«کمپین کتابخانه خوب»، صدایی مشترک برای اصلاح کتابخانه ها

این کمپین به پیشنهاد هوشنگ اعلم، سردبیر و ندا عابد مدیر مسئول ماهنامه «آزما» و با هدف جلب توجه مسئولان و متولیان فرهنگی به لزوم تجهیز هرچه بیشتر کتابخانه‌های کشور به‌ویژه کتابخانه‌های مراکز آموزشی و دانشگاهی و گسترش فرهنگ مطالعه در فضای مجازی ایجاد شده است.

برپاکنندگان این کمپین که از حدود یک ماه پیش به راه افتاده است، از علاقمندان به کتاب و مطالعه خواسته‌اند تا با ارسال یک عکس یا ویدئو کوتاه از یک کتابخانه که می‌تواند کتابخانه دانشگاه، مدرسه، محل کار یا کتابخانه‌ای عمومی باشد، در جهت جلب توجه مسئولان به تجهیز کتابخانه‌ها با این کمپین همراه شوند.

هوشنگ اعلم در گفت و گویی با خبرنگار لیزنا، مهمترین هدف این کمپین را جلب توجه مقامات و مسئولان به نواقص کتابخانه ها عنوان کرد و گفت: بسیاری از مراکز آموزشی به ویژه مراکز آموزش عالی، دانشگاه ها و دانشکده ها فاقد کتابخانه مناسب‌اند. بسیاری از کتابخانه های در این مراکز چه از نظر محتوایی و چه از نظر محیطی جذابیتی برای اهل مطالعه ندارند. یعنی اگر هم مدرسه ای کتابخانه داشته باشد، این کتابخانه در واقع زیر پله یا نهایتا اتاقی کوچک است که در آن تعدادی کتاب که معمولا با گروه سنی مخاطبان آن مجموعه ارتباطی ندارد، چیده شده است و به هیچ عنوان نمی توان آنجا را یک کتابخانه دانست.

او با ابراز تاسف از نبود کتابخانه در بسیاری از شهرستان های ایران ادامه داد: در مراکز آموزش عالی نیز وضع به همین منوال است. بسیاری از دانشگاه ها و دانشکده های ما کتابخانه ندارند. مسئولین باید پاسخگو باشند که چگونه ممکن است موسسه ای که مرکز آموزش عالی است فاقد کتابخانه باشد؟!

وی هدف بعدی کمپن کتابخانه خوب را نشان دادن تفاوت های کتابخانه با مراکز اداری عنوان کرد و افزود: بسیاری از کتابخانه های عمومی ما نیز، نه از نظر محیطی و نه از نظر محتوایی پاسخگوی نیاز مخاطبان نیستند. بسیاری از کتاب ها در این کتابخانه ها موجود نیست. ساعت کاری کتابخانه ها ساعت اداری است یعنی ساعت 8 صبح تا 5 بعد از ظهر؛ مگر ممکن است به مردم گفته شود که فقط در ساعات اداری حق مطالعه دارند؟! در حالی که در بسیاری از کشورهای دنیا کتابخانه ها شبانه روزی کار می کنند.

اعلم با انتقاد از تعطیلی کتابخانه ها در ساعات نماز و نهار گفت: بی شک نماز عبادتی است واجب که باید انجام شود اما به نظر من مطالعه و پرورش افکار هم عبادت است. برای بسته نشدن در کتابخانه ها در این ساعات کارمندان آن می توانند به گونه ای هماهنگ شوند که در نبود یکدیگر، کار کتابخانه را پوشش دهند.

سردبیر ماهنامه «آزما» با تاکید بر نقش کتابدار در کتابخانه، کتابداری را «تخصص» عنوان کرد و ادامه داد: کتابدار باید در موضوعات مختلف حداقل اشراف را داشته باشد و زمانی که فردی به کتابخانه مراجعه می کند کتابدار بتواند وی را راهنمایی کند و به او مشورت دهد. کتابدار باید به مراجعه کننده ای که در ابتدای راه مطالعه است، نشان دهد که با توجه به ذوق و سلیقه و زمینه مطالعه کدام کتاب برای او مناسب است.

به اعتقاد این خبرنگار، اگر در ایران مردم مطالعه نمی کنند به این دلیل است که شرایط مطالعه کردن در کشور ما نه در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و نه در آموزشگاه ها و نه در کتابخانه های عمومی، دولتی و غیردولتی فراهم نیست.

او در تعریف کتابخانه خوب گفت: کتابخانه خوب قبل از هر چیز باید از نظر محتوایی پاسخگوی مراجعان خود باشد. برای مثال اگر این کتابخانه در یک دبیرستان است کتاب های آن باید با ذوق، سلیقه، روحیات و سطح فکر آن گروه سنی مطابقت داشته باشد. چنانچه اگر کتابخانه دبستانی است باید کتاب هایی مناسب سن کودکان دبستانی را داشته باشد؛ یعنی کتاب هایی که ضمن سرگرم کننده بودن کارآیی آموزشی هم داشته باشد. در یک کتابخانه دانشگاهی هم باید کتاب های مرتبط با رشته های آن دانشگاه یا دانشکده در کنار کتاب‌های مختلف موجود باشد.

