توجه به یکپارچگی در سیاست‌گذاری کتابخانه‌های عمومی لازم است

به گزارش لیزنا، دومین پیش‌نشست همایش بین‌المللی طراحی و توسعه خدمات کتابخانه‌های عمومی با موضوع «رویکرد سیاستگذاران به توسعه خدمات کتابخانه‌های عمومی» و با حضور اکرم قدیمی دانشیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و رئیس انجمن ترویج علم ایران، به عنوان سخنران برنامه و لیلی سیفی، دانشیار دانشگاه بیرجند و دبیرعلمی همایش، به عنوان دبیر نشست، چهارشنبه 24 آذرماه 1400 به صورت مجازی در شیراز پایتخت کتاب ایران برگزار شد.

در این نشست لیلی سیفی دبیر علمی همایش ضمن اشاره به همایش توسعه خدمات کتابخانه‌های عمومی عنوان کرد: هدف اصلی از اجرای این همایش، ایجاد بستر مشترک برای حرفه‌مندان و متخصصان حوزه کتابخانه‌های عمومی است تا بتوانیم کمک قابل توجهی به کتابخانه‌های عمومی کنیم.

سیفی با اشاره به سخنرانان همایش تصریح کرد: با ارتباطاتی که فراهم شده‌است، اساتید برجسته‌ای از دانشگاه‌های معتبر دنیا از جمله ریاست ایفلا، ریاستISIST، ریاست انجمن کتابداران آمریکا، ریاست کارگروه زنان کتابخانه‌های عمومی آمریکا در این همایش سخنرانی خواهند کرد.

وی ضمن دعوت از همه‌ی اندیشمندان حوزه کتابخانه‌های عمومی عنوان کرد: امیدواریم با ارسال آثار و مقالات به هر چه پربارترشدن و غنای این همایش کمک شود.

دبیر علمی همایش با اشاره به محورهای همایش بیان کرد: یکی از محورهای همایش «حاکمیت‌ها و سیاست‌گذاری خدمات» است که در این پیش نشست به آن پرداخته می‌شود. چنانچه دولت‌ها بتوانند توجهشان را به کتابخانه‌های عمومی معطوف کنند آن موقع شاهد رشد کتابخانه‌های عمومی خواهیم بود.

اکرم قدیمی، دانشیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و رئیس انجمن ترویج علم ایران، سخنران این پیش نشست، با اشاره به تحول نسل‌های کتابخانه‎های عمومی عنوان کرد: کتابخانه‌های عمومی یکی از تاثیرگذارترین نهادهای اجتماعی هستند  و از آن به عنوان پایگاهی برای دستیابی به اطلاعات شغلی، تجاری و کسب و کار استفاده می‌شود که خدمات گسترده‌ای را شامل می‌شود و می‌تواند به عنوان یک سازمان تولیدکننده سرمایه اجتماعی مطرح باشند.

رئیس انجمن ترویج علم ایران ادامه داد: کتابخانه‌ها می‌توانند از طریق تشویق به کار داوطلبانه سبب افزایش مشارکت در فعالیت جامعه محلی شوند و ظرفیت خود را به عنوان یک مکان غیررسمی برای ملاقات مردم با یکدیگر توسعه دهند. کتابخانه‌های عمومی می‌توانند با فراهم‌آوری خدمات جهانی برای عموم اقدام به تولید سرمایه اجتماعی کنند. رکود کتابخانه به ضعف فرهنگی هر جامعه‌ای می‌انجامد.

قدیمی ضمن اشاره به موضوع کتابخانه‌های عمومی در اسناد بالادستی عنوان کرد: قبل از تاسیس نهاد، کتابخانه‌های عمومی متولی مشخصی نداشت. تاسیس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نقطه عطفی در ساماندهی کتابخانه‌های عمومی بود.

دانشیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با اشاره سند چشم انداز عنوان کرد: طبق سند چشم انداز 20 ساله، جامعه ایرانی با اتکا بر تولید، دانش بومی و ارتقای سطح فرهنگ عمومی در مسیر پیشرفت و تعالی راهبری می‌شود که این امر تنها با بسترسازی مناسب برای ترویج فرهنگ کتابخوانی و ارتقای مطالعه مفید محقق می‌شود.

وی با اشاره به سرانه مطالعه ایرانیان که 16 دقیقه و 23 ثانیه است، گفت: با مطالعه است که افراد می‌توانند تفکر کنند و با کمک کتابخانه‌ها و کتابداران است که همه‌ی جامعه درگیر کتاب و کتابخوانی می‌شوند.

