نقش مفید کتابخانه عمومی در بین خانواده‌ها، اقشار و طبقات گوناگون

به گزارش لیزنا، احمد شعبانی، دبیر کمیته علمی همایش کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی، که سه‌شنبه هفته جاری در اهواز برگزار می‌شود، گفت: کتابخانه‌های عمومی در دو قرن اخیر تحت تأثیر دگرگونی‌های صنعتی و طبقاتی، اهداف وحدت‌آمیزی را شامل آموزش و سرگرمی دنبال کردند. به تدریج در قرن بیستم دو جنگ دامن‌گستر پدید آمد و ضمن اینکه به عنوان یک موقعیت تعالی‌برانگیز شناخته شد، جنبه‌های اجتماعی دیگری هم بر آن افزوده شد؛ از جمله آزادی بیان، گسترش دموکراسی، آزادی‌خواهی و توجه به افکار عمومی در کتابخانه‌های عمومی جایگاه وزینی گرفت.

وی افزود: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، چون انقلاب ما توجه ویژه‌ای به حوزه‌های فرهنگی داشت، به نهادهای فرهنگی توجه و کتابخانه‌های عمومی نیز در منزلت ویژه‌ای برای سازمان‌های دولتی جلوه‌گر شد. بر این اساس نهاد مستقلی به وجود آمد تا بتواند کتابخانه‌های عمومی را اداره کند و در کنار آن انجمن‌هایی نیز پدیدار شدند تا حالت مشاوره‌ای و مساعدت‌کننده داشته باشند. انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی ایران یکی از این انجمن‌های نوپدید است و حدود دو سال و اندی قدمت دارد. این انجمن بر روی مسائل متنوع علمی کتابخانه‌ها کار می‌کند.

شعبانی ادامه داد: زمینه‌های اجتماعی به ویژه در قرن اخیر منتهی به این شد که توجه ما به تأثیر کتابخانه‌های عمومی بر اجتماع‌سازی و افکار عمومی معطوف شود و در این راستا همایشی را برگزار کنیم. بنیاد این همایش در اهواز قرار دارد و اجزای کمیته علمی آن در کشور پراکنده هستند. کارکردهای اجتماعی در طول دو سه دهه اخیر از وجوه کتابخانه‌هاست و کتابخانه عمومی می‌تواند به عنوان یک عنصر در بین خانواده‌ها، اقشار و طبقات گوناگون نقش مفیدی داشته باشد.

وی در پاسخ به اینکه کارکرد اجتماعی کتابخانه‌های عمومی را در بین خانواده‌ها چطور ارزیابی می‌کنید؟ گفت: ما هنوز نیاز به کارهای گسترده‌تر و عمیق‌تری برای حضور کتابخانه‌های عمومی در بین خانواده‌ها داریم. مؤسسات دولتی و خصوصی باید واقف شوند که فرهنگ و توسعه فرهنگی و نفوذ اجتماع در بین خانواده‌ها بحثی راهبردی است. یعنی اگر ما روی فرهنگ هزینه کنیم، می‌توانیم تعامل و تساهل را در جامعه فزونی بخشیم و در تربیت و آموزش انسان‌ها به صورت مستقیم شرکت کنیم. از این رو نیاز به اصلاحات عمیقی در سیستم آموزش عمومی و آموزش عالی داریم تا مردم را به فرهنگ مطالعه و گسترش زمینه‌های تماس سوق دهیم و ارتباط آنها را با کتابخانه‌های عمومی فراهم کنیم. به ویژه اینکه امروزه بحث تکنولوژی و فناوری به عنوان یکی از زمینه‌های مهم در جامعه و در بین خانواده‌ها نقش عمیقی را ایفا می‌کند. اگر در بحث مطالعه و دگرگونی در روند آموزش عمومی و سرمایه‌گذاری قشر جوان و نوجوان را با آثار چاپی آشنا کنیم، راهبرد استراتژیک آینده ما در زمینه فهم مسائل کلی جامعه ارتقا پیدا می‌کند. موضوعی که باید هم دولت و هم نمایندگان مجلس شورای اسلامی به آن توجه کنند.

نائب رئیس انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی درباره اینکه شیوع کرونا چه جنبه‌ای از کارکردهای کتابخانه‌های عمومی را تحت تأثیر قرار داده است، گفت: وجود این ویروس در جامعه موجب دگرگونی‌های عمیقی در توجه به ساختارهای اجتماعی سازمان‌های دولتی شد، اما خوشبختانه هم کتابداران کتابخانه‌های عمومی و هم مدیران ارشد سازمان‌های کتابخانه‌ای برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدتی را ترتیب دادند.

شعبانی افزود: با اینکه در هفته‌های ابتدایی در حالی که کتابخانه‌های عمومی با رخوت روبه‌رو بودند، توانستند از طریق شبکه‌های اجتماعی برنامه‌های متنوعی را برای کودکان، نوجوانان و جوانان برنامه‌ریزی کنند. انجمن‌های علمی از جمله انجمن علمی ارتقای کتابخانه‌های عمومی برنامه‌های خوبی را از نظر علمی و فرهنگی ارائه کرد. یکی از این برنامه‌ها پاتوق و ژورنال مقاله‌خوانی در باب کتابخانه‌های عمومی بود که ۱۵ جلسه آن در نهاد کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان اجرا شد و کتابداران ۱۵ مقاله برجسته را در سطح کشور مطالعه کردند. دومین برنامه راه آبادی بود که نهاد کتابخانه‌های عمومی استان فارس آن را اجرا کرد و ارتباط کتابخانه‌ها با مردم روستا و عشایر مورد توجه قرار گرفت و سومین برنامه پویش «کتابخانه اجتماعی من» است که طی آن فیلم‌های یک دقیقه‌ای از سوی دوستداران کتابخانه‌ها ارسال شده و قرار است در همایش کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی از فیلم‌های برگزیده تجلیل شود. بنابراین این بیماری موجب شد ارتباط ما با جامعه توسعه یابد. همچنین، دولت باید برای توسعه فناوری و سواد اطلاعاتی و اجتماعی مردم در آموزش دبستانی و دبیرستانی در کتابخانه‌ها سرمایه‌گذاری کند.