ششمین جلسه دورهمی علمی کتابداران استان قم برگزار شد

به گزارش لیزنا، دکتر طاهری در ابتدا با یادآوری مباحث جلسه گذشته و با مقدمه ای کوتاه به معرفی چند عملگر دیگر پرداخت وگفت:عملگر دیگری که در امر پژوهش بسیار کاربردی و کمک کننده خواهد بود و تحول بزرگی در روند کار پژوهشگر ایجاد خواهد کرد، عملگر ( filetype: ) است، یکی از مهمترین قابلیت های موتورهای کاوش برای پژوهش، امکان استفاده از این عملگر است و همان طور که از نامش پیداست، برای تعیین نوع فایل اشیای مورد جستجو است.

رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: پژوهشگران می دانند که چقدر نوع فایل بازیابی شده برای یافتن منابع مختلف بویژه منابع پژوهشی تاثیرگذار است و فرمت مناسب برای خروجی یا نمایش مقالات و کتابها معمولا فرمت PDF است و برای یافتن مقاله یا منبع علمی مناسب پژوهش باید از دو عملگر (intitle:) (filetype:)  استفاده کنید تا نتیجه مطلوب را به دست بیاورید به این شکل که برای یافتن فایل های ورد، از فرمت doc ،docx، برای یافتن فایل های پاورپوینت، از فرمتppt ، pptx، و دیگر فرمتهای ارایه مطالب برای یافتن فایلهای پی دی اف، از فرمت pdf استفاده می کنیم.

 وی افزود: البته می توان از عملگر (ext:) که مخفف کلمه extension به معنای پسوند فایل است، استفاده نمود که با توجه به اهمیت اختصار در صرفه جویی در وقت پژوهشگر، عملگر(ext:)  سرعت و سهولت بیشتری نسبت به عملگر (filetype:) دارد.

 عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه گفت: می توان ادعا کرد که عملگر (ext:)  به مراتب حرفه ای تر از عملگر (filetype:) عمل می کند، زیرا حتی توانایی بازیابی فرمت های محلی سیستم های مدیریت پایگاه داده نظیر (SQL) را دارد که برای دسترسی به داده های ذخیره شده در پایگاه های داده نیز می توان از آن استفاده نمود.

وی گفت:  دیگر موتورهای کاوش وب همه فرمت ها را پشتیبانی نمی‌کنند و توانایی بازیابی انواع مختلف فرمت را ندارند، اما گوگل تنها موتور کاوشی است که می تواند تمامی فرمتها را هنگام نمایه سازی شناسایی، و سپس بازیابی کند.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی افزود:  ممکن است برای کار پژوهش دانستن یک یا چند فرمت پرکاربرد کافی باشد ولی یادگرفتن و دانستن فرمت های بیشتر کمک می‌کند تا جستجوی ما از جامعیت لازم برخوردار گردد. با جستجوی برخی عبارات نظیر:  list' "of file format یا "list of file extension" و یا جستجو در سایت archive.org  به انواع کمتر دیده شده از فرمت ها، علاوه بر انواع رایج آن دست پیدا کرد.

دکتر طاهری در ادامه به چند عملگر اشاره کرد و گفت: گوگل دیگر از آنها همانند گذشته پشتیبانی نمی‌کند و از آن جمله عملگر ( link: )  است. به این ترتیب که صفحاتی که به وب سایت یا صفحه مورد جستجوی شما پیوند داده اند ( inlink: )، چه از درون وب سایت مرتبط و چه از وب سایت های دیگر را بازیابی می نماید. به عبارت دیگر، هنگامی که از عملگر ( link: )  استفاده می کنیم، در اصل صفحاتی را بازیابی می کند که  inlink و selflink هستند. به عنوان نمونه،  می توانیم درک کنیم چه تعداد از صفحات وب سایت مورد نظر ما در گوگل نمایه شده اند. دقت نمایید که بعد از این عملگر، نشانی یک وب سایت و یا یک صفحه به عنوان ارزش درج می شود.

