داخلی
»کتابخانه‌های عمومی
انتشار صدونوزدهمین شماره فصلنامه «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی»
به گزارش لیزنا، صدونوزدهمین شماره پیاپی (چهارمین و آخرین شماره از سی‌امین دوره) فصلنامه علمی-پژوهشی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی»، شامل شش مقاله به صورت الکترونیکی از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور منتشر شد.
در این شماره، شش مقاله با عناوین «ویژگی‌های فردی، دانشی و مهارتی کتابداران کتابخانه‌های عمومی ایران برای ارائۀ مشاوره به خوانندگان» از محبوبه دل‌پسند، سمیه‌سادات آخشیک و سیامک محبوب؛ «تأثیر نشست‌های کتابخوان با محوریت ادبیات نوجوانان بر میزان مسئولیت‌پذیری اعضای ۹ تا ۱۴ سال کتابخانه عمومی» از محمدجواد هاشم‌زاده، مریم خودکار، محمدرضا کیانی و محمود سنگری؛ «اثربخشی کتاب‌درمانی بر جرئت‌ورزی دانش‌آموزان چهارم ابتدایی شهر قاین» از مرضیه احمدیان، میترا راستگومقدم، لیلی سیفی و محمدرضا اسدی‌یونسی؛ «جایگاه کتابخانه‌های عمومی روستایی در توانمندسازی کشاورزان از دیدگاه کتابداران» از مهدی نارمنجی؛ «سواد اطلاعاتی سبز و کتابخانه‌های عمومی: بررسی آگاهی، نگرش و رفتار کتابداران در حفاظت از محیط‌زیست» از زینب صیامی، حدیثه حیدری و مهدی محمدی؛ و «بررسی عوامل مؤثر بر نشر حرفه‌ای کتاب و ارائه الگو در ایران» از هاجر ابراهیمی، فهیمه باب‌الحوائجی، داریوش مطلبی و نجلا حریری منتشر شده است.
مقاله «ویژگی‌های فردی، دانشی و مهارتی کتابداران کتابخانه‌های عمومی ایران برای ارائۀ مشاوره به خوانندگان» با استفاده از روش توصیفی-پیمایشی و ابزار پرسشنامه شایستگی‌های مشاوره به خوانندگان را در سه بُعد ذکرشده می‌سنجد. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد کتابداران در سطح متوسطی از آمادگی کلی برای ارائۀ خدمات مشاوره به خوانندگان قرار دارند. این پژوهش نتیجه‌گیری می‌کند کتابداران کتابخانه‌های عمومی نیازمند ارتقای سطح دانش فرایندی و همچنین توسعه مهارت‌هایشان برای ارائه خدمات مشاوره مؤثرتر به خوانندگان هستند.
مقاله «تأثیر نشست‌های کتابخوان با محوریت ادبیات نوجوانان بر میزان مسئولیت‌پذیری اعضای ۹ تا ۱۴ سال کتابخانه عمومی» با استفاده از روش شبه‌آزمایشی بر روی ۴۰ نفر از نوجوانان شهر مود در دو گروه آزمایش و کنترل انجام شده است. نتایج تجربی نشان داد نشست‌های کتابخوان با محوریت ادبیات نوجوانان تفاوت معناداری بر مسئولیت‌پذیری و هفت مؤلفه آن -شامل خودمدیریتی، نظم‌پذیری، قانونمندی، امانتداری، وظیفه‌شناسی، سازمان‌یافتگی و پیشرفت‌گرایی- داشته است. این پژوهش در کل به خلأ نظری و کاربردی در زمینه انجام مطالعات مربوط با نمایان کردن ظرفیت کتابخانه‌های عمومی در رشد شخصیت و کسب مهارت‌های فردی و اجتماعی نوجوانان می‌پردازد.
مقاله «اثربخشی کتاب‌درمانی بر جرئت‌ورزی دانش‌آموزان چهارم ابتدایی شهر قاین» با استفاده از طرح پژوهشی شبه‌آزمایشی، از نوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل و پیگیری به مداخله کتاب‌درمانی در هشت جلسه برای دانش‌آموزان دختر کم‌جرئت پایه چهارم ابتدایی شهر قاین پرداخته است. نتایج حاکی از برتری معنادار گروه آزمایش بر گروه کنترل در مرحله پس‌آزمون است. نتایج به‌دست‌آمده ماندگاری اثربخشی را در مرحله پیگیری نیز نشان می‌دهد. این پژوهش با توجه به یافته‌ها، نتیجه می‌گیرد که کتاب‌درمانی به روش گروهی می‌تواند به‌عنوان روش مؤثر در بهبود و نگهداشت رفتار جرئت‌ورزانه در کودکانی به کار رود که با ضعف در این مهارت مواجه‌اند.
