جلسه دوازدهم «کارگاه پژوهش در محیط وب» برگزار شد

به گزارش لیزنا، دکتر طاهری عضو هیأت علمی و رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی با مروری بر آن چه در جلسات گذشته گفته شد، پاسخگوی پرسش‌ها و ابهامات شرکت‌کنندگان بود و مباحث را با گام ششم پژوهش (تجزیه و تحلیل داده ها، و ارائه یافته ها) ادامه داد و گفت: افزون بر آن چه در جلسه پیش، درباره راهبردهای مربوط به یافتن منابع آموزشی چگونگی تجزیه و تحلیل داده‌ها گفته شد، این مهارت (ارائه یافته‌ها) با تمرین و نوشتن زیاد حاصل می‌شود که لازمه آن داشتن جرأت و جسارت در نگارش است. تا زمانی که کاری انجام نشود، و تجربه نگارش شکل نگیرد، کاستی‌ها و اشکالات اصلاح نمی‌گردد و تا هنگامی که اشتباهی صورت نگیرد، یادگیری اتفاق نمی‌افتد.

سپس وی بحث را با گام هفتم پژوهش (بحث و نتیجه گیری، و تهیه گزارش پژوهش) ادامه داد و گفت: برای نوشتن این بخش از گزارش پژوهش، پژوهشگر نیاز به بازیابی و شناسایی دستنامه‌های مربوط به روش تدوین گزارش پژوهش، شیوه نامه‌های استناددهی و مأخذشناسی، و همچنین شناسایی و بازیابی کانال‌ها و مجراهای مناسب انتشار نتایج پژوهش (مجلات، کتاب‌ها و همایشها) دارد. معمولاً افراد تا مرحله گردآوری داده‌ها به خوبی پیش می‌روند، اما برای تحلیل و تفسیر داده‌ها و در بخش بحث و نتیجه گیری دچار مشکل می‌شوند. با راهبردهای مرتبط با این بخش می‌توانند از منابع بازیابی شده استفاده کنند و بر مبنای روش‌های توصیه شده از سوی آنها، به تحلیل و تفسیر داده‌های گردآوری شده در پژوهش بپردازند. بنابراین توصیه می‌شود این راهبردها به صورت درست طراحی و اجرا کنید.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبائی اظهار داشت: همان طور که گفته شد، در فصل چهارم گزارش پژوهش که به تجزیه و تحلیل داده‌ها پرداخته می‌شود، ذیل هر نمودار یا جدول نمایشگر داده‌ها، تفسیر هر کدام به صورت مختصر نوشته می‌شود. اما در فصل پنجم (بحث و نتیجه‌گیری)، پژوهشگر باید حرف نهایی خود را بیان کند. این بخش تماماً تحلیل و تفسیر است. بدین معنی که پژوهشگر شروع به تفسیر و استنباطِ داده‌های گردآوری شده می‌نماید.

وی افزود: این فرایند تفسیر نیاز به چند ابزار یا منبع دارد. نخست، دانش پیشین پژوهشگر است که هرچه دانش زمینه‌ای بیشتری داشته باشد، بهتر می‌تواند تفسیر نماید. چرا که باید دانش زمینه خود را با داده‌های گردآوری شده پیوند دهد و ارتباط و همبستگی بین آنها را بیابد. تفسیر یعنی گسترش و بسط دادن داده‌های گردآوری شده و تبدیل آن به یافته‌ها. نیز به معنای برداشت، درک و دیدگاه پژوهشگر به عنوان کسی است که روی موضوع مطالعه نموده است. برداشت صحیح و علمی از موضوع زمانی به وجود می‌آید که پیشتر دانشی در آن زمینه وجود داشته باشد، و پژوهشگر توانایی این را دارا باشد که بین دانسته‌های خود و مطالب داده‌های گردآوری شده ارتباط برقرار نماید. تا هنگامی که این ارتباط برقرار نشود، درک و برداشت از موضوع وجود نخواهد داشت.

دکتر سیدمهدی طاهری گفت: فرایند دیگر برای تحلیل و تفسیر داده‌ها مقایسه یافته‌های مورد نظر با یافته‌های پژوهش‌های پیشین، و نشان دادن نقاط اشتراک و افتراق آنها است. برای نمونه، در صورت وجود تفاوت، که آیا این تفاوت، به علت استفاده از روش متفاوت در پژوهش به وجود آمده؟ یا خطا در گردآوری داده‌ها؟ یا تحلیل آنها بوده است؟ گاهی پژوهشگر به چند دلیل توانایی تحلیل و نگارش آن را ندارد.نخست، در مورد موضوع مورد مطالعه در پژوهش، دانش زمینه‌ای ندارد یا نمی‌تواند به خوبی آن را بیان کند، دیگر، نداشتن توانایی تحلیل، یعنی برقراری پیوند میان دانش زمینه و داده‌های گردآوری شده، دو دیگر، به علت دارا نبودن مهارت نگارش، امکان انتشار میسر نیست. استفاده از ابزارها و منابع آموزشی توسط راهبردهای جستجویی که در این جلسه عرض خواهم کرد، بازیابی می‌شوند، به پژوهشگر کمک می‌کند تا یاد بگیرد که چگونه تفکر انتقادی داشته باشد، و چطور باید با دید نقادانه به موضوع نگریست، و محتوای این بخش را به نگارش در آورد.

