چهل و نهمین نشست هیأت امنای کتابخانه های عمومی کشور برگزار شد

به گزارش لیزنا، چهل و نهمین جلسه هیأت امنای نهاد کتابخانه های عمومی روز دوشنبه ۱۰ خردادماه با حضور عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران؛ امیرحسین بانکی پور، نماینده مردم اصفهان در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی؛ هادی جعفری نژاد، رئیس امور فرهنگ، گردشگری و ورزش سازمان برنامه و بودجه کشور؛ هوشنگ مرادی کرمانی، نویسنده؛ مهری پری‌رخ، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد؛ علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و جمعی از معاونان و مدیران نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد.

در این جلسه گزارش هایی از عملکرد و اهم فعالیت های نهاد کتابخانه های عمومی کشور، صدور احکام و افزایش حقوق و دستمزد پرسنل نهاد، جلسه کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی  و روند بازنگری و تدوین اسناد برنامه ریزی راهبردی نهاد ارائه شد. همچنین اصلاحات طرح کتابدار افتخاری و تصمیم گیری در خصوص واگذاری تعدادی از ساختمان های کتابخانه های عمومی در اختیار متعلق به وزارتخانه ها و موسسات دولتی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

در این نشست اعضای هیأت امنا پس از گزارش های ارائه شده با تأکید بر پیشرفت های صورت گرفته در دوره مدیریت جدید نهاد در حوزه های مختلف عمرانی، پژوهشی، فرهنگی و توسعه کتابخانه ها به خصوص تکمیل و راه اندازی کتابخانه های مرکزی از توسعه چندجانبه و همزمان فعالیت های نهاد تقدیر و تشکر کردند.

سیدعباس صالحی در چهل و نهمین نشست هیأت امنای کتابخانه های عمومی کشور ضمن تقدیر از فعالیت های نهاد در حوزه توسعه کتابخانه ها و ترویج فرهنگ مطالعه، گفت: یکی از دغدغه های مجموعه نهاد از ابتدا افزایش حقوق و دستمزد کارکنان بود که با توجه به ۵۰ درصد افزایش حقوق در سایر دستگاه ها، موجبات گلایه کتابداران از شرایط سخت معیشتی را فراهم کرده بود که گزارش های مالی موجود نشان دهنده رفع این مشکل است و احکام حقوقی همکاران افزایش قابل توجهی داشته است.

وی افزود: ان شاء الله با تلاش و کمک دوستان در سازمان برنامه و بودجه و سازمان هدفمندی، مسیر آغاز شده در حوزه بودجه سال ۱۴۰۰، ادامه داشته باشد.  

مهری پریرخ نیز در این نشست ضمن تقدیر از اعضای هیئت امنا، بیان کرد: رشد صعودی نهاد از بُعد مدیریتی، خدمات اجتماعی و فعالیت ها را به وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و جناب آقای مختارپور شادباش می گویم. علم گرایی و نوگرایی در تصمیم گیری و عملکرد و توجه به معیشت و منزلت کتابدار، از شاخصه های مهم این دوره بود. امیدوارم این مسیر ادامه پیدا کند و خدماتی شایسته مردم ایران در کتابخانه های عمومی ارائه شود.

همچنین امیرحسین بانکی پور و اشرف بروجردی پی گیری های انجام شده برای افزایش حقوق و دستمزد کتابداران را قابل تقدیر دانسته و همکاری مسئولان نهاد، سازمان برنامه و بودجه و نمایندگان مجلس مخصوصاً اعضای کمیسیون های فرهنگی، برنامه و بودجه، و تلفیق را ارزشمند دانستند.  