سخنران پیش نشست دوم با اشاره به چرخه سیاست‌گذاری عنوان کرد: در توصیف ساختار چرخه سیاست‌گذرای ، دستورکار، صورت بندی سیاست، تصمیم‌گیری، اجرا و ارزیابی را باید در نظر گرفت. شناسایی مساله‌ی سیاست‌گذاری شده در این مرحله بسیار مهم است.

وی به رویکرد سیاست‌گذاری در کتابخانه‌های عمومی اشاره کرد و گفت: محققان باید در مشکلات سیاست‌ها و سیاست‌گذاری‌ها که بر کتابخانه‌ها تاثیر دارند مشارکت کنند تا کتابخانه‌ها  در موقعیت بهتری برای دفاع از نیازهای‌شان در قبال سیاست‌گذاری‌ها قرار گیرند. کتابخانه‌های عمومی کمک شایانی برای سرمایه اجتماعی، توسعه آموزشی و شکل‌بخشی دوباره به جوامع محلی و ساختار بنیادی مهم برای دموکراسی می‌باشند.

اکرم قدیمی با اشاره به نقش کتابخانه‌های عمومی در کشورها تصریح کرد: حمایت از مشارکت و آموزش مردم، توان تسهیل ارتباط، یادگیری، دسترسی و فرصت برای سوادآموزی، امکان توسعه شبکه کتابخانه‌های عمومی به عنوان مکان‌هایی ایمن برای تبادل مهارت‌ها و سرمایه‌های فکری از جمله مهم‌ترین نقش کتابخانه‌های عمومی در هر کشوری است.

قدیمی در ادامه به چالش‌های کتابخانه‌های عمومی اشاره کرد و گفت: چند مدیریتی، مجموعه سازی و تمرکزگرایی از جمله مهمترین چالش‌های کتابخانه‌های عمومی در ایران است. حلقه واسط و یکپارچه‌کننده بین کتابخانه‌ها وجود ندارد و باعث یک نوع چنددستگی و پریشانی در حوزه کتابخانه‌های عمومی و تخصصی شده‌است. توجه به یکپارچگی در سیاست‌گذاری کتابخانه‌های عمومی لازم است.

دانشیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور ادامه داد: در اسناد بالادستی، برای کتابخانه‌های عمومی نقش روشن و شفافی درنظر گرفته نشده‌است. این موضوع نیاز به بازنگری در قوانین و سیاست‌ها را نشان می‌دهد که این بازنگری باید از سوی دولت، مجلس شورای اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای فرهنگ عمومی صورت گیرد.

این پژوهشگر حوزه سیاست علمی به 4 حوزه در کتابخانه‌های عمومی که مورد توجه سیاستگذاران می‌باشد اشاره کرد و گفت: مدیریت امور مالی و اداری کتابخانه‌های عمومی، ایجاد و توسعه کتابخانه‌های عمومی، مدیریت ارائه خدمات در کتابخانه‌های عمومی و سیاست‌های ترویج خواندن از جمله این موارد است.

وی ادامه داد: برخی کارشناسان باور دارند، اداره مشترک کتابخانه‌های عمومی توسط جامعه محلی و دولت بسیار ضروری است و باید همزمان به ایجاد تغییرات حداقلی و تدریجی در سیاست‌های موجود و ایجاد تغییرات اساسی در ساختار اداره کتابخانه‌های عمومی نگریسته شود.

لزوم توجه به یکپارچگی در سیاست‌گذاری کتابخانه‌های عمومی، ایجاد شبکه یکپارچه کتابخانه‌های کشور و انجام اصلاحات مقتضی، ایجاد یک شبکه قدرتمند کتابخانه‌ها در سراسر کشور، تقویت شان سیاست‌گذاری و نظارتی برای نهاد کتابخانه‌ها، تنظیم‌گری به جای تصدی‌گری در سیاست‌گذاری، لزوم بازنگری در سیاست‌گذاری ملی کتابخانه‌های عمومی، اداره مشترک کتابخانه‌های عمومی توسط جامعه محلی و دولت، لزوم مشارکت انجمن‌های علمی و جامعه کتابداران در سیاست‌گذاری، مشارکت کتابخانه‌های عمومی برای حل مسائل روز جامعه و ... از جمله پیشنهادهایی بود که اکرم قدیمی در این نشست مطرح کرد.

در پایان این نشست به سوال‌های شرکت‌کنندگان پاسخ داده‌شد.