیدآوری بیش از 66 هزار اثر علمی در نمایه‌های استنادی جهانی در سال 2018

به گزارش لیزنا، انتشارات علمی از سنجه‌های پیشرفت علم و نشان‌دهندۀ توان علمی کشورها، به ویژه در دو سدۀ گذشته بوده است. از این رو، سیاست‌گذارانِ علم به پردازش شمار و چگونگی انتشارات علمی پرداخته و برنامه‌های گوناگونی را برای پیشرفت در این زمینه در دستور کار گذارده‌اند. ابزارهای گوناگونی نیز درست شده‌اند تا این شمار و چگونگی و کامیابی سیاست‌های علمی را بسنجند. پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) در سامانه «دانش ایران (دا)» در نشانی DA.IRANDOC.AC.IR، به گزارش سنجه‌های ارزیابی انتشارات علمی ایران می‌پردازد. ایرانداک به تازگی ویرایش 2018 دانش ایران را منتشر کرده و در دسترس همگان گذارده است. این اثر داده‌های دو نمایه جهانی «وب آو ساینس (واس)» و «اسکوپوس» را تحلیل می‌کند. «دانش ایران» برای نخستین بار هم‌پوشانی این دو پایگاه را روشن و آمار درستِ انتشارات علمی ایران را در جهان گزارش می‌کند. نام مؤسسه‌های ایرانی در این سامانه، یک‌دست و نگارش گوناگون نام آن‌ها، شناسایی و انتشاراتشان درهم شده‌اند. افزون بر این، در «دانش ایران» همکاری ملی مؤسسه‌های ایرانی نیز تحلیل و گزارش شده است. آمار انتشارات علمی بر پایه وابستگی‌های گوناگون سازمانی (همانند وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری؛ وزارت بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی؛ دانشگاه آزاد اسلامی؛ و...) نیز در «دانش ایران» در دسترس است.

بر پایه داده‌های این سامانه، جایگاه ایران در بیشتر سنجه‌ها در سال 2018 میلادی بهبود یافته است. شمار انتشارات ایران در «واس» از 54.300 اثر در سال 2017 به 56.280 اثر در سال 2018 میلادی رسیده است. پژوهشگران ایرانی در «اسکوپوس» نیز 59.801 اثر دارند. شمار آثار ایرانیان در این دو پایگاه پس از کنارگذاشتن همپوشانی‌ها،‌ روی هم 66.064 اثر است. رتبه ایران از دیدگاه شمار انتشارات در «واس» و «اسکوپوس» در سال 2018 میلادی 16 جهان بوده که در برابر سال 2017 تغییری نکرده است. در میان کشورهای منطقه نیز ایران در سال 2018 میلادی جایگاه نخست را در «واس» و «اسکوپوس» دارد.

بیشتر انتشارات ایرانیان در سال 2018 میلادی در «واس» در زمینه علوم تجربی و زمین‌شناسی (35 درصد) و در «اسکوپوس» در زمینه علوم فیزیکی (62 درصد) است. بیش از 26 درصد آثار در هر دو پایگاه نیز با همکاری سه پدیدآور به رشتۀ نگارش درآمده و منتشر شده‌اند. مؤسسه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری کلیدی‌ترین بازیگران در انتشار آثار بوده و در پدیدآوری پیرامون 63 درصد از انتشارات ایران (35.594 رکورد) نقش داشته‌اند. مؤسسه‌های وابسته به وزارت بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی نیز در پدیدآوری 31 درصد و دانشگاه آزاد اسلامی (همه واحدها) در پدیدآوری 17 درصد آثار نقش داشته‌اند. افزون بر این، سرانه انتشارات اعضای هیأت علمی مؤسسه‌های ایران در «واس» 65/0 و در «اسکوپوس» 69/0 است. یعنی هر عضو هیئت علمی ایرانی سالانه بیش از نیم اثر در نمایه‌نامه‌های جهانی منتشر می‌کند.

سنجه‌های ارزیابی انتشارات علمی ایران در «دانش ایران: مشارکت ایرانیان در دانش جهان ـ سال 2018» گزارش شده‌اند که نسخه الکترونیکیِ تمام‌متن آن در نشانی B2N.IR/IK2018 در دسترس همگان است. گفتنی است که دانش ایران برای سال‌های پیش از این نیز در سامانۀ DA.IRANDOC.AC.IR در دسترس همگان هستند.