کتابخوان بودن به سه عامل بستگی دارد؛ ژن، بستر مناسب و اراده ی فرد

به گزارش لیزنا، به مناسبت روز ملی ادبیات کودک و نوجوان مصاحبه ای با نجمه بهمدی مقدس دکتری زبان و ادبیات فارسی و مدرس دانشگاه و تسهیل گر فبک یا فلسفه برای کودکان انجام شده است که در ادامه می خوانید:

وی درباره انجمن فبک گفت: ما روش و متد فبک داریم. شیوه و تکنیک فبک، یک آموزش جهانی است که براساس داستان و بعضی وقت ها فیلم، بازی و انیمیشن انجام می شود اما ساختار اصلی آن داستان است.سعی می کنیم برای کودکان تا سن 18 سال تفکر نقادانه، تفکر مراقبی و تفکر خلاقانه را پرورش بدهیم و به آنها کمک کنیم تا حل مسئله قوی تری داشته باشند و همچنین تفکر مستقلشان بالا برود. در واقع بتوانند بین افکار تمایز قائل بشوند و درست ترین افکار را تشخیص بدهند، انتخاب کنند و تحلیل کنند و بر سر دو راهی زندگی از پس خودشان برآیند. در ایران انجمن هایی هستند که فبک را دارند و برگزار می کنند. برای تربیت کودک مربی ما داریم در خراسان بسترهایی را آماده می کنیم.

وی در پاسخ به سوال بیشتر در چه حوزه هایی پژوهش انجام داده اید؟ در حوزه ادبیات کودک و نوجوان چه پژوهش هایی انجام داده اید؟ گفت: بیشتر حوزه های جامعه شناسی بدن، بحث هویت و کارهای بین رشته ای، روانشناسی و ادبیات کودک و نوجوان ، اخیرا فلسفه و ادبیات کودک همچنین بعضی اوقات تحلیل انیمیشن و بازآفرینی کتاب های کلاسیک براساس متد فبک را انجام می دهم.

وی در پاسخ به سوال کودکان و نوجوانان را چگونه می توان پژوهشگر تربیت کرد؟ گفت: این موضوعات مباحثی هستند که  شامل ساختارهای فردی و اجتماعی است. بخشی به عهده آموزش و پرورش، سازمان ها، مدارس، نهاد شهروندی است که بتواند بچه ها را مسئولیت پذیر بار آورد. در ساختارهای  فردی علاوه بر فرد، خانواده هم نیز موثرند. می توان از همان سنین کودکی برای بچه‌ها داستان بگوئیم، قصه بگوئیم و برای آنها مسائل را با سوال مطرح کنیم. اگر کودک سوالی از ما می پرسد از او بپرسیم نظر تو چیست این باعث می شود که کودک فکر کند و صاحب نظر شود.

وی در پاسخ به سوال به نظر شما پدیدآورندگانی که برای نسل امروز یا به عبارت دیگر نسل دیجیتالی قلم می نگارند توانسته اند با این نسل ارتباط برقرار کنند؟ گفت: از یک جنبه پدیدآورندگان موفق بوده اند چون بچه ها الان با دنیای تکنولوژی ارتباط بهتری دارند و برای آنها راحت تراست. مشکل ما بیشتر در حوزه تولیدمحتوا و درون مایه است به دلیل اینکه زبان بچه ها، چالش ها، دغدغه ها نوجوانان را نشناختیم و درک نکردیم به هزاران دلیل موجب دوری ما از آنها شده است. بحث هایی مثل عشق، هویت و... موضوع هایی هستند که نوجوانان باید یاد بگیرند.

وی در پاسخ به سوال کودکانی که علاقه ای به کتاب ندارند آیا مادرزاد اینگونه هستند یا عوامل محیطی سبب این اتفاق شده است؟ چه عواملی سبب این اتفاق می شود؟ گفت: کتابخوان بودن به سه عامل بستگی دارد: ژن، بستر مناسب و اراده ی فرد. اما من معتقدم آموزش، تبلیغات، فرهنگ و بستر جامعه  می تواند ذائقه ما را اصلاح کند و علاقه ما را نسبت به یک موضوع کم یا زیاد کند اگر توجه کنید تابلوهای بیلبورد و تبلیغات روی آنها سبب خریداری بیشتر افراد می شود.

وی در پاسخ به سوال کودکانی که کتاب رده سنی بالاتری را می خوانند چه تاثیری روی روحیه آنان می تواند داشته باشد؟ گفت: در شناسنامه ی  بیشتر کتاب ها ی کودک طیف سنی نوشته شده است که تا حدی کمک کننده است اما بعضی اوقات  کودک و نوجوانی را داریم که به کتابهای سنین بالاتر از خود علاقه دارند؛ بهتر است کنار این افراد، پدریا مادر یا تسهیلگرمستقیم یا غیر مستقیم (معلم و...) باشد تا بتوانند کمک کننده باشند؛ با این کار هم به نیازش را پاسخ داده ایم و هم اینکه به توسعه فردی او کمک کرده ایم.

وی در پاسخ به سوال علت اینکه بعضی از کودکان و یا حتی بزرگسالان بعد از خواندن کتاب بخشی از آن دیگر میلی به ادامه کتاب ندارند و یا فقط بخش ابتدایی کتاب را می خوانند چیست؟گفت: به شخصیت فرد و توانمندی های نویسنده و هم به متن بر می گردد. خواندن یک کتاب هم مانند دیدن یک فیلم است. گاه آن را ادامه می دهی و گاه آن را رها می کنی، اما باز این فرد است که انتخاب کننده است.

وی در پاسخ به سوال با توجه به اینکه بسیاری از افراد دیدن انیمیشن را کاری مضر می دانند و شما نقد انیمیشن انجام می دهید. به نظر شما دیدن انیمیشن ضرر دارد؟ گفت: نظربنده این هست که یا آنها متخصص نیستند یا انیمیشن خوب ندیده اند. ما با ظرف ها و قالب ها (انیمیشن، فیلم و...) مشکلی نداریم بلکه این محتوا هست که در قالب اثر هنری مهم است. بیشتر اوقات مفاهیم مهم و اساسی ضروری در قالب انیمیشن بیان می شود.

وی در پاسخ به سوال چه توصیه ای به مربیان، کتابداران و کسانی که با کودک و نوجوان سر و کار دارند، دارید؟ گفت: ما باید مسیر را تسهیل کنیم مانند یک فانوس بان که مسیر را روشن می کند و اجازه بدهیم کودکان و نوجوانان وارد مسیر بشوند و خودشان راه موفقیت را انتخاب کنند و ما باید فقط آنها را حمایت کنیم.

وی در پایان گفت: در هر هنری برای کودک و نوجوان باید بتوانیم از قابلیت هایش استفاده کنیم مثل تئاتر، هنرهای تجسمی، بازی، عروسک، کتاب، نمایشنامه  و از آنها حمایت کنیم با این هدف که کودکانمان استعدادهایشان شکوفا بشود تا حال بهتری داشته باشند و انسان های سالم تر و موثرتری برای جامعه بشوند.  در آخر هم از همه شما که دغدغه کودک و نوجوان را دارید و برای آن تلاش می کنید، وقت می گذارید، صبوری می کنید ممنون هستم. خیلی راه های زیادی رفته شده ولی باید بتوانیم به کمک نسل های جوان تر و پژوهشگرهای تازه نفس در کنار استادان با تجربه کارهای شایسته تر و تاثیرگذارتری برای ایران و جهان انجام دهیم.

مصاحبه کنندگان: زهرا اهل خیر و نرجس جعفرعلی کارشناسی علم اطلاعات و دانش شناسی