وی درباره عملگر ( cashe: ) گفت:‌عملگر ( cashe: ) به معنای حافظه پنهان است. اگر از این عملگر استفاده کنیم، صفحه ای که بازیابی می شود از لحاظ ظاهری با صفحات معمول بازیابی شده متفاوت بوده، و این تفاوت مربوط به اطلاعات بالای صفحه است که نشان می دهد از حافظه پنهان گوگل بازیابی شده است.

دکتر طاهری گفت:  نسخه ای که در پایگاه داده گوگل نمایه شده است، معمولا از لحاظ زمانی کمی عقب تر از نسخه اصلی سایت است. به این معنا که اگر سایتی امروز به روز شده باشد، و شما آن را در گوگل جستجو کنید، در بیشتر اوقات نسخه قبل از نسخه به تازگی روزآمد شده را برای شما بازیابی می کند. بر اساس این عملگر می توان از آخرین نسخه نمایه شده یک صفحه توسط موتور کاوش گوگل و دسترسی به صفحه که نشانی اینترنتی آن تغییر کرده، و یا صفحه حذف شده است، دسترسی یافت.

وی در ادامه افزود: اگر در صفحه ای که توسط عملگر ( cashe: ) بازیابی شده، بر روی گزینه text only version  کلیک کنیم تمامی عکسهای صفحه را حذف می کند و فقط متن آن را نشان می دهد. استفاده از این عملگر بیشتر برای وب مسترها اهمیت دارد که بدانند موتور کاوش گوگل چه زمانی وب سایت آنها را نمایه سازی نموده است.

دکتر سیدمهدی طاهری در ادامه مباحث چند عملگرها دیگر را معرفی کرد که یا زیاد جنبه پژوهشی ندارند، و یا استفاده از آنها توسط گوگل منسوخ شده است ولی کم و بیش مورد استفاده قرار می گیرند: از آن جمله  عملگر های  ID: و info:،  و یا phonebook:   که کارکردی شبیه 118 در ایران را دارند.

وی افزود: عملگر (..) برای نشان دادن محدوده عددی یا محدوده سال به کار می رود به این شکل که اگر طیف قیمت بین 120 دلار تا 200 دلار را در مورد یک محصول خاص جستجو کنیم، یا برای محدود کردن تاریخ انتشار آثار علمی به یک طیف زمانی خاص، از این عملگر استفاده می شود.

رئیس کتابخانه مرکزی علامه طباطبائی گفت:  نشانه ( ~ ) که به نام عملگر ( synonym search ) نامیده می شود و اگر قبل از واژه ای بیاید، گوگل آن صفحات دارای واژه های هم معنی یا مرتبط از لحاظ معنایی با آن واژه را در فهرست نتایج پدیدار می نماید. ولی امروزه دیگر کاربردی در گوگل ندارد، و گوگل به صورت پیش فرض از این عملگر در تمامی درخواست ها پشتیبانی می کند. بدین منظور گوگل از شبکه های معنایی (یا اصطلاحنامه های زبان پایه) بهره می برد. دو نمونه از مهمترین شبکه های معنایی وب، یکی شبکه معنایی wordnet است که مبتنی بر زبان انگلیسی است. در نظام جستجوی این شبکه معنایی، هر واژه ای که جستجو شود، تمام واژه های مرتبط با آن اعم از مترادفها، مشتقات و واژه هایی که با واژه مورد جستجو ارتباط معنایی دارند، نشان داده می شوند. اساس جستجوهای معنایی گوگل، wordnet  است.

وی در پایان افزود: شبکه دیگری که کارکردی مشابه با wordnet دارد، اما مصورسازی نیز شده است و از لحاظ گرافیکی جذابیت بیشتری دارد، اصطلاحنامه زبان-پایه visualthesaurus است. در واقع نتایج حاصل از جستجو در هر دو اصطلاحنامه تقریبا مشابه یکدیگر است، اما از لحاظ ظاهری و گرافیک صفحه، visualthesaurus  زیباتر و دارای جذابیت های بصری بیشتری است. ولی تفاوت عمده آن با wordnet آن است که نیاز به اشتراک دارد و رایگان نیست.