از کتاب «رده شناسی زبانهای ایرانی» رونمایی شد

به گزارش لیزنا، نشست رونمایی از کتاب رده شناسی زبانهای ایرانی با حضور دکتر محمد دبیر مقدم، مولف کتاب رده شناسی زبانهای ایرانی و دکتر ملیحه صابری نجف آبادی، ویراستار علمی کتاب به همت سازمان سمت روز چهارشنبه 27 اردیبهشت 1402 در سرای علمی-فرهنگی دانشگاهی سی و چهارمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.

دکتر محمد دبیر مقدم در ابتدای نشست گفت: ویراست دوم کتاب حاوی بخش های تکمیلی و روزآمد شده ای است که در منابع انتشار یافته در سطح بین المللی انعماس یافته اند. عمده ترین تفاوت های میان این ویراست و ویراست نخست عبارتند از: بازنگری اساسی در گروه بندی حدودا یک صد ساله خانواده زبانهای ایرانی، تعیین سرمنشا پیدایش ساخت کتابی( ارگتیو) در زبانهای ایرانی با بهره گیری از شواهد در زمانی و در کنار آن، ارائه شواهد هم زمانی از زبانهای ایرانی نو، تبیین دقیق تر و مشخص تر وجود زده آمیخته مشهود در ترتیب واژه ها و سازه ها در زبانهای ایرانی کهن، میانه و نو، افزودن جدول مقایسه تفاوت مولفه های رده شناختی ترتیب واژه ها بین هر یک از زبانهای ایرانی توصیف شده در هر فصل با زبان فارسی  اعمال اصلاحات ویرایشی.

دکتر محمد دبیر مقدم ادامه داد: عنوان کتاب رده شناسی زبانهای فارسی است. بنابراین از دو کلیدواژه اصلی تشکیل شده است. رده شناسی علم دسته بندی و طبقه بندی در مردم شناسی، انسان شناسی و فرهنگ ها به خصوص فرهنگ کهن را رده بندی می کند. حدود هفت هزار و یکصد و خورده ای زبان هم اکنون در دنیا تکلم می شود. زبان های ایرانی عمدتا از نظر صرفی و نحوی رده تحلیلی دارند. هر زبانی که شروع می کند به پیش زبانه ساختن، آن زبان تحلیل است. زبانها رده بندی می شوند بر اساس ساختار صرفی و نحوی آنها. وقتی به زبان ایرانی می رسیم ما به غیر از چند زبان فارسی مثل: گیلکی، مازندرانی، کردی کرمانشاهی، کردی جنوبی، بلوچستانی سیستانی، لریف شهرمیرزادی این هفت نوع از نظر رویکرد، فاعلی و مفعولی هستند. یعنی فعل همیشه با فاعل مطابقت می کند که به صورت شناسه ظاهر می شود و بقیه زبان های ایران مثل کردی شمالی، بلوچی زاهدان، سرباز ایران شهر، لکی و تالشی زبانهایی هستند که دو پاره هستند که نیمی از رده فاعل، مفعولی است و نیمی هم غیر فاعل، مفعولی است.

دبیر مقدم در پایان گفت: متاسفانه آن طور که باید به سرمایه های ملی خودمان در دانشگاه ها نمی پردازیم. دسته بندی جدیدی از زبان های ایرانی به دست آمده است که این دسته بندی رو من در دو نمودار در این مطلب آورده ام. یک نظریه به نام موج وجود دارد که می گوید تغییرات در مرکز شروع و وقتی به اطراف میرسند، کند می شوند. دسته بندی جدید زبانهای ایران بر اساس مولفه های رده شناختی آنچه امروز در دنیا شناخته می شود، دراینجا انعکاس پیدا کرده است. یکی از دستاوردهای مطالعه به زبانهای ایرانی این است که وقتی این زبان از نظرهای موجود بررسی می شود میبینید که چقدر واقعیت های زبانی با یکدیگر فاصله دارند یعنی نظریه ها در عرش و گفتگوهایی که صورت گرفته و می گیردد در فرش قرار دارند.

گزارش: غزاله ورقائی