گزارش عملکرد و اهم فعالیت های نهاد

مهدی رمضانی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد ضمن تشریح فعالیت‌های صورت گرفته در حوزه فعالیت توسعه ای و ترویجی کتابخانه های عمومی با اشاره به افتتاح کتابخانه مرکزی شیروان گفت: این کتابخانه مرکزی با ۲ هزار و ۷۵۰ متر مربع در فروردین ماه افتتاح شد که جزء کتابخانه‌های مرکزی شهرستان ها محسوب می‌شود. البته الگوی تجهیز آن منطبق بر اساس فرایند جدیدی است که در نهاد مصوب شده بود. به این صورت این کتابخانه نمونه کوچکی از کتابخانه‌های مرکزی استان محسوب می‌شود که در شهرستان شیروان شکل گرفته است. همچنین افتتاح کتابخانه «مادر و کودک مریم میرزاخانی» را در صومعه‌سرا داشتیم که بنای کتابخانه را وزارت آموزش و پرورش ایجاد کرده بود اما امکان بهره برداری از آن را نداشت که به این ترتیب کار بهره برداری آن را نهاد بر عهده گرفت.

وی افزود: پس از اینکه اولین پیشخان کتابخانه‌ای کشور در هفته کتاب سال گذشته در استان چهارمحال و بختیاری افتتاح شد، امسال یک پیشخان کتابخانه‌ای را در استان خراسان رضوی افتتاح کردیم. این کار که با پیشنهاد و برنامه‌ریزی معاونت محترم برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد انجام شده، به عنوان مدل کتابخانه‌های وابسته مطرح می‌شود که جایگزین و شکل تکمیل شده طرح ایستگاه مطالعه خواهد بود. چراکه ایستگاه مطالعه صرفا یک سازه است که در یک مکان قرار می‌گیرد، اما پیشخان کتابخانه‌ای با داشتن خدمات مختلف و کتابدار مخصوص، همه ویژگی‌های یک کتابخانه را در مدل کوچک دارد و از آنجا که به یک کتابخانه اصلی مشخص شده وابسته است، کار گردش کتاب در آن صورت می‌گیرد که این مهم‌ترین ویژگی این مدل است. دو مدل پیشخان کتابخانه‌ای در خدمات نهاد پیش بینی شده؛ پیشخان کتابخانه‌ای ثابت و سیار که این دو مدل ارائه شده، نمونه ثابت آن است.

معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد با اشاره به اهمیت و ویژگی‌های خاص خدمت‌رسانی کتابخانه‌های سیار گفت: در حوزه ایجاد کتابخانه سیار خوشبختانه اتفاق خوبی رخ داده و وزارت نفت در محل ارتباط خطوط لوله، به ما قول افتتاح ۱۴ کتابخانه سیار را داده است و تفاهمنامه اولیه آن منعقد شده که به امید خدا تا تیر ماه سال جاری محقق خواهد شد. ما در شروع دوره اخیر مدیریتی در نهاد ۹ کتابخانه سیار داشته‌ایم که این تعداد امروز به ۳۳ دستگاه رسیده است. پیش بینی ما این است که تا پیش از پایان دولت فعلی حداقل ۲۰ دستگاه دیگر به ناوگان کتابخانه‌های سیار کشور اضافه شود که اتفاق بزرگی است.  

وی درباره تجهیز کتابخانه‌های مرکزی به دستگاه ضدعفونی کردن کتاب نیز گفت: در سال جدید کتابخانه‌های مرکزی به دستگاه ضدعفونی کتاب مجهز شد. این دستگاه که بر اساس مدل و طرح اولیه‌ای که دوستان ما در معاونت برنامه‌ریزی،  پژوهش و فناوری اطلاعات ارائه کردند، ساخته شد که البته اختراع جدیدی نیست و پیش از این نیز این دستگاه وجود داشته، اما یک شرکت دانش بنیان داخلی آن را تولید کرده که پس از پایان دوران کرونا برای بخش کودک و وسایل و اسباب بازی‌هایی که در این بخش ارائه می‌شود نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

رمضانی در خصوص اقدامات صورت گرفته در حوزه اصلاح ساختار سازمان گفت: یکی از این اقدامات اساسی، بحث دستورالعمل ها بود که در نهاد بازنویسی شد و در همین ۳ ماه دستورالعمل‌های کتابخانه‌های عمومی، کتابخانه‌های سیار و کارآموزی نهایی شد. همچنین ۱۲ دستورالعمل نیز در سال گذشته بازنویسی و مجموع این دستورالعمل‌ها به قوانین جاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تبدیل خواهد شد.

