افزایش تولید علم برتر در ایران/ دانشگاه های برتر در تولید علم برتر

 به گزارش لیزنا، دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با اعلام این خبر گفت: به طور میانگین از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ هر ساله حدود دو میلیون مدرک در پایگاه وب آو ساینس تامسون رویترز (آی.اس.آی) نمایه شده اند. در مجموع از سال ۲۰۰۶ تاکنون بیش از بیست و یک و نیم میلیون مدرک در آی.اس.آی نمایه شده است که از آن تحت عنوان تولید علم نام برده می شود. از این میزان حدود ۱۹ میلیون مدرک در معتبرترین مجلات بین المللی منتشر شده و ۴.۵ (چهار و نیم) میلیون نیز در معتبرترین کنفرانس ها ارایه شده اند. از این تعداد مدرک تنها ۱۲۶۴۲۹ مورد مقالات برتر (پراستناد) هستند که آن را تولید علم برتر می نامند.

سرپرست ISC تصریح کرد: استنادها در دنیای علم مهمترین عامل مرجعیت علمی هستند. استنادها بیانگر میزان استفاده از علم تولید شده هستند و هر چقدر مقدار استنادها بیشتر باشد به آن معنی است که میزان اثرگذاری آن علم بیشتر است. مقالات پراستناد هر چند تحت عنوان مقالات یک درصد برتر نیز شناخته می شوند، اما ارقام نشان می دهند که سهم این مقالات از کل مدارک دنیا کمتر از یک درصد است.

وی گفت: سهم ایران از مقالات پراستناد دنیا مرتبا در حال افزایش است. در سال ۲۰۰۶ تنها ۰.۳٪ (سه دهم درصد) از مقالات پراستناد دنیا را تولید کردیم، اما این رقم در سال ۲۰۱۵ به ۱.۵٪ (یک و نیم درصد) و در سال ۲۰۱۶ به ۲.۲٪ ( دو و دو دهم درصد) رسیده است. برخلاف ایران، سهم ترکیه از پراستنادترین مقالات دنیا به طور مرتب در حال کاهش است. سهم ترکیه از مقالات پراستناد بین المللی از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ یک روند رو به رشد را تجربه کرده است و از ۰.۶٪ ( شش دهم درصد) به ۱.۱٪ ( یک و یک دهم درصد) رسید. اما در سال ۲۰۱۰ این رقم به ۰.۹٪ ( نه دهم درصد) رسید و در سال ۲۰۱۶ سهم ترکیه از مقالات پراستناد دنیا ۰۹.٪ ( نه دهم درصد) بود.

دهقانی افزود: مقایسه تعداد مقالات پراستناد ایران و ترکیه نشان می دهد که سهم ایران از مقالات پراستناد به سرعت در حال افزایش است و ترکیه را از سال ۲۰۱۳ پشت سرگذاشته است. در سال ۲۰۱۲ تعداد مقالات پراستناد ترکیه ۱۲۷ مورد و ایران ۱۰۹ مورد بود، اما در سال ۲۰۱۳ سهم ایران به ۱۵۶ مورد رسید و سهم ترکیه هر چند به ۱۴۸ مورد افزایش یافت، اما بعد از ایران قرار گرفت. ایران درسال ۲۰۱۴ تعداد ۱۹۱ مقاله پراستناد تولید کرد در حالیکه که تعداد مقالات ترکیه به ۱۶۱ مورد رسید. در سال ۲۰۱۵ دوباره تعداد مقالات پراستناد ایران افزایش یافته و به ۲۲۷ مورد رسید، اما در این سال تعداد مقالات پراستناد ترکیه کاهش یافت و به ۱۵۲ مورد رسید.

دهقانی ادامه داد: پایگاه استنادی آی.اس.آي همیشه به ارایه مقالات پراستناد در ده سال اخیر می پردازد. اگر به سهم تولید علم کشورهای مختلف دنیا از مقالات پراستناد و سهم آنها از کل تولید علم دنیا در فاصله سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ بنگریم واقعیت های جالبی پدیدار می شود. آمریکا ۲۷٪ از علم دنیا را تولید می کند و از این لحاظ جایگاه نخست دنیا را در اختیار دارد. این کشور ۵۱٪ از مقالات پراستناد دنیا را تولید می کند بنابراین تقریبا دو برابر سهم تولید علمش مقاله پراستناد تولید می کند. انگلستان حدود ۶٪ علم دنیا و حدود ۱۴٪ مقالات پراستناد دنیا را تولید کرده است. سهم مقالات پراستناد این کشور نیز بیش از دو برابر سهم تولید علم این کشور است. چین حدود ۱۲٪ علم دنیا و حدود ۱۳٪ از مقالات پراستناد دنیا را تولید کرده است. آلمان ۶٪ علم دنیا و ۱۲٪ از مقالات پراستناد دنیا را تولید می کند. فرانسه حدود ۴٪ علم دنیا و ۸٪ مقالات پراستناد دنیا را تولید می کند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: براساس تعداد مقالات در فاصله سال های  ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶  رتبه ایران ۲۲ و رتبه ترکیه ۱۸ خواهد بود، اما از نظر تعداد مقالات پراستناد و به عبارت دیگر کیفیت مقالات تولید شده برای دو کشور وضعیت متفاوت است. بر این اساس، رتبه ایران ۳۵ و رتبه ترکیه ۳۳ است. ترکیه حدود ۱.۵٪ ( یک و نیم درصد) از علم دنیا را تولید کرده، اما حدود ۰.۹٪ ( نه دهم درصد) از مقالات پراستناد دنیا در این دوره زمانی را به خود اختصاص داده است. در همین فاصله زمانی ایران حدود ۱٪ از علم دنیا را تولید کرده است و حدود ۰.۸٪ ( هشت دهم درصد) از مقالات پراستناد دنیا را به خود اختصاص داده است.

دهقانی افزود: هم اکنون در سال ۲۰۱۶ ایران از لحاظ کمیت تولید علم در پایگاه آي.اس.آی از ترکیه پیشی گرفته است. ایران تا تاریخ ۴/۴/۱۳۹۵ تعداد ۱۵۸۵۲ مدرک و ترکیه تعداد ۱۵۳۵۸ مدرک تولید کرده است. هر چند اطلاعات سال ۲۰۱۶ هنوز کامل نشده است، اما سهم تولید علم ایران نسبت به سال گذشته افزایش یافته و از ۱.۵٪ ( یک و نیم درصد) در سال ۲۰۱۵ به ۱.۸٪ ( یک و هشت دهم درصد) در سال ۲۰۱۶ رسیده است.

وی گفت: نقش دانشگاه های کشور در تولید مقالات پراستناد با یکدیگر متفاوت است. دانشگاه شریف در دوره زمانی ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ بیشترین تعداد مقالات پراستناد را تولید کرده است. این دانشگاه ۹۵ مقاله پراستناد در معتبرترین مجلات بین المللی منتشر کرده است. دانشگاه تهران با تولید ۸۳ مقاله بعد از دانشگاه شریف قرار دارد. دانشگاه صنعتی امیرکبیر، صنعتی اصفهان، پژوهشگاه دانش های بنیادی، علم صنعت ایران، تربیت مدرس، علوم پزشکی تهران، دانشگاه شیراز، تبریز و فردوسی مشهد به ترتیب رتبه های بعدی را به خود اختصاص داده اند. این دانشگاه ها به ترتیب ۸۰، ۸۰، ۶۱، ۵۹، ۵۶، ۵۴، ۳۸، ۳۷ و ۳۲ مقاله پراستناد تولید کرده اند.