زمینه ها و رویکردهای کار آفرینی و اشتغال بررسی شد

به گزارش لیزنا، در این همایش رحمت الله فتاحی؛ استاد گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی، حیدری، آسمان دره؛ دانشجوی دکترای مدیریت دانشگاه فردوسی، علی جاهدی؛ دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی و کارشناس پارک علم و فناوری خراسان رضوی و  مهری پریرخ؛ استاد برجسته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی به ارائه تجربیات خود در زمینه کارآفرینی پرداختند.

خود توانمند سازی و دیگر توانمند سازی

فتاحی  توانمند سازی را به دو مقوله خود توانمند سازی و دیگر توانمند سازی تقسیم کرده و خود توانمند سازی را ویژه افرادی دانست که از انگیزه و هوش اجتماعی بالایی هستند و می توانند در راستای افزایش توانمندی های خود گام بردارند. اما دیگر توانمندی سازی را مقوله ای عنوان کرد که  هدف آن افرادی با انگیزه های کمتر و برای افزایش توانمندی خود نیازمند کمک گرفتن ازدیگران هستند.

فتاحی نقش نهادهایی مانند انجمن علمی را در دیگر توانمندی سازی برجسته دانست و توضیح داد که در رشته کتابداری نیز، توانمند سازی نیازمند توجه به زمینه ها و الزامات خاص رشته است.

او گفت: زمینه های فعالیت در رشته کتابداری را به 4حوزه تقسیم کرده اند که هر حوزه نیز تقسیمات خودش را داراست.

1.حوزه آموزش: در این حوزه فعالیت هایی مانند تاسیس موسسه آموزشی جهت برپایی دوره های کد دار و غیر کد دار برای سازمان هایی که مایلند آموزش ضمن خدمت برای کارکنان خود برگزار کنند؛ خوشبختانه در زمینه آموزش رشته علم اطلاعات و دانش شناسی از پویایی لازم برخوردار است و سازمان هایی مانند نهاد کتابخانه های عمومی، شهرداری و سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به ضرورت آموزش کارکنان پی برده و در این زمینه فعالیت های مناسبی داشته اند.

2.حوزه پژوهش: نسل دوم دانشگاه ها نسل پژوهش محور است و دانشجویان برای بقا در دانشگاه نیازمند افزایش فعالیت های پژوهشی خود هستند. فعالیت های مرتبط در زمینه پژوهش عبارتند از : 1- نیازسنجی پژوهش در سازمان ها: فارغ التحصیلان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی می توانند با مراجعه به واحد پژوهشی موسساتی مانند آموزش و رورش، شهرداری، استانداری و ..آنها را در راستای شناسایی عرصه های پژوهشی خود یاری کنند.2- تعریف طرح پژوهشی: سازمان ها هر ساله به منظور افزایش خدمات و محصولات خود بودجه ای را جهت انجام طرح های پژوهشی در نظر می گیرند که دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی می توانند با مراجعه به سازمانه ای مختلف، انجام طرح های پژوهشی را بر عهده گیرند. 3- انجام امور مربوط به مشاوره پژوهشی، در این زمینه شرکت ها و موسسات زیادی هستند که دانشجویان را در انجام فعالیت های پژوهشی یاری می کنند، هر چند باید از بداخلاقی هایی که در این عرصه صورت می گیرد ؛ فاصله گرفت. 4- راه اندازی موسسه خدمات نشر، دریافت مجوز تاسیس انتشارات و انتشار مجلات عمومی و تخصصی برای سازمان ها و نهاد های مختلف از جمله این فعالیت هاست.5- انجام کارهایی نظیر تدوین  نمایه پایان کتاب، تدوین واژه نامه کتاب های تخصصی، ویراستاری فنی و ادبی متون ومجلات به ویژه در رشته های مرتبط با علوم انسانی. طراحی بروشور و بنر برای سازمان ها و موسسات مختلف را نیز می توان از فعالیت های مرتبط با حوزه پژوهش دانست.