مقاله «جایگاه کتابخانه‌های عمومی روستایی در توانمندسازی کشاورزان از دیدگاه کتابداران» با استفاده از رویکرد کیفی به روش تحلیل مضمون با ابزار مصاحبه انجام شده است. در این پژوهش چگونگی نقش‌آفرینی کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی کشاورزان در دو مقوله اطلاعاتی (آموزشی-مشاوره‌ای و ترویجی) و خدماتی (کتابرسانی و خدمات جنبی) گروه‌بندی شده است. این پژوهش نشان می‌دهد برنامه‌های کتابخانه‌های عمومی روستایی در این زمینه بیشتر از نوع «آموزشی-مشاوره‌ای» است که در این میان کارگاه‌های آموزشی کشاورزی از فراوانی بالاتری برخوردار است. موانع استفاده از کتابخانه‌های عمومی برای توانمندسازی این قشر نیز در دو مقوله ساختاری (کتابخانه‌ای و کشاورزی) و فردی (جمعیت‌شناختی و فرهنگی) دسته‌بندی شده است که موانع کتابخانه‌ای نسبت به دیگر موانع از فراوانی بالاتری برخوردار است.
مقاله «سواد اطلاعاتی سبز و کتابخانه‌های عمومی: بررسی آگاهی، نگرش و رفتار کتابداران در حفاظت از محیط‌زیست» با استفاده از روش پیمایشی-توصیفی و ابزار پرسشنامه در میان کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان قم انجام شده است. یافته‌های این پژوهش نشان دادند کتابداران مورد بررسی درک متوسطی از سواد اطلاعاتی سبز دارند و بیش از نیمی از آن‌ها با این مفهوم آشنایی قبلی نداشتند. با این حال، نگرش آن‌ها نسبت به حفاظت از محیط‌زیست مثبت است و انگیزۀ بالایی برای مشارکت در فعالیت‌های زیست‌محیطی دارند؛ اما محدودیت‌هایی نظیر کمبود منابع آموزشی و سیاست‌های حمایتی ضعیف مانع از تحقق اقدامات عملی شده است. این پژوهش بیان می‌کند کتابخانه‌های عمومی می‌توانند نقش مهمی در افزایش آگاهی زیست‌محیطی کاربران داشته باشند و کتابداران می‌توانند با تدارک اطلاعات، آموزش و اجرای برنامه‌های آگاهی‌بخش به توسعۀ سواد اطلاعاتی سبز کمک کنند.
آخرین مقاله این شماره با عنوان «بررسی عوامل مؤثر بر نشر حرفه‌ای کتاب و ارائه الگو در ایران» به پیمایش نظرات مدیران نشر حرفه‌ای کشور می‌پردازد. در اعتباریابی مدل نُه عامل اقتصاد نشر، عرضه و نمایش محصولات نشر، حمایت و پشتیبانی دولت، رعایت حق‌مؤلف، ارزیابی و ممیزی نشر، تبلیغات، بازاریابی و برندسازی برای نشر، مدیریت نشر، پدیدآوری نشر، و آموزش و ارتقای توانمندی فعالان نشر را به عنوان عوامل مؤثر بر نشر حرفه‌ای شناسایی شدند. پنج عامل عناصر فنی، محافل و مراکز فرهنگی و ادبی، پدیدآور و مخاطب، سامانه‌های الکترونیکی، و عناصر توزیع و بازاریابی نیز در حکم ابعاد نشر حرفه‌ای استخراج شدند. نتایج این تحقیق به ارتقای آگاهی و فهم مخاطبان از فرآیندهای نشر و شناخت ناشران و مدیران صنعت نشر از روندهای موفق و چالش‌های موجود در این حوزه و نیز تدوین سیاست‌ها و راهبردهای حمایتی از نشر توسط مسئولان کمک می‌کند.
علاقه‌مندان می‌توانند نسخه الکترونیکی شماره زمستان سال ۱۴۰۳ فصلنامه علمی-پژوهشی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی» را از اینجا مطالعه و یا دریافت کنند.
گفتنی است، انتشار فصلنامه علمی-پژوهشی «تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی» به مدیرمسئولی آزاده نظربلند دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و سردبیری منصور کوهی رستمی دانشیار علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام می‌شود. این فصلنامه دارای «رتبه الف» در ارزیابی نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و چارک اول در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام است و در حوزههای کتابخانه‌های عمومی و مطالعات خواندن مقاله پژوهشی می‌پذیرد.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.