ایجاد اجتماع‌های تخصصی مبتنی بر دروس علم اطلاعات در فضای مجازی

به گزارش لیزنا، نشست هم اندیشی اعضای هیات علمی(آموزشی و پژوهشی) رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، بیرجند، فردوسی مشهد، شهید باهنر کرمان، سمنان، اصفهان، شهید بهشتی، شاهد، شیراز و مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و با کتابداران نهاد کتابخانه های عمومی کشور و اداره کل کتابخانه های عمومی استان فارس در حاشیه همایش بین المللی «طراحی و توسعه خدمات کتابخانه های عمومی؛ ایده ها، الگوها وتجربه ها» برگزار شد.

محمدرضا قانع عضو هیات علمی مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، رییس هیأت مدیره انجمن علمی کتابداری منطقه جنوب کشور و عضو کمیته علمی همایش بین المللی «طراحی و توسعه خدمات کتابخانه های عمومی؛ ایده ها، الگوها وتجربه ها» گفت: این همایش که در شیراز در مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری برگزار شد از قوت علمی و اجرایی بالایی برخوردار بود و استقبال حضوری و مجازی نیز قابل توجه بود.

وی اشاره کرد :علاوه بر متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی از دانشگاه های مختلف کشور،  توسط متخصصان از گروه های آموزشی دیگر ارایه هایی انجام گرفت.

 در ادامه وی افزود: یکی از ویژگی های این همایش آشنایی شرکت کنندگان با تجربه ها، ایده ها و الگوها در کتابخانه های عمومی در وسعت جهانی بود که از جمله می توان به کشورهای فنلاند، لهستان، هلند، کانادا، آمریکا، سوئد، نیوزلند، استرالیا، پاکستان، یونان، ترکیه و دانمارک اشاره داشت. همچنین روسای سازمان های معتبر بین‌المللی ASIT&T, IFLA, ALA و PLA با ارایه فعالیت های خود به غنای همایش افزودند.

عضو هیات علمی مرکز منطقه ای گفت: در روز دوم همایش، نشست هم اندیشی اعضای هیات علمی(آموزشی و پژوهشی) رشته علم اطلاعات و دانش شناسی از ساعت ۱۳ تا ۱۴:۳۰ برگزار گردید که در این نشست مباحث مختلفی ازجمله محورهای همایش و چگونگی مطالب ارایه شده، تقویت تعامل بین کتابدارن و آموزش و پرورش در جهت فعال شدن کتابخانه های آموزشگاهی و احیای پست کتابدار در آموزش و پرورش و نشست های خصوصی بین استادان و کتابداران در دو روز همایش که انگیزه طرفینِ تعامل را افزایش داده است، مطرح شد. افزون بر این، مباحث گسترده تری در خصوص رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابخانه های عمومی مطرح شد که اهم آنها به شرح زیر است:

-به لحاظ اهمیت کتابخانه های عمومی، ایجاد ارتباط بین متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابخانه های عمومی از طریق اداره کل در هر استان مورد تأکید بود. همچنین امکان ایجاد فرصت مطالعاتی برای استادان رشته و رشته های مرتبط در پیوند با کتابخانه های عمومی مورد توجه قرار داشت.

-حاضران در این هم اندیشی موضوع همایش و محورهای آن و مطالب ارائه شده را مفید دانستند. در این رابطه عقیده بر این بود که در کتابخانه ها موضوع خدمات در محوریت امور قرار دارد و به لحاظ ماهیت خدماتی رشته توجه به این مهم در برنامه های درسی مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد حائز اهمیت است. بر این قرار، اصلاح و بازنگری دروس رشته برای سه مقطع تحصیلی مورد تأکید بود. در این راستا، گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی در دانشگاه اصفهان و دانشگاه فردوسی مشهد با توجه به اختیارات وزارت عتف به دانشگاه های مادر و جامع برای اصلاح و بازنگری سرفصل دروس، اقدامات خود را اجرایی کرده اند. مشخصاً در دانشگاه اصفهان، دروسی با موضوعات مشتری مداری، خلاقیت و نیاز کاربر برای مقطع تحصیلی کارشناسی اضافه شده است و برای دوره های کارشناسی ارشد و دکتری در دست اقدام است. در دانشگاه مشهد نیز در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری بازنگری دروس انجام شده است. نکته قابل توجه این است که این دو گروه آموزشی در پیوند با اصلاح و بازنگری سرفصل درس ها با یکدیگر تعامل نزدیک داشته اند و برای همکاری و تبادل تجربه با دیگر گروه های آموزشی رشته اعلام آمادگی کردند.

-آشنایی با جنسِ دغدغه کتابداران کتابخانه های عمومی حائز اهمیت است. این مهم در شناسایی شکاف موجود بین آموزش و پژوهش از یک طرف و فعالیت کتابخانه های عمومی از طرف دیگر کمک کننده است. علاوه بر این، موضوع چگونگی هدایت کتابخانه ها از شکل سنتی به شرایط جدید مورد توجه بود و همچنین تأکید شد برای جذب و نگهداشت کاربران از طرف کتابخانه ها نیازمند کسب مهارت های لازم است.