3.حوزه خدمات فنی و تخصصی کتابداری: در این حوزه خدمات زیادی است که  موسسات مختلف از طریق برون سپاری به افراد و شرکت ها واگذار می کنند. که می توان آنها را شامل موارد زیر دانست. 1- خدمات فنی و آماده سازی کتاب. خدماتی مانند فهرستنویسی، ورود اطلاعات کتابشناختی ، آماده سازی کتاب و منابع اطلاعاتی و..2-خدمات کتابخانه تخصصی و مراکز اطلاع رسانی، تاسیس کتابخانه تخصصی برای موسسات و سازمان های مختلف؛ از جمله مدارس و دانشگاه های غیر انتفاعی .3- فضاسازی  و زیباسازی کتابخانه ، در این زمینه  به طور مثال مووسسه ای اقدام به بر عهده گرفتن خدمات جابجایی و انتقال کتابخانه هایی که تغییر مکان می دهند را بر عهده گرفته و در این زمینه بسیار موفق بوده است. 4-دیجیتال سازی اسناد، سازمان هایی هستند که مایلند اسناد و مدارک کاغذی خود را دیجیتال سازی کنند و آن را به شرکت ها و افراد خارج از سازمان واگذار می کنند ، هان گونه که هزاران سند آستان قدس رضوی از این طریق دیجیتال سازی می شود. 5- راه اندازی آرشیو و مرکز اسناد برای سازمان ها  و شرکت هایی که منابع دیداری شنیداری دارند. 6- خدمات ارزیابی مجموعه: از طریق استانداردهایی مثل لیب کوال می توان فاصله وضع موجود و مطلوب کتابخانه های دانشگاهی، اموزشگاهی و تخصصی را مورد ارزیابی قراد داد. 7- تهیه منابع برای مراکز آموزشی از جمله مدارس و مهد کودک ها. 8-خدمات مشاوره اطلاعاتی.9- طراخی وب سایت و پرتال آموزشی. 10- راه اندازی موسساتی جهت تولید محتوا: در این زمینه افراد می توانند هم در زمینه تولید محتوای عمومی و هم در مورد تولید محتوای خاص با موسسات نیازمند همکاری کنند. 11- راه اندازی خدمات کتاب درمانی، البته این مورد نیاز به تخصص و تجربه کافی دارد و افراد باید با دقت نظر بیشتری به این حیطه وارد شوند.

4.حوزه فناوری اطلاعات: این حوزه بسیار اهمیت دارد و فارغ التحصیلان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی قبل از ورود به این حوزه لازم است؛ نیازهای روز را شناسایی کنند.  می توانند با تولید نرم افزارهای کتابخانه ای و اپلیکیشن های مرتبط در این حوزه فعالیت کنند.

فتاحی در پایان افزود: باید الزامات کارآفرینی رشته را بشناسیم و با افزایش  دانش و مهارت های کارآفرینی  در سایه عقلانیت، تلاش و تعامل آینده را بهتر از پیش بسازیم.

حیدری، سخنان خود را با ارائه دو بحث ایده  شروع کردند و گفت: برای کارآفرین بودن حتما نباید ایده خلاقانه و نو ارائه کرد بلکه می توان از ایده های موجود استفاده نمود.

او ادامه داد: مشکل اساسی ما در بحث کارآفرینی این است که فرهنگ جامعه با استخدام بیشتر توافق دارد و مشوقی برای کارآفرینی نداریم.  برای تربیت نسل کارآفرین، دانشجویان لازم است در دوره دانشجویی مشتاق پول درآوردن داشته باشند و در محیط های مختلف مشغول به کار شوند.

 وی ایده های کارآفرینی را به سه دسته ایده ساده، متوسط و پیچیده تقسیم کرد. در زمینه ایده ساده گفت: بهترین راهکار این است که کار با یک ایده ساده شروع کنید. بازار راه را به شما نشان خواهد داد.

وی جمع آوری پاورپونت های موجود در اینترنت و فضای مجازی را به صورت بانک اطلاعاتی یک مثال برای ایده ساده دانست. و افزود: ایده متوسط  ایده ای است که از نظر فناوری و مهارت متوسط است و به مهارت ها و زیرساخت های پیچیده ای نیاز ندارد . مثال آن هم پایگاه علم سنجی دانشگاه های کشور که نرم افزارهای آن هم موجود است. ایده پیچیده از نظر فناوری و مهارت های لازم پیچیده است و مثال آن را می توان تولید نرم افزارهای تقلب یاب یا همانند جو دانست. دیجیتال سازی اسناد از دیگر ایده های مرتبط با علم اطلاعات و دانش شناسی است که متاسفانه گاهی کتابداران در آن نقشی ندارند.

وقتی یک کسب و کار راه می اندازید هرگز  آن را رها نکنید

آسمان دره سخنرانی خود را به بیان سه داستان اختصاص دادند.

داستان اول: در زمانی که همه فارغ التحصیلان در پی استخدام بودند، بنده یک شرکت بیمه برای خودم راه اندازی کردم. در جریان کار، به الگوهایی دست یافتم که در ادامه کار بسیار کارساز بود. این که دریافتم پزشکان متخصص بیشتر از پزشکان عمومی به خدمات بیمه اقبال دارند و نیز افراد در هنگام  سال اول تولد فرزند تمایل بیشتری  برای بیمه کردن فرزند خود دارند؛ پیدا کردن الگوهای رفتاری مشتریان ابزاری قدرتمند برای کار آفرینان است. این که چه چیزی را باید به چه کسی عرضه کنیم ؛ اولین سوالی است که یک کارآفرین باید به آن پاسخ دهد، که پاسخ به این سوال اصلا آسان نیست. در این زمینه ارتباط با پارک های علم و فناوری و ارتباط با گروه همفکران بسیار مهم است.

داستان دو: داستان دوم با مقاله ای شروع شد که بنده در یک ژورنال خارجی خواندم؛ با این مضمون که اگر مدیران نوکیا کتاب های دهه 90را مطالعه می کردند، بسیار موفق بودند. این که چرا مدیران کتاب نمی خوانند، سوالی بود که ذهن مرا درگیر کرد؛ پاسخ هایی این سوال متععد بود از جمله این که مدیران وقت ندارند، کتاب در دسترس نیست.  با دریافتن پاسخ این سوال ما به سراغ کتاب های مناسب برای مدیران رفتیم واین کتاب ها خلاصه کرده و چکیده ها را منتظر کردیم که در حال حاضر، این چکیده نامه با تیراژ 20هزار نسخه منتشر می شود.

داستان سوم، انتشار مجلات تخصصی مدیریت که ما آن را برای دو سازمان (انجمن مدیران و اتاق بازرگانی) منتشر می کنیم.  کار آفرینی بیش از آن که فکرش را بکنیم سخت است . پس لازم است در راستای علاقمندی ما باشد تا خسته نشویم. وقتی یک کسب و کار راه می اندازید هرگز نباید آن را رها کنید.

مهم این است که کاری را شروع کنید

پریرخ گفت: هیچ کس منتظر خواب تو نیست که به پایان برسد. لحظه های می آیند، سال ها می گجذرند و تو در قرن خودت می مانی و تو در قرن خودت می خوابی.

او ادامه داد: مهم نیست که یک کار را در چه سنی و با چه سابقه ای شروع می کتید ؛ مهم این است که کاری را شروع کنید. ما کار کتاب درمانی را شروع کردیم در حالی که تنها پشتوانه ما محتوای دانشی بود که در اختیار داشتیم و جامعه ای که نیاز آن را می شناختیم. کتاب درمانی سه  مقوله را در نظر دارد .

طبق توضیحات او مقوله اول روشی است برای سلامت روان. بسیاری از مشکلات ما انسانها به دلیل ناآگاهی و کم فکر کردن به وجود می آید. اگر چه گفته اند غقل سالم در بدن سالم است. اما امروزه علم ثابت کرده است که بدن سالم نیازمند عقل سالم است.  مقوله دوم کتاب درمانی، مربوط به خودشناسی و درون انسان هاست. انسان ماشینی است با سیستم بدنی بسیار پیچیده که دارای دو بعد فیزیولوژی و روان است. بعد آسان بدن انسان فیزیولوژی است که قابل فهم است و بیماری های مربوط به آن به  راحتی قابل در مان است. اما بعد روان بعدی است که پیچیده است و درک مشکلات آن بسیار سخت است. بسیاری از ما مشکلات روحی و رانی داریم که باید درمان شوند وگرنه در جایی برای ما ایجاد مشکل می کنند. خودشناسی برای نجات خود و اطرافیانمان یک ضرورت است.  تغییر در زندگی و رهایی از تنهایی ، مقوله سومی است که کتاب درمانی به آن می پردازد. باید انسان را به کمک تجربه های خودش از تنهایی بیرون بیاوریم. در جامعه ما افرادی هستند که خیلی کتاب مب خوانند که به اصطلاح به آنها کرم کتاب می گوییم. ولی این کتاب خواندن باید هدف داشته باشد وگرنه حاصلی ندارد چون فاقد تجزیه و تحلیل است.

پریرخ افزود: ما کارمان را فلسفه کودک و کتاب درمانی نام نهاده ایم. اصل توجه ما به کودکان است، اما در کنارش به والدین و معلمان نیز توجه داریم. ما می دانیم که معلمان و مادران وقت کتاب خواندن ندارند ، بنابراین کتاب ها را چکیده می کنیم، اما به چکیده اکتفا نمی کنیم بلکه به تحلیل کتاب ها نیز می پردازیم. و چکیده نامه برای بچه های پرخاشگر، بیش فعال و ...را منتشر می کنیم. در کنار این کارها ، ما خدمات نیز داریم. ما در کلینیک های کتاب درمانی کمک می کنیم ، بچه ها و خانواده ها ، مشکل خود را درک کنند و خوددرمانی را آغاز کنند.