وی افزود: تکمیل طرح ارسال کتاب به درب منازل یا همان «پیک کتاب» در ۲۰۴ شهرستان و ۳۸۶ کتابخانه نهایی شد. برای روستاهایی که دسترسی به آنها دشوار است، طرح «کوله کتاب» را اجرا کردیم که به این منظور پس از یک سال و نیم کارهای مطالعاتی آن کوله خاصی طراحی شد و امسال به مرحله اجرا رسید. ۴۰ نقطه به عنوان نمونه در نظر گرفته شد که این طرح در این نقاط در حال اجرا است.

وی درباره فعالیت‌های ترویجی نهاد نیز توضیح داد: در بحث فعالیت‌های ترویجی و فرهنگی هم بر اساس ساختار محافل ادبی جلسات متنوعی با موضوعات مختلف برگزار شده است موضوعاتی چون افغانستان، فلسطین و موضوعات داخلی چون طرح سرود آوای کتابخانه در سطح ملی و بین‌المللی با حضور چهره‌ها و مقاماتی چون وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان که بازخورد بسیار گسترده‌ای داشت. همچنین بحث خدمت رسانی به سالمندان در کتابخانه های مرکزی، پیگیری تشکیل جلسات انجمن‌ها با وجود موانعی که بیماری کرونا ایجاد کرده و شکل گیری محافل قرآنی نهاد در طرح «ربیع القرآن» در ماه مبارک رمضان از دیگر اقداماتی است که در سال جدید صورت گرفته است.

رشد ۱۱۷ درصدی بودجه نهاد

در ادامه این جلسه هوتن والی‌نژاد، معاون اداری و مالی نهاد با اشاره به تغییرات صورت گرفته در بحث حقوق کارکنان نهاد گفت: بودجه نهاد در سال ۱۳۹۹ حدود ۲۰۲ میلیارد تومان بود که با رایزنی و مساعدتی که با سازمان مدیریت برنامه و بودجه صورت گرفت حدود ۶۴ درصد رشد کرد و به ۲۸۲ میلیارد تومان رسید. همچنین با مساعدت و رایزنی‌های دبیرکل نهاد با مجلس شورای اسلامی، این عدد حدود ۱۵۰ میلیارد تومان رشد کرد که ۱۰۰ میلیارد تومان از تبصره ماده ۱۴ و حدود ۵۰ میلیارد تومان نیز به ردیف اصلی هزینه‌ای اضافه شد که در مجموع حدود ۴۳۹ میلیارد تومان بودجه نهاد مصوب شد. بر این اساس مجموعا بودجه نهاد نسبت به سال گذشته ۱۱۷ درصد رشد داشته است.

والی نژاد افزود: همچنین بر اساس مصوبه هیئت امنای سال ۱۳۹۵ در بند خدمات کشوری از ۷.۵ درصد به ۳۵ درصد افزایش یافت و  ۲۵ درصد ضریب رشد حقوق سالانه دولت نیز اضافه شد. تقریبا حدود ۸۰ درصد از پرسنل نهاد، در حکم جدید خود بالای ۵ میلیون تومان دریافت می‌کنند.

امیرحسین بانکی‌پور فرد، عضو ناظر مجلس شورای اسلامی در نهاد نیز با ابراز خرسندی از افزایش صورت گرفته در حقوق کارکنان نهاد گفت: تلاش‌های صورت گرفته برای افزایش حقوق کارکنان اتفاق بسیار خوبی بود، اما متاسفانه در هفته های اخیر جو نامناسبی در این موضوع ایجاد شد که لازم است با یک اطلاع رسانی مناسب از اقدامات صورت گرفته، این فضا برطرف شود.

علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، نیز در پاسخ به سوال عضو ناظر مجلس شورای اسلامی در نهاد درباره بازنشستگان نهاد توضیح داد: متاسفانه حق بیمه تعداد زیادی از کتابداران تا پیش از سال ۱۳۸۴ پرداخت نشده بود. ما با رایزنی با سازمان تأمین اجتماعی، با پرداخت مبالغ معتنابهی توانستیم سوابق بیمه ۱۵۰۰ نفر از این افراد را احیا کنیم. چراکه این موضوع از جهات مختلف و همچنین از نظر دریافت پاداش برای این عزیزان با اهمیت بود.

