کتابداران آلمانی موظف به یادگیری RDA شدند

 به گزارش لیزنا، نشست «کتابداری در آلمان» با حضور رویا مکتبی فرد روز سه شنبه، ۱۸ اردیبهشت ماه ساعت ۹ تا ۱۱در محل کتابخانه مرکزی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد و در این نشست مکتبی فرد درباره آموزش و دانش تئوری کتابداری در آلمان صحبت کرد.

وی گفت: در کتابخانه‌های آلمان کار اجرایی و عملی عالی است اما به لحاظ تئوری خیلی قوی نیستند. به عنوان مثال من به دنبال اصطلاحنامه انگلیسی به آلمانی می گشتم اما اصلا چنین چیزی نداشتند. اصطلاحنامه ای که خانم پوری سلطانی برای ما درست کردند یک گنج است.

مکتبی فرد در این باره ادامه داد: فقط توانستم یک کتاب آموزش کتابداری به زبان انگلیسی پیدا کنم. در آلمان اصطلاحات کتابداری را در حین کار یاد میگیرید و به همین منظور در دوره مقدماتی آموزش کتابداری شرکت کردم تا اصطلاحات کتابداری را به زبان آلمانی یاد بگیرم.

نکته جالبی که درباره کتابداری در آلمان وجود دارد این است که آنها از سال 2009، 2010 RDA را عملیاتی و نرم افزارهایشان را مناسب سازی کرند و کتابداران دوره های RDA را گذراندند. دو نرم افزاری که در آلمکان خیلی استفاده می شود نرم افزار الف و پیکا است. الف را بر اساس RDA مناسب سازی کردند و همه کتابداران موظف بودند که این نرم افزار را یاد بگیرند. قبل از پیاده سازی RDA هیچ استانداردی پیاده نمیشد و حتی از قواعد النگو امریکن نیز استفاده نمی کردند و یکسری قوانین بومی داشتند.

وی ادامه داد: در مورد رده بندی هم همین طور است. رده بندی کنگره را نمی شناسند  و تا حدی با دیویی آشنا هستند. رده بندی RVK رده بندی ای است که در دانشگاه رگنسبورگ که شهر کوچکی نزدیک مونیخ است وجود داد. می توان گفت: این رده بندی ترکیبی از رده بندی های دیویی و کنگره است. همچنین آنها از جدول کاتر سن برن برای نشانه مولف استفاده می‌کنند. کتابخانه های دانشگاه  از این رده بندی استفاده می‌کنند.

مکتبی فرد گفت: با توجه به اینکه تمامی سیستم ها کامپیوتری است، بحث ذخیره و بازیابی حل شده است، اما آنها کتابها را بر اساس زمان ورودشان به کتابخانه می‌چینند و مخزن های خیلی بزرگ دارند حتی خارج از کتابخانه.

ویراستار بخش فارسی کتابخانه بین المللی کودکان و نوجوانان مونیخ تاکید کرد: در کتابخانه‌ها از نظر عملی همه چیز عالی است، از خانه درخواست را ارسال می‌کنید و چند روز حتی تا یک هفته طول می‌کشد تا کتاب به دست شما برسد چرا که سرویس ها سه بار در روز، تا یکبار در روز یا هفته‌ای یکبار می‌روند در مخزن و بر اساس درخواست ها کتاب می‌ آورند و مدت های امانت هم طولانی است، یک تا سه ماه.

در آنجا سیستم ها اغلب به این صورت است؛ که وقتی قفسه باز است، مثل بخش مرجع از کتابها استفاده می شود و فقط مطالعه در محل است و سیستم های قفسه بسته امانی است.

مکتبی فرد گفت: در کل آلمان دو کتابخانه است که از رده بندی دیویی استفاده می کنند؛ یکی کتابخانه ملی آلمان و دیگری کتابخانه بین المللی کودکان و نوجوانان مونیخ.

وی در مورد سازماندهی اطلاعات گفت: در کتابخانه کودکان مونیخ در سیستم الف، یک دیتا بانک به نام GND داریم که تمام مستند اسامی، عناوین، کلیدواژه‌ها، مکان‌ها به تفکیک توصیفگر در آن موجود است و هر کدام یک کد استاندارد دارد. درباره موضوعات بیشتر از شیوه پس همارا استفاده می‌شود ولی اگر چیزی خیلی تکرار شود، آن را ترکیب می‌کنند مثل ادبیات کودکان، یا جنگ سوریه که در چند سال اخیر این کلیدواژه ساخته شده است.

ویراستار بخش فارسی کتابخانه بین المللی کودکان و نوجوانان مونیخ در مورد تاریخچه این کتابخانه صحبت کرد و گفت: خانم یلا لپمن (Jella lepman) پس از جنگ جهانی دوم ایده ساخت این کتابخانه را عملی کرد و در ابتدا یک کتابخانه سیار ساخت که کتابهای آن را از طریق نامه نگاری با ناشران کودک دنیا تهیه کرده بود. در حقیقت شیوه مجموعه سازی در این کتابخانه به صورت  واسپاری است چرا که از ابتدا خانم لپمن از این شیوه استفاده کرد. وی گفت بنیاد راک فلر به تاسیس این کتابخانه خیلی کمک کرد و چون این کتابخانه با بودجه امریکا راه اندازی شد، برای سازماندهی هم از انجمن کتابداران امریکا (RDA) کتابدار می‌فرستند و به همین دلیل رده بندی این کتابخانه دیویی شده است.

وی گفت: ساختمان در سال 1349 تاسیس شد و سال آینده 70 ساله می‌شود، خانم لپمن تا سال 1959 مدیر این کتابخانه بوده و پس از آن به زوریخ می‌رود و IBBY را تاسیس می‌کند و خانه ابدی وی نیز در همان زوریخ است. مکتبی فرد ادامه داد: این کتابخانه در سال 1983 به محل فعلی آن منتقل شد.

وی گفت: در این کتابخانه،  من مسئول به روز کردن بخش فارسی هستم؛ ما کتاب نمیخریم، پایه مجموعه سازی ما بر اساس هدیه است و به ناشران یادآوری میکنیم که کتابها را برای ما بفرستند. همچنین در برگزاری نمایشگاهها و اتفاقاتی که در حوزه بین المللی برگزار می‌شود هر آنچه که مرتبط با موضوع نمایشگاه هست و در مجموعه فارسی داریم را تهیه می کنیم. مثلا نمایشگاهی با موضوع حشرات، آثاری که غیر داستان است و یا داستان که مثلا شخصیت آن حشره است.

وی درپایان نشست به سوالات حاضرین پاسخ داد و درباره رده بندی کتابهای داستان گفت: به کتاب داستان رده نمیدهیم، بر اساس سایز و قطع کد میدهیم و سپس بر اساس نام نویسنده و تصویرگر کاتر میدهیم و اینها به خاطر کمبود جاست.

مکتبی فرد در انتهای نشست، کتابهای کودک ایرانی که به زبان آلمانی ترجمه شده و مورد استقبال قرار گرفته است را معرفی کرد و گفت: «دوست بزرگ» نوشته بابک صابری خیلی محبوب است. کتاب «اگر آدم برفی ها آب نشوند» با عنوان «آدم برفی بزرگ» و با کمی تغییر در انتهای آن ترجمه شده که بسیار مورد استقبال قرار گرفته است.