نقش شبکه‌های اجتماعی در رویت پذیری پژوهش ها و افزایش استنادات بررسی شد

به گزارش لیزنا، کتابخانه مرکزی دانشگاه قم به مناسبت هفته کتابخوانی، سلسله کارگاه‌هایی را با عنوان نقش شبکه های اجتماعی علمی در پژوهش را برگزار می کند. اولین کارگاه آن با عنوان نقش شبکه های اجتماعی در رویت پذیری پژوهش ها و افزایش استنادات ؛ با تدریس دکتر مهدی محمدی روز یکشنبه 21 آبان 1402 به‌صورت مجازی برگزار شد.

دکتر محمدی در ابتدا به قابلیت های شبکه های اجتماعی علمی پرداخت و گفت: به  طور کلی افزایش ضریب دسترسی به مقالات از طریق جستجوگرهای و مقالات پژوهشی، انتشار و اشتراک دانش افزایش همکاری‌های علمی،افزایش تعداد ارجاع به تولیدات پژوهشی، برقراری ارتباط با اساتید داخلی و خارجی، مشارکت پژوهشی با محققان مختلف و افزایش دامنه تاثیرگذاری تحقیقاتی از قابلیت هایی است که این شبکه ها دارند.

عضو هیأت علمی دانشگاه قم ادامه داد: شبکه های اجتماعی علمی با رویکرد یکسان سازی اسامی نویسندگان، رویکرد کاریابی و تبلیغات،رویکرد مدیریت استنادی و رویکر معرفی آثار اجتماعی می توانند تاثیر شایسته ای را برای جامعه علمی صورت دهند. با توجه به اهمیت و نقش شبکه‌های اجتماعی در معرفی، برقراری ارتباط، همکاری بین پژوهشگران، همچنین تبادل اطلاعات، پسنیده است برای آموزش در مورد قابلیت‌های این شبکه‌ها و در نتیجه افزایش بهره‌وری مؤثر از آنها تلاش شود.

دکتر محمدی افزود: بارگذاری مقالات پژوهشی، انتشار و اشتراک دانش، افزایش همکاری‌های علمی، افزایش تعداد ارجاع به تولیدات پژوهشی،  برقراری ارتباط با اساتید داخلی و خارجی، مشارکت پژوهشی با محققان مختلف، افزایش دامنه تاثیرگذاری تحقیقات،  افزایش مشاهده‌پذیری پژوهشگر در محیط وب،  افزایش ضریب دسترسی به مقالات از طریق جستجوگرهای وب از دیگر فواید شبکه های اجتماعی علمی است.

عضو هیأت علمی دانشگاه قم اشاره کرد: گوگل اسکولار بهترین موتور جستجوی رایگان منابع علمی است. دانشجویان و پژوهشگران در بسیاری از مواقع برای یافتن مدارک علمی مرتبط با رشته تحصیلی و یا زمینه پژوهشی خود به مشکل برمی‌خورند و سعی می‌کنند تا بهترین منابع را پیدا کنند. گوگل اسکالر رایج‌ترین موتور کاوش ویژه بسیاری از مدارک علمی مانند مقالات ژورنال‌ها و همایش‌ها، دانلود کتاب، رساله‌ها و پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری، چکیده‌ها، متون قضایی و حقوقی و منابع علمی دیگر است. از طریق ایجاد پروفایل عمومی امکان مشاهده مشخصات هر نویسنده در نتایج جستجوی گوگل اسکالر وجود دارد. رزومه علمی و آموزشی و همچنین همه پژوهش‌های آن نویسنده، همه به‌وسیله این صفحه شخصی قابل جستجو و مشاهده است. از همه مهم‌تر اینکه حتی اگر محققی چندین مقاله نوشته باشد و اسمش با نویسندگان دیگر مشابه باشد، باز هم به‌آسانی می‌توان اثرش را پیدا کرد. با استفاده از گوگل اسکولار، می‌توان مقالات مرتبط با هم را نیز به مطلب افزود. هنگامی‌که یک ارجاع جدید به اثر فرد در وب صورت گیرد، شمار ارجاعات به آن مقاله به‌صورت اتوماتیک آپدیت می‌شود. گوگل اسکولار مدارک علمی را بر اساس روشی که پژوهشگران جستجو می‌کنند، وزن علمی، مکان انتشار، نویسنده مدارک و همچنین میزان