دوازدهمین کارگاه آموزشی آردی‌اِی برگزار شد

به گزارش لیزنا، دوازدهمین کارگاه آموزشی استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آردی‌اِی) توسط کارگروه مشترک پياده‌سازی استاندارد آردی‌اِی در کتابخانه‌های دانشگاه‌های علامه طباطبائی و شهید بهشتی ساعت 15 روز یکشنبه 24 فروردین ماه به صورت مجازی برگزار شد.

این کارگاه مجازی که با تدریس دکتر سید مهدی طاهری رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی و با شرکت اعضای کارگروه و علاقه‌مندان حوزه سازماندهی برگزار شد، به موضوع "همخوان‌سازی استاندارد آردی‌اِی با مدل مرجع مفهومی ال‌آر‌ام" اختصاص داشت.

دکتر طاهری در مقدمه با اشاره به اینکه استاندارد آردی‌اِی در سال 2013 منتشر شده، و در برخی از کشورها همانند مالزی از سال 2014 پیاده‌سازی شده است، یکی از دلایل عدم پیاده‌سازی این استاندارد در ایران را، نیاز به تسلط و آشنایی به زبان انگلیسی دانست و بیان کرد: با توجه به اینکه ترجمه و یافتن معادل مناسب و گویا برای واژه‌های استفاده شده در استانداردهای جدید از جمله آردی‌اِی، نیاز به صرف زمان و کار تخصصی دارد، فهرست‌نویسان و کارشناسان حوزه سازماندهی با یادگیری واژه‌های محدود و خاص این استاندارد که به تناوب در متن آردی‌اِی تکرار می‌شوند، می‌توانند گام موثری در فرایند پیاده‌سازی بردارند.

وی افزود: با توجه به تاکید آردی‌اِی بر حفظ انسجام و یکدستی (Consistency)، شناخت ویژگی‌ها و موارد استفاده از روش‌های چهارگانه (4-fold path) ثبت ارزش‌های عناصر در آردی‌اِی شامل: توصیف ساختارمند، توصیف غیر‌ساختارمند، شناسگرها، و نشانگر‌های بین‌المللی منبع، در فرایند ساخت پروفایل کاربردی آردی‌اِی حائز اهمیت است.

رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی اظهار داشت: بر خلاف قواعد انگلو‌امریکن (AACR) که شامل دستورالعمل‌های محدود و اجباری بود، آردی‌اِی که بر مدل مفهومی ال‌آرام استوار است، برای پشتیبانی از رویکرد کاربرمداری (User orientation)، وظایف کاربری یافتن (to find) و شناسایی (to identify)، و نیز شرح نمود (Manifestation statement)، انواع روش‌های رونویسی (Transcription) را برای ثبت ارزش‌های عناصر به سه روش ذیل پیشنهاد می‌دهد:

قواعد رونویسی پایه که نیاز به مداخله فهرستنویس (cataloguer intervention) ندارد؛

رونویسی قراردادی که بر قضاوت فهرست‌نویس(cataloguer judgement) متکی است؛

قواعد رونویسی محلی که بر اساس سیاست‌های موسسات فهرستنویسی تعیین می‌شود.

دکتر طاهری ادامه داد: همان‌طور که در تمامی حوزه‌های دانش، فرایندها بر اساس مدل و الگوی انتزاعی آن بافت انجام می‌پذیرد، در حوزه سازماندهی دانش نیز برای شناخت ساختار، موجودیت‌ها، ویژگی‌ها، و روابط بافت کتابشناختی، آشنایی با روزآمدترین مدل مفهومی این حوزه یعنی ال‌آرام ضروری است. آردی‌اِی در حقیقت همان ویرایش سوم قواعد انگلو‌امریکن است که در ابتدا بر اساس مدل مفهومی اف‌آربی‌آر ارائه شد، و در سال 2017 خود را با ال‌آرام همخوان ساخت، بنابراین به منظور درک صحیح آردی‌اِی و تغییرات ایجاد شده در آن، شناخت ال‌آرام برای متخصصان فهرست‌نویسی اجتناب‌ناپذیر است.

وی افزود: مدل‌های مفهومی خانواده اف‌آر (FR family) با هدف یکپارچه‌سازی، توجه بیشتر به رویکرد کاربرمداری و حمایت از وظایف کاربری ادغام شد، و مدل ال‌آرام به‌وجودآمد تا با بهره‌گیری از روش داده‌های پیوندی (Linked data) کتابخانه‌ها نقش پررنگ‌تری به عنوان مخازن داده در وب معنایی ایفا کنند.

دکتر طاهری با توصیف وظایف کاربری مدل و نیز موجودیت‌ها، تعاریف و محدودیت‌های آنها کارگاه را به پایان رساند. لازم به ذکر است، فایل دیداری کارگاه از طریق صفحه وب کارگروه برای علاقه‌مندان حوزه سازماندهی در دسترس  است.