داخلی
»کتابخانه‌های عمومی
ضروروت برنامه ریزی راهبردی در کتابخانه‌های عمومی و حفظ ارتباط با کاربران
به گزارش لیزنا، محمد رضا قانع، رئیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی شاخه جنوب کشور با اشاره به اینکه همایش بین المللی طراحی و توسعه خدمات کتابخانه های عمومی در راستای توسعه حرفه ای و شخصی کتابداران است بر مشارکت همگانی در این همایش ابراز امیدواری کرد. در این یادداشت آمده است:
کتابخانه‌های عمومی در برنامه های راهبردی خود «زیرساخت‌های اجتماعی» را ارائه می‌کنند که نحوه تعامل مردم با یکدیگر را شکل می‌دهد و در نتیجه به‌عنوان یک نهاد حوزه عمومی در استحکام زیربنای دموکراسی و گفتمان عقلانی عمل می‌کنند. کتابخانه‌های عمومی در حال حاضر با چالش‌های متعدد مرتبط با دگرگونی فناوری در میان عوامل دیگر مواجه هستند. برای کاهش چالش‌ها، کتابخانه‌های عمومی باید روش‌های جدیدی را برای خدمت‌رسانی به مراجعان طراحی و اجرا کنند تا خدمات کتابخانه‌ای برای افراد با سطوح مختلف با استفاده از فناوری های به شکل آسان تری استمرار یابد. با این حال، افزایش خدمات مبتنی بر فناوری نیازمند نوآوری و ایده پردازی در کتابخانه های عمومی است.
نوآوری، یعنی فرآیند اجرای برنامه‌ها، همکاری‌ها و ترکیبی از فعالیت‌های جدید که می‌تواند به کتابخانه‌های عمومی از طریق برآورده کردن نیازها و انتظارات جوامع محلی سازمان های دولتی، غیرانتفاعی و مشاغل در زمان تغییرات سریع و غیر منتظره رونق ببخشد. این ادعا گزافه نیست که نوآوری ها کارایی هر سازمانی به ویژه کتابخانه های عمومی را بهبود می بخشند. از این رو، بقا و موفقیت کتابخانه های عمومی به توانایی آن ها در نوآوری مستمر وابسته است. باید اذعان داشت چنین فرآیندی نیازمند مدیریت راهبردی است. نوآوری ها ذاتاً مخاطره آمیز هستند، بنابراین "نوآوری را نمی توان فقط به شانس واگذار کرد ـ نیاز به مدیریت دارد». بدون شک، شایستگی های خاصِ مدیریت نوآوری ها در کتابخانه های عمومی مانند مهارت ها و دانش مرتبط با مدیریت از جمله: ارتباطات، رفتار سازمانی و مدیریت منابع انسانی برای افزایش توانایی کتابخانه های عمومی در خدمت رسانی بهتر به جوامع خود از الزامات اساسی است. این شایستگی ها نیاز به برنامه های آموزشی حرفه ای مدیران کتابخانه ها دارد. برنامه های درسی علم اطلاعات و دانش شناسی نیز باید آموزش این مهارت ها را در برنامه های آموزشی خود مورد تجدیدنظر قرار دهند.
در ارتباط با کتابخانه های عمومی چگونگی استفاده مردم از کتابخانه‌های محلی خود و میزان اطلاع از خدمات و برنامه‌های مختلف آن ها از اهمیت خاصی برخوردار است. از طرفی چقدر خدمات کتابخانه‌ای مختلف را برای جامعه مهم می دانند و فعالیت‌ها و منابع مورد انتظار آن ها در آینده کدام است، دارای اهمیت است. از این رو، کتابخانه‌های عمومی به طور فزاینده‌ای نیازمند مدیریت راهبردی و برنامه‌های پویا هستند. در این راستا ارتباط مؤثر با جامعه و در نظر گرفتن تجربه ها و ایده های کتابداران در برنامه ریزی و اجرا کمک کننده است. بنابراین، ذهن خلاق و دغدغه مند می تواند اثربخشی بسیار زیادی داشته باشد.