وی افزود: از آنجا که نهاد یک دستگاه جوان است و پایین بودن حقوق‌ها در سال‌های ۱۳۹۲ و ۹۳، باعث می‌شد افرادی که بازنشست می‌شدند چیزی حدود ۳ تا ۵ میلیون پاداش بازنشستگی دریافت کنند. از هیأت امنای وقت در زمان وزارت جناب آقای جنتی مجوز گرفتیم و با محاسباتی مبالغی را به افرادی که پاداش پایین تری دریافت می‌کردند، پرداخت کردیم و با توجه به افزایش صورت گرفته در سال جدید، افرادی که از این پس بازنشسته شوند، دریافتی بهتری خواهند داشت.

روند بازنگری و تدوین اسناد برنامه ریزی راهبردی نهاد

امین متولیان، معاون برنامه ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد،  با ارائه گزارشی از مهم ترین اقدامات این معاونت، گفت: سال گذشته سند تعریف کتابخانه شامل تعریف هویت های جدید کتابخانه ای از جمله پیشخان، شعب کتابخانه ای و ... تدوین شد. همچنین کار آمایش سرزمینی کتابخانه های عمومی در استان ها با مشارکت دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در حال انجام و در ۱۲ استان به پایان رسیده است. آمایش سرزمینی کتابخانه های عمومی مبنا و تعیین کننده مسیر برای توسعه کتابخانه های عمومی در کشور خواهد بود.

وی بازنگری و به روز رسانی سند برنامه ریزی راهبردی نهاد را از دیگر اقدامات در حال انجام این معاونت دانست و گفت: سند برنامه ریزی راهبردی نهاد در سال ۹۰-۹۱ تدوین و ابلاغ شد؛ سال ۹۶-۹۷ طی فراخوانی ذیل بودجه های پژوهشی برای اصلاح این سند اقدام کردیم. با این حال اشکالات موجود در این سند که حاصل عدم پیوند بین دانشگاه هایی که الگوهای مدیریتی را برای دستگاه های مختلف اجرا می کنند و حوزه فرهنگ و نیز نیازهای جدید کتابخانه ها در بخش سازمانی، تکنولوژیک و همچنین مطالبات مردمی، ما را بر آن داشت که به بازنگری و به روزرسانی این سند اقدام کنیم. به این منظور با استفاده از ظرفیت همکاران نهاد، که در حال حاضر بیش از ۱۲۰ دانشجوی دکترا در این مجموعه وجود دارد، شبکه ای ایجاد کردیم و طی فراخوانی از ایده ها و تجارب آن ها و نیز مراکز پیرامونی که می توانند به ما مشورت دهند، استفاده کردیم تا بازنگری درون سازمانی در سند برنامه راهبری داشته باشیم. در حال حاضر سه بخش از این سند بازنگری شده است.

وی در خاتمه سخنان خود گفت: به تجربه ثابت شده است که باید برای طراحی و اجرای خدمات و برنامه ها به کتابخانه ها آزادی عمل داد تا هر کتابخانه بر اساس اقتضائات و نیازهای محلی و اجتماعی جامعه خدمت گیر خود، خدمات را تعریف کند. تعریف دستورالعمل ها و برنامه های واحد از تهران و ملزم کردن کتابدار به اجرای آن ها، تنها رفع تکلیف است؛ چرا که نیاز جامعه خدمت گیر در نقاط مختلف کشور را نمی دانیم. در عین حال لازم به یادآوری است که همه کتابداران کشور جزئی از شبکه ای بزرگ هستند و اقدامات مشترک و هماهنگ هم لازم است؛ اما امروز در مسیری حرکت می کنیم که بر اساس سند برنامه ریزی راهبردی و طرح آزمایشی «مأموریت کتابخانه من»، کتابدار بتواند بر اساس اقتضائات جامعه خدمت گیر، نیازهای اجتماعی، فرهنگی و آموزشی محل خدمت، برنامه ای راهبردی برای کتابخانه تدوین کند و او را در جهت اجرای موفق این برنامه حمایت کنیم. امید است با توجه به تغییر سیاست های نهاد و حرکت به سمت اجتماعی و فرهنگی شدن کتابخانه به عنوان مرکزی خدمت رسان، در دهه آینده کارایی کتابخانه ها و اقبال جمعیت خدمت گیر افزایش یابد.