هوشنگ اعلم با بیان اینکه صرف آموزشی بودن کتاب کافی نیست، بر لزوم تنوع موضوعی کتاب ها متناسب با سن مخاطبان تاکید کرد و توضیح داد: یک رمان هم می تواند به اندازه و شاید بیشتر از 10 کتاب که با هدف آموزشی تالیف شده اند، نقش آموزشی داشته باشد و به گسترش معلومات و دانش مخاطب کمک کند.

او در مورد لزوم توجه به شرایط محیطی کتابخانه ها گفت: اگر شرایط محیطی مثل امکانات نشستن، نور و زیبایی برای مخاطب جذابیت داشته باشد برای حضور در آن محیط ترغیب می شود و حتی اگر در ابتدا قصد مطالعه هم نداشته باشد، با حضور در یک محیط مناسب و جذاب و مشاهده افرادی که مشغول مطالعه هستند به خواندن کتاب و مانوس شدن با آن علاقمند خواهد شد.

به گفته اعلم گام دوم این کمپین دعوت از اعضا برای تصویر برداری و ارسال شرح و گزارش از کتابخانه های نامناسب است. همچنین اگر در محلی وجود کتابخانه الزامی است ولی فاقد آن است، مانند مراکز آموزشی،  اعضا می توانند این خبر را به کمپین منعکس کنند. این اطلاعات توسط کمپین طبقه بندی و به مسئولان اعلام می شود. همچنین از طریق فضای مجازی خبر اعلام این موارد به مسئولان جهت دریافت پاسخ منتشر می شود.

سردبیر مجله «آزما» گام بعدی فعالیت های «کمپین کتابخانه خوب» را تحقق شعار «یک کتاب آغاز یک کتابخانه است» عنوان کرد و توضیح داد: کتابخانه می تواند در همه خانه ها وجود داشته باشد. به این معنی که کتاب ها را کمپین تا حد ممکن تامین می کند و اگر جوانی علاقمند باشد می تواند یک طاقچه یا قفسه را در منزل خود به کتاب های اهدایی کمپین اختصاص دهد و این کتاب ها را با دوستان، هم محلی ها و دیگر علاقمندان به اشتراک بگذارد. عناوین این کتاب ها هم به پیشنهاد و انتخاب خود این افراد و هم با پیشنهاد کمپین با توجه به گروه سنی مخاطبان تعیین می شود.

وی هدف از این کار را وارد کردن کتاب به منازل و جمع نوجوانان و جوانان جهت آشنایی آنان با کتاب عنوان کرد و با اشاره به پیوستن بسیاری از فرهیختگان و اهالی قلم، فرهنگ و هنر به «کمپین کتابخانه خوب» افزود: ما کتاب ها را  با کمک همین افراد اهل اندیشه و ناشران علاقمند تهیه می کنیم. اگر هم تهیه کتاب ها هزینه ای در بر داشته باشد، با کمال رغبت این هزینه را در حدی که برای ما مقدور باشد می پردازیم.

به گفته اعلم از جمله هنرمندان، نویسندگان و مترجمانی که تاکنون به این کمپین پیوسته‌اند می‌توان احمد پوری، اسدالله امرایی، گیتا گرکانی، محمدضا اصلانی، سودابه فضایلی، شهرام اقبال‌زاده، خسرو سینایی، رضا کیانیان، مهناز افشار، کمال تبریزی، سیروس ابراهیم‌زاده، بهناز توکلی، رضا بابک، پرویز پورحسینی، تهمینه میلانی، محمدرضا هنرمند، محمدعلی سجادی، علیرضا خمسه، مسعود جعفری جوزانی، عبدالله اسکندری، ابراهیم وحیدزاده، شمسی فضل‌اللهی، نگار اسکندرفر، فرهاد قائمیان، اتابک نادری، لیلی رشیدی، مریم معترف، محمد سریر، محمدعلی شاکری یکتا، مرضیه برومند، داریوش اسدزاده، محمدحسین فرح‌بخش، فریبرز عرب‌نیا، پوران درخشنده، هرمز هدایت، مهتاب کرامتی و بسیاری دیگر را نام برد.

او با اشاره به انتشار 18 ساله مجله «آزما» ادامه داد: با توجه به اینکه محور اصلی فعالیت های ماهنامه «آزما» فرهنگی هنری است، طبیعتا با کتاب و کتابخوانی ارتباط مستقیم دارد. در این سال ها هم به صورت مستقیم و غیر مستقیم و با معرفی کتاب های جدید در راه ترویج کتابخوانی کوشیده است. این کمپین اولین حرکتی است که در آن به طور مستقیم هدف ما گسترش کتاب، کتابخوانی و کتابخانه است.

هوشنگ اعلم در پایان با اشاره به پیوستن بسیاری از هنرمندان عرصه های مختلف و اهالی عرصه قلم به این کمپین، ابراز امیدواری کرد که با کمک اهالی فرهنگ این حرکت ادامه یابد و افزود: ما به مطالعه بیشتر نیاز داریم. مردمی که کتاب نخوانند، مطالعه نداشته باشند و تاریخ خود را ندانند هرگز نباید انتظار نیک بختی داشته باشند. عدالت و آزادی حق ملت‌های اهل مطالعه است.  

شایان ذکر است علاقمندان می‌توانند عکس‌ها و فیلم‌های خود را به نشانی اینترنتی و آدرس ایمیل: این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید یا تلگرام: telegram.me/azma_onlin   و یا اینستاگرام: @azmamagazine ارسال کنند.