دکتر طاهری سپس ادامه داد: پژوهشگری که دیدگاه انتقادی دارد، توانایی نگارش خوبی خواهد داشت. تفکر انتقادی به پژوهش عمق می‌بخشد. پس باید سعی نمود تا در این زمینه مهارت کافی یافت و این مهارت را به درست به کار گرفت.

وی در ادامه گفت: برای شناسایی این گونه منابع پیشنهاد می‌شود از راهبرد جستجوی زیر استفاده شود:

("research report" OR "citation style" OR "reference style" OR conclusion OR "data interpretation") AND ("how to" OR guide OR instruction)

شکل کامل‌تر این راهبرد پیشین بدین گونه خواهد بود:

("research report" OR "citation style" OR "reference style" OR conclusion OR "data interpretation") AND ("how to" OR guide OR instruction OR tips OR format OR method)

وی افزود: سپس برای محدود کردن نتایج و دستیابی به منابع مرتبط‌تر (افزایش مانعیت بازیابی)، جستجو را به سایت‌ها یا دامنه‌های خاصی محدود کنید:

(("research report" OR "citation style" OR "reference style" OR conclusion OR "data interpretation") AND ("how to" OR guide OR instruction OR tips OR format)) AND (site:.ac.* OR site:.org)

و نمونه فارسی این راهبرد برای بازیابی و شناسایی منابع فارسی زبان:

 ("'گزارش پژوهش" OR "گزارش تحقیق" OR "ماخذ نویسی" OR "تفسیر داده" OR "نتیجه گیری" OR استناددهی OR "رفرنس دهی") AND (شیوه OR چگونه OR راهنما)

نیز این راهبرد به شکل کامل‌تر می‌شود:

 ("'گزارش پژوهش" OR "گزارش تحقیق" OR "ماخذ نویسی" OR "تفسیر داده" OR "نتیجه گیری" OR استناددهی OR "رفرنس دهی") AND (شیوه OR روش OR چگونه OR راهنما OR سبک)

و جستجو را محدود به سایتها و دامنه های دانشگاهی و علمی می‌کنیم برای بازیابی منابع مرتبط تر:

(("'گزارش پژوهش" OR "گزارش تحقیق" OR "ماخذ نویسی" OR "تفسیر داده" OR "نتیجه گیری" OR استناددهی OR "رفرنس دهی") AND (شیوه OR روش OR چگونه OR راهنما OR سبک)) AND (site:.ir OR site:.ac.ir OR site:.org)

رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه  در ادامه افزود: پس از بازیابی این منابع برای نگارش بهینه بخش بحث و نتیجه‌گیری، و اتمام گزارش پژوهش، اکنون باید کانال‌های و مجراهای مناسب برای انتشار نتایج پژوهش را پیدا کنیم. این مرحله بسیار مهم است، چنان که کارگاه‌های متعددی در این خصوص در داخل و خارج از کشور برگزار شده است.

وی افزود: در نخستین قدم، توصیه می‌شود که اگر در ابتدای کار هستید، حتماً اساتید و پژوهشگران برجسته حوزه موضوعی خود را شناسایی کنید و با ایشان ارتباط برقرار نمایید. در دنیا، همچنین در کشور خودمان، اگر پژوهشگر شناخته شده نباشد، امکان انتشار بروندادهای علمی وی کمی متاثر این مسئله خواهد بود. اما همکاری و قرار گرفتن نام در کنار پژوهشگران مطرح و برجسته در یک حوزه علمی، شانس پذیرش و انتشار بروندادهای علمی را بالا خواهد برد. یکی دیگر از روش‌ها برای یافتن رسانه‌های مناسب برای انتشار گزارش پژوهش، استفاده از راهبردهایی برای یافتن مجلات و نشریات علمی معتبر در حوزه موضوعی پژوهش است که در این کارگاه به آن اشاره می‌شود.

برای یافتن نشریات خارجی از این راهبرد: ("prestige journals" OR "appropriate journal" OR "preferred journal") AND ("how to select" OR "list of" OR evaluate OR identify OR "how to" OR "how to find” OR choose)

دکتر سیدمهدی طاهری گفت: برای یافتن نشریات فارسی داخلی از این راهبرد می‌توان استفاده کرد: ("نشریه مناسب" OR "نشریه معتبر" OR "مجله معتبر" OR ""مجله مناسب) AND (چگونه OR انتخاب OR پیدا OR یافتن) به این ترتیب پیشنهادهای خوبی برای ثبت پژوهش خود در مجلات و نشریات علمی معتبر پیدا خواهید نمود.

پایان این جلسه، به پرسش‌ها و رفع اشکالات عملی شرکت‌کنندگان نسبت به محتوای این جلسه اختصاص داشت.