در ادامه سند تدوین شده مورد بررسی اعضای هیأت امنا قرار گرفت. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به محدودیت منابع و اهداف آرمانی سازمان ها در تدوین برنامه های راهبردی، ضرورت تعریف ضریب اهمیت برای اولویت بندی راهبردها را یادآور شد.

تعیین بازه زمانی برنامه راهبردی،  برگزاری دوره های آموزشی برای آشنایی کتابداران با برنامه راهبردی و امکان استفاده از مشاوران محلی شامل استادان دانشگاه در قالب امضای تفاهم نامه با دانشگاه ها، لزوم تقسیم بندی زمانی و استفاده از شاخص های ارزیابی و ارجاع سند به چند ارگان برای نقد و بررسی از پیشنهادات اعضای هیئت امنای نهاد در خصوص بازنگری و به روز رسانی سند برنامه ریزی راهبردی نهاد بود.

تدوین سند هویت بصری نهاد کتابخانه های عمومی کشور اقدامی متفاوت و کم نظیر در نهادهای فرهنگی

در ادامه مهدی توکلیان، مدیرکل روابط عمومی و امور بین الملل نهاد با اشاره به تدوین سند هویت بصری نهاد، گفت: نشان (لوگو) نهاد کتابخانه های عمومی کشور که توسط استاد مسعود نجابتی طراحی شده بود مجددا بررسی شد و طی مذاکرات انجام شده، طراحی سند هویت نشان نهاد توسط تیم کارشناس و حرفه ای زیر نظر ایشان بازنگری شد. تدوین سند هویت نشان کتابخانه های عمومی کشور به عنوان یک مرکز فرهنگی در مجموعه دولتی و حتی در مقایسه با سایر زیرمجموعه های فرهنگی همسو با نهاد در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدامی متفاوت و کم سابقه است. حُسن این اتفاق این است که با توجه به تنوع فضاهای فیزیکی و ساختمانی نهاد در کشور از سلیقه محوری افراد و مدیران جلوگیری شده و وحدت رویه ای در تابلوها، سربرگ ها و همه امور تبلیغاتی و اطلاع رسانی براساس این سند هویت انجام می شود.  

واگذاری تعدادی از کتابخانه های عمومی متعلق به وزارتخانه ها و موسسات دولتی

علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور با اشاره به بند ششم دستور جلسه مبنی بر تصمیم گیری در خصوص تعدادی از ساختمان های کتابخانه های عمومی متعلق به موسسات دولتی، گفت: بر اساس قانون مصوب مجلس، کتابخانه هایی که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سایر دستگاه های دولتی به نهاد واگذار شده، در صورت عدم نیاز با تصویب هیئت امنا می تواند برگشت داده شود. در حال حاضر تعدادی از ساختمان ها به دلایل مختلف از جمله جانمایی نامناسب، نشست ساختمان و مشکلات عمرانی، قابل استفاده نیست و از آنجا که کتابخانه در آن محدوده در حال ساخت است، تعمیر مکان قبلی به صرفه و صلاح نبوده و مورد نیاز نیست.

سپس با رأی اعضای هیأت امنای نهاد بازگرداندن این ساختمان ها به دستگاه های مربوطه به تصویب رسید.

در ادامه این جلسه اصلاحات طرح کتابدار افتخاری با تصویب اعضای هیأت امنا انجام شد. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این خصوص گفت: اهمیت طرح ها جدای از ساختار اداری، این است که ارزش ایجاد کنند؛ همانطور که خادمی افتخاری امام رضا(ع) شأنی دارد، کتابدار افتخاری هم منزلتی دارد. این منزلت ایجاب می کند ادبیات نگارشی مطلب به گونه ای باشد که نگاه افراد را تغییر دهد. باید بتوانیم کتابداری افتخاری را به یک ارزش تبدیل کنیم تا متقاضیان این عنوان افزایش پیدا کنند به گونه ای که حضور آن ها در کتابخانه شیفتی شود، همانطور که خادمی امام رضا(ع) حتی برای دو ساعت، ارزشمند است.