دلایل مهم عدم تعادل بودجه های پژوهشی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی جهان

به گزارش لیزنا،‌ دکتر جعفر مهراد استاد دانشگاه شیراز و موسس ISC گفت :مطالعه درباره دانشگاه های چین و کره‌جنوبی در ایجاد دانشگاه های تراز اول  ومقایسه آن با موسسات آموزش عالی آمریکا نشان می دهد که دانشگاه های چین و کره جنوبی در رتبه بندی‌های بین المللی از لحاظ مرتبه برتری داشته و جایگزین تعداد بیشماری از دانشگاه های ایالات متحده آمریکا شده اند.

موسس ISC درباره بررسی اثربخشی سیاست گذاری های دولتی پیرامون دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی جهان گفت:  دانشگاه‌های چین و کره جنوبی با استفاده از منابع مالی دولتی توجه خود را بر توسعه برنامه های پژوهشی در رشته های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات رشته های (STEM)متمرکز کرده و اکنون در نظام های رتبه بندی بین المللی در بین ۵۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار دارند.البته، این نکته قابل توجه است که  دانشگاه های آمریکا هنوز در بین ۱۰۰ دانشگاه ممتاز جهان برتری داشته و بیشترین تعداد دانشگاه های رتبه بندی شده، در این دامنه، در اختیار ایالات‌متحده آمریکا است.

وی در ادامه تصریح کرد: چین اکنون در نظام های رتبه بندی بین المللی بر ژاپن پیشی گرفته و شکاف موجود با ایالات متحده آمریکا را نیز به سرعت ترمیم می کند. با این حال، آن گونه که بیان شد، دانشگاه های آسیای جنوب شرقی در ساخت دانشگاه های تراز اول به طور کلی به منابع مالی دولتی و برنامه‌ریزی مرکزی/ متمرکز وابسته اند. برای سیاستگزاران علمی در بسیاری از کشورهای آسیای شرقی، دانشگاه های تحقیقاتی نیروی محرکه توسعه اقتصادی به شمار می‌آیند. با استفاده از مدل دانشگاه های تحقیقاتی برتر در آمریکا و تعدادی از سایر کشورهای غربی، دانشگاه های آسیای جنوب شرقی در بسیاری از رشته ها اما با اولویت رشته های به اصطلاح STEM جهت ایجاد دانشگاه های تراز اول سرمایه گذاری های راهبردی هنگفتی بعمل آورده اند.

دکتر جعفر مهراد گفت: برای مشاهده اثربخشی استفاده از مدل دانشگاه های تحقیقاتی آمریکا و سایر کشورهای غربی نتایج رتبه بندی سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۷ کیو اس و ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ تایمز را مرور کردم. در این مرور، چین از لحاظ ورود تعداد دانشگاه های برتر به جمع دانشگاه های ممتاز جهان عملکرد بهتری از خود را نشان داده است. افزایش تعداد دانشگاه های چین در نظام های رتبه بندی معطوف طرح های ابتکاری دولت و اختصاص بیش از ۲۰ میلیارد دلار به بیش از ۱۰۰ دانشگاه برتر این کشور است. بودجه های تخصیص یافته عمدتا در رشته های STEM صرف شده که این به نوبه خود افزای ۹۴ درصدی انتشارات پژوهشی را به دنبال داشته است. این دانشگاه ها در سال ۲۰۱۲ میلادی ۸/۶ درصد استناد های پژوهشی جهان را تولید کرده اند. این رقم در سال ۱۹۹۶ تنها ۸ صدم درصد بود.

موسس ISC در ادامه گفت: دانشگاه های کره جنوبی نیز با ورود ۳ دانشگاه از این کشور به فهرست ۵۰۰ دانشگاه برتر جهان رتبه خود را بهبود بخشیده اند. برای افزایش رقابت پذیری و ایجاد زیر ساخت های پژوهشی کره‌جنوبی ۱/۲ میلیارد دلار در برنامه های تعدادی از دانشگاه های این کشور سرمایه‌گذاری کرده است. این کشور در سال ۲۰۱۲ میلادی ۲/۲ درصد از استناد های پژوهشی جهان را به خود اختصاص داده است که نسبت به سال ۱۹۹۸ میلادی ۴ برابر شده است.

استاد دانشگاه شیراز درباره ظهور دانشگاه های برتر در چین و کره‌جنوبی اظهار داشت: ظهور دانشگاه های برتر در چین و کره‌جنوبی با خروج تعدادی از دانشگاه های ژاپن از جمع ۵۰۰ دانشگاه برتر جهان همزمان است. ژاپن که پیش از این از مدل دانشگاه های تحقیقاتی برتر غرب سود برده بود، در خلال دو دهه گذشته، دولت این کشور از حمایت های کلی دست برداشته و تنها بر روی تعداد برگزیده ای از برنامه های پژوهشی سرمایه‌گذاری می کند. نتیجه‌ای که از این سیاست حاصل شده است کاهش استناد های پژوهشی است.

وی گفت: ‌توسعه برنامه های STEM در دانشگاه های آسیای شرقی در افزایش رتبه های بین المللی موثر بوده است. دولت چین ۱۰۰ درصد بودجه های پژوهشی خود را به دانشگاه های برتری که تمرکز آن ها در رشته های STEM بیشتر است اختصاص داده است. در حالیکه در کره‌جنوبی و ژاپن این سرمایه‌گذاری به ترتیب ۶۲ درصد و ۳۵ درصد است.یکی از دلایل مهم عدم تعادل را به طور کلی می توان به موانع زبانی و سوگیری هایی نسبت داد که در رشته های غیر STEM، دسترسی به نشریات و شبکه های علمی بین‌المللی را برای افرادی که به غیر از زبان انگلیسی صحبت می کنند محدود ساخته است.