نخستین آرشیو تاریخ تجارت ایران افتتاح شد

به گزارش لیزنا، آیین افتتاحیه مرکز اسناد دیجیتال اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران ( نخستین آرشیو تاریخ تجارت ایران)، روز دوشنبه 18 اردیبهشت ماه 1402 برگزار شد.

دکتر علی ططری مدرس تاریخ و مجری پروژه راه اندازی مرکز اسناد اتاق بازرگانی صنایع ، معادن ،کشاورزی تهران گفت: ما در آستانه روز اسناد ملی هستیم نوزدهم اردیبهشت ماه هر سال این مناسبت گرامی داشته می شود هم‌چنین در آستانه یکصد و چهلمین سال تاسیس  اتاق بازرگانی تهران هستیم؛ سال آینده مرداد ماه باید این روز فرخنده گرامی داشته شود.

وی در بخش نخست سخنان خود در خصوص اهمیت ایجاد آرشیو اقتصادی در اتاق بازرگانی گفت: پیشنهادی که اعضای اتاق به‌ویژه جناب آقای دکتر عشقی و مهندس خوانساری و روابط عمومی، بسیار پیگیر بودند، این بود که یک بار برای همیشه مرکزیت اسناد و مدارک در اتاق شکل بگیرد. اساسا در تاریخ ایران یک آرشیو تجاری وجود ندارد، ایران با سابقه 3000 سال تاریخ مدون و مستند خود اقتصاد و قدرت آن عمدتا بر پایه‌ی تجارت بوده است. اقدامات شاهان ما همه بر اساس اقتصاد و تجارت بوده است. امپراطوری ساسانی 450 سال بزرگترین تجارت را در منطقه بنا کرده‌اند. 150 سال پس از سقوط ساسانیان ما هنوز استفاده از سکه‌ی ساسانیان را در منطقه می‌بینیم.

وی گفت: این تاریخ با این پیشینه و با این بضاعت که در دنیا شاید 3 یا 4 کشور این بضاعت را داشته باشند، یک مرکز و یک آرشیو تخصصی در حوزه تاریخ تجارت نداشت.حوزه‌ی تجارت که در بحث معیشت و رفاه مردم مهم‌ترین است و امروزه یکی از مشکلاتی که ما در عرصه اقتصادی داریم این موضوع است که ما  سابقه ثبت اقتصادی نداریم، به همین جهت تصمیمات غلط گرفته می‌شود و اشتباهات گذشته تکرار می‌گردد. شاید یکی از دلایل آن همین باشد که یک مرکز و یک آرشیو معتبری در این حوزه وجود نداشته است.اینجا آرشیو تاریخ تجارت ایران است یعنی هرآن ‌چیزی که مربوط به تاریخ و اقتصاد و تجارت ایران است باید در اینجا جمع شود.

دکتر ططری افزود: در آینده من آن روز را می‌بینم که ان‌شاالله هر پژوهشی اعم از پایان‌نامه، رساله و کتاب نوشته می‌شود رفرنس و پی‌نوشت‌های آن، مزین به نام مرکز اسناد اتاق بازرگانی شود .اتاق بازرگانی در حوزه‌های مختلف مثل حمایت از بازرگانان ، کمک به صادرات و واردات پیشرو است. تمام هدف ما این است که در حوزه‌ی پژوهش‌های اقتصادی هم طی سال‌های آینده حرف اول را بزند و هرکسی بخواهد در هر جای دنیا، نه فقط ایران، در حوزه‌ی تاریخ تجارت ایران کار بکند، به آرشیو مرکز اسناد اتاق مراجعه کند. این سامانه یک سامانه‌ی 24 ساعته است و به همه‌ی دنیا بدون هیچ محدودیتی سرویس می‌دهد.

دکتر ططری درباره سامانه و راه اندازی مرکز اسناد  تاریخ تجارت ایران گفت:  در پروپوزالی که برای مرکز اسناد اتاق پیشنهاد شد، 4 فاز برای ایجاد مرکز اسناد پیش‌بینی کردیم. یعنی در حقیقت در 4 مرحله این پروژه تعریف می‌شود:

 مرحله‌ی نخست، مرحله‌ی مطالعه و پژوهش؛کارشناسان ما در موسسه ، اسامی تجار، بازرگانان و کلیدواژگانی که مربوط به اتاق تهران است را شناسایی کرده‌اند ؛140 واژگان کلیدی استخراج شد.همچنین اسامی120 نفر از تجار، 20 موسسه وابسته مانند چاپخانه اتاق، کتابخانه اتاق، همه استخراج شدند.همه موارد کدگذاری و دوره‌بندی شد. اتاق 9 دوره بعد از انقلاب و 11دوره قبل از انقلاب داشته است، یعنی این لحظه‌ای که ما در خدمت شما هستیم حیات دوره بیستم اتاق است.

بعد از این مرحله، به نزدیک 40 مرکز آرشیو رجوع شد که هنوز هم ادامه دارد و هر آن‌چه از اسناد که مرتبط با اتاق است استخراج شد.

مرحله بعدی، سازماندهی و پردازش شد و در ادامه 13 دستورالعمل تدوین شد که از جمله آن دستورالعمل‌های فهرست‌نویسی، ورود اطلاعات، امحا و فراهم‌آوری است.

پس از سازماندهی و دسته‌بندی اسناد، یک سامانه تعبیه شد و سرور ظرف سه هفته نصب شد. همکاران ما توانستند نزدیک به 5 هزار سند را در این سامانه بارگذاری کنند.در این سامانه،نزدیک به سی نوع کاربرگه طراحی شده‌است یعنی از اشیاموزه‌ای تا اسناد، عکس، فیلم، تاریخ شفاهی و هر آن چیزی که فکرمی‌کنیم به اتاق مرتبط است، فهرست‌نویسی و بارگذاری می‌شود.

وی گفت: ما اسناد را در 4 سطح دسته‌بندی کردیم؛ فوق محرمانه، محرمانه، عمومی و خاص. که از این بین، اسناد عمومی در دسترس قرار می‌گیرد.سامانه فعلا به شکل درونی است تا بارگذاری اسناد کامل گردد .در مرحله اول 30 هزار سند و پس از آن باید هر آن چیزی که در این حوزه جزو اسناد است، بارگذاری گردد.

دکتر ططری تصریح کرد: تمام امید و آرزوی ما این است که تمام اسنادی که  پیشینیان و پدران ما زحمت کشیدند در اینجا بارگذاری شود و در اختیار پژوهشگران قرار گیرد.زمانی موفق می‌شویم که پژوهشگران از ما راضی باشند و همه این اتفاقات گام نخست است و در آینده، آرشیوها حرف اول و آخر را در تمام حوزه‌ها خواهند گفت.

وی گفت: در پایان از همکارانم در موسسه رهاورد اندیشه خرد و تمام حمایت‌ها که اتفاق امروز مرهون زحمات آن‌ها است، تشکر می‌کنم.

گزارش: فاطمه دیودارو؛ سیده‌مهسا حجتی. دانشجویان کارشناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا(س)