موقعیت کتابخانه های عمومی در جامعه یک موقعیت حیاتی است. بنابراین، سرمایه‌گذاری فکری و حمایت های مادی در توسعه این کتابخانه ها بر پایه ایده ها و تجربه ها، بازدهی قوی دارد. بدون شک ایده ها و تجربه ها در عملکرد آینده کتابخانه های عمومی، به عنوان یک موجودیت پویا و پرتوان، در ارائه خدمات بهتر به جامعه مؤثر خواهند بود. چنین نگرشی برنامه راهبردی که ابزاری پویا است را در سیاستگذاری عمومی و تصمیمات راهبردی و پاسخگویی به نیازها و انتظارات رو به رشد کاربران، یاری رسان است.
برنامه راهبردی، گسترش و تقویت نقش کتابخانه در حمایت از فرصت های آموزشی و یادگیری را دنبال می کند. علاوه براین با رویکرد اجتماعی، توسعه اقتصادی، تقویت ارتباطات اجتماعی و افزایش آگاهی عمومی از کتابخانه، منابع و خدمات گسترده آن را مورد نظر دارد. چنین حمایت هایی در جهت تغییر زندگی بر پایه قدرت دگرگون کننده اطلاعات، تجربه ها و ایده ها است. نکته قابل تأمل این است که در برنامه راهبردی به طور اعم و توجه به تجربه ها و ایده ها به طور اخص به دنبال پیش‌بینی نیستیم، بلکه آماده‌سازی کتابخانه برای انطباق با شرایط متغیر جامعه و پاسخگویی به نیازهای کاربران در عصر تحول دیجیتال در نظر است. در این راستا بهترین برنامه ها، ابزارهای پویا و انعطاف پذیر برای بهبود مستمر هستند. چشم اندازها به عنوان ایده آل ها و راهنماها در تصمیم گیری برای کتابخانه های عمومی فرآیندی را به حرکت در می آورند که مسئولیت پذیری، تطبیق پذیری و تصمیم گیری منطقی را تضمین می کنند.
کتابخانه عمومی یک دارایی قابل اعتماد و ارزشمند جامعه است و به عنوان یک تسهیل گر در تغییرات و توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی عمل می کند. از این رو، در مدیرت راهبردی کتابخانه های عمومی با در نظر داشتن چشم اندازها، مطابق با تغییرات اجتماعی و اقتصادی، ارائه برنامه های نوآورانه برای پایداری بلند مدت خدمات کتابخانه ای اثربخش و حیاتی است.
مطالب گفته شده و دیگر نگرش ها نیازمند آن است که در جوامع ملی و بین المللی به اشتراک گذاشته شوند تا افراد همفکر از سراسر کشور یا جهان، برای یادگیری، بحث در مورد اندیشه ها، اشتراک گذاری ایده ها، ایجاد ایده های جدید و برانگیختن انگیزه ها تبادل نظر نمایند. مطمئنا بهترین مکان و فرصت برای این رویداد مهم همایش ها هستند. خوشبختانه به برگزاری "همایش بین‌المللی طراحی و توسعه خدمات کتابخانه‌های عمومی؛ الگوها، تجربه‌ها و ایده‌ها" با مدیریت علمی و اجرایی توانمند نزدیک می شویم. شرکت در این همایش بین المللی، برای افرادی که به دنبال توسعه حرفه ای و شخصی خود در رابطه با کتابخانه های عمومی هستند، فرصت مناسبی است. در این رویداد اطلاعات روشنگری در اختیار علاقه مندان قرار می گیرد که نمی توان به صورت رسمی و سازمانی آموزش داد. بدون شک ۲۷ و ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ این فرصت را فراهم می کند تا حرفه مندان و متخصصانی که به دنبال ارتقای مهارت و دانش در فعالیت‌های کتابخانه ای خود هستند از این همایش برای کسب دانش حرفه ای بهره کافی ببرند.
محمد رضا قانع
دانشیار علم اطلاعات و دانش شناسی، رئیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی شاخه جنوب کشور
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.