-تغییر نگرش کتابداران و ارائه خدمات به سمتی هدایت شود که جمعیت ایران به آن سمت می رود، بویژه گروه های خاص مانند سالمندان.

-با تکیه بر تجربه زیسته مطرح شد که به پرورش کودکِ کتابخوان در کتابخانه عمومی نیاز داریم. در این راستا با توجه به ماهیت میان رشته ای، کتابداران باید آموزش های رسمی و غیر رسمی را فرا بگیرند. بنابراین، تمرکز بر تفکر در مطالعه بویژه تفکر انتقادی مورد تأکید قرار گرفت.

-این همایش نشان داد در کشور پتانسیل های خوبی وجود دارد. از این رو، قابلیت و بستر تعامل بیشتر با سازمان ها، نهادها و انجمن های بین المللی رشته وجود دارد. از جمله می توان به همکاری منظم و هدفمند با ایفلا اندیشه کرد؛ زیرا این همایش انتظارات شرکت کنندگان و جامعه کتابداری را بالا برد و نشان داد، می توان در سطح بین المللی خوش درخشید.

-تعامل علمی گروه های آموزشی رشته با یکدیگر در مواردی در پایان نامه ها مشاهده می شود. فارغ از پایان نامه ها ارتباط منظم و پیوسته برای ارتقای رشته و حرفه مندان کمتر مشاهده می شود. بنابراین، سه انجمن علمی کتابداری و اطلاع رسانی ایران، انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی ایران و انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران می توانند این ارتباط و هم افزایی علمی و مهارتی را ایجاد کنند.

-توسعه ارتباط بین متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابداران حرفه ای برای هم افزایی حوزه نظری و عملی مورد تأکید قرار گرفت.

-موضوعات کارآفرینی، توانمند سازی دانشجویان، کتابداری اجتماعی و ایجاد فضایی در کتابخانه های عمومی برای بسترسازی گپ و گفتمان بین افراد جامعه از حمایت و اجماع شرکت کنندگان در نشست هم اندیشی برخوردار بود.

-شاداب سازی، جذابیت و طراحی تخصصی فضای فیزیکی کتابخانه های عمومی در راستای جذب و استقبال کاربران در استفاده از خدمات، مورد تأکید قرار گرفت. در پیوند با فضاسازی مناسب و انعکاس و اطلاع رسانی اقدامات انجام شده از طریق رسانه های متعدد، اتفاق نظر وجود داشت.

-ضمن تأکید بر با ارزش بودن این همایش، برگزاری دوره ای آن از انتظارات استادان علم اطلاعات و دانش شناسی بود. علاوه براین تأکید شد که در انجام پژوهش با موضوع کتابخانه های عمومی نیاز است که از طرف نهاد کتابخانه های عمومی کشور بستر مناسب برای ایجاد انگیزه فراهم شود. از طرفی مدیران گروه های آموزشی در دانشگاه های کشور به همراه سه انجمن مربوطه ارتباط مداوم و پیوسته در قالب نشست های تخصصی برای هم افزایی علمی و اجرایی داشته باشند.   

-از نکات مهم دیگر که مورد بررسی قرار گرفت موضوع ارائه تجربه های انجام گرفته در کتابخانه ها بویژه کتابخانه های عمومی در قالب مقاله بود. از این رو انتظار این است که نشریات رشته در راستای اقدامات مفید انجام شده و استفاده دیگران از این تجربه ها در نشر این نوع مقالات با رعایت ملاحظات علمی همکاری لازم داشته باشند.  

-وجود اجتماع علمی (شبکه علمی) (Scientific Community) از متخصصان رشته مورد تأکید بود. شرکت کنندگان در هم اندیشی ایجاد اجتماع های تخصصی مبتنی بر دروس رشته را در فضای مجازی برای تبادل اندیشه و توسعه و هماهنگی در گروه های آموزشی را مفید دانستند. در این راستا توجه به اشتغال دانش آموختگان مورد نظر بود.

در این نشست میثم جوانبخت رئیس اداره امور کتابخانه ها و کتابخوانی اداره کل کتابخانه های عمومی فارس اقدام پژوهی و تجربه زیسته خود را در کتابخانه های عمومی استان فارس در رابطه با ناشنوایان توضیح داد و گفت: نه تنها در ایران بلکه در خاورمیانه اولین فعالیتی است که جامعه ناشنوایان را هدف قرار داده است. وی اشاره کرد که آغازگر کتاب پرده ای، کتاب مناسب سازی چند رسانه ای و کتاب زبان اشاره برای ناشنوایان هستیم.    

در پایان نشست دکتر سجاد محمدی مدیرکل دفتر پژوهش و آموزش نهاد کتابخانه های عمومی کشور گفت:  انتظار ما این است که استادان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی بررسی در خصوص کتابخانه های عمومی را از جمیع جهات مورد توجه داشته باشند. نهاد در توان خود مانند سابق حمایت ها را ادامه می دهد و همکاری با گروه های آموزشی را افزایش خواهیم داد و منتظر ایده ها از طرف گروه های آموزشی هستیم.