وی ادامه داد: مثال ما در اینمورد داستان مهمان های ناخوانده است . پیرزنی که تنها زندگی می کند و در یک شب بارانی حیواناتی را که در باران مانده اند به خانه دعوت می کند، صبح فردا حیوانات به خانه بر نمی گردند و با تقسیم مسئولیت بین خودشان در خانه پیرزن زندگی می کند. این داستان، پیام صلح و دوستی را برای جهان به همراه دارد. این اثر هم درمانگر و هم پیشگیری کننده است. داستان دیگری هم هست در مورد خانواده ای که به طور معمولی زندگی می کنند، پدر برای پادشاهی انتخاب می شود؛ تاج پادشاهی را بر سر پدر می گذارند؛ پدر در تصویر کتاب بزرگ و بزرگ تر می شود و پسر و مار کوچک و کوچک تر به طوری که دیگر پدر آنها را نمی بیند تا این که یک روز پدر دلتنگ می شود و سراغ آنها را می گیرد ؛ تاج پادشاهی را از سر بر می دارد و به سراغ خانواده می رود و زندگی معمولی را ز سر می گیرند. این داستان هم پیام های زیادی به همراه دارد .

وی ادامه داد: با این همه ما هنوز در مرحله اول هستیم و فعلا داریم محتوا آماده می کنیم. اجرای برنامه برای فاز دوم است. می بینید که پیش بردن ایده بسیار سخت است، اما ما می توانیم آن را آسان کنیم. باید برای اجرای ایده ها ، آماده باشیم. آماده بودن به معنای آنچه در کلاس درس مس آمویم و آنچه در ادارات به ما دیکته می شود نیست.

پریرخ گفت: اولین مسئله دانش ، خلاقیت و تلاش است. اما آنچه بیشتر اهمیت دارد تعهد است. خلاقیت با تلاش و تمرین به دست می آید. ما کار کتاب درمانی برای کودکان را با ایده آرمانی ترویج فرهنگ مطالعه آغاز کردیم  و بر این عقیده ایم که اگر مردم بپذیرند کتاب حلال مشکلات است، حتما کتاب خواهند خواند. در حرفه ما بیش از هر حرفه دیگری کار هست و کار یعنی پاسخ به چه ها، چه های راهیاب، چه های کاریاب، چه های جذاب و چه های مسئله یاب. اطلاعات است که می تواند جواب همه این چه ها باشد. هر چه مهارت ما بیشتر باشد؛ امکان کاریابی بیشتر است.

چرا درس می خوانی؟

جاهدی نیز بیان کرد: هر کسی داستان خودش را دارد که نشان دهنده فراز و فرودهایی است که طی کرده است. من کارشناسی مهندسی  نرم افزار را به پایان بردم و شرکتی را راه اندازی کردم. دریافتم در تجاری سازی مشکل داریم. پس به دانش مدیریت نیاز داشتم. مدیریت کسب و کار را در مقطع ارشد ادامه دادم. پس از آن ارشد کارآفرینی دانشگاه تهران را گذراندم. و هم اکنون دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی هستم.

کسب و کاری در حوزه پزشکی ایجاد کرده ام که دارای پروانه ثبت اختراع است . در حالی که در حوزه پزشکی تخصص ندارم و در حال حاضر،  مدیر مرکز رشد خراسان رضوی هستم.

وی افزود: سوالی که از دانشجویان می پرسم این است که چرا درس می خوانی، اکثرا پاسخ روشنی به این سوال نمی دهند و فقط دو درصد پاسخ روشنی برای این سوال دارند. امروزه نه تنها سازمان ها بلکه انسان ها نیز باید برای خودشان چشم انداز تعریف کنند. چشم انداز به انسان ها مسیر  و انرژی حرکت در مسیر را می دهد .

جاهدی در ادامه با ارائه مطالبی از کتاب «پدر پولدار پدر فقیر» رابرت کیوساکی، چهارراه کسب و کا را دارایچهار مسیر 1– استخدام برای شرکت های دولتی و خصوصی 2- ایجاد کسب و کار کوچک (خود اشتغالی) 3- ایجاد کسب و کار بزرگ(کارآفرینی ) و سرمایه گذاری(به جای این که برای پول کار کنی، پول برای تو کار می کند) عنوان کرد و گزینه های پیش روی هر دانشجویی پس از فراغت از تحصیل، شامل این چهار مورد دانست .

 او مسیر کارآفرینی مسیری سخت و پیچیده دانست که می توان آن را به کوهنوردی از نظر میزان خطری که در این راه وجود دارد تشبیه کرد. کوله بار حرکت در مسیر کار آفرینی توانمندی، مهارت و اطلاعات است.  با کسب مهارت های لازم و ایجاد ارتباط با مراکز و انجمن ها می توان این مسیر دشوار را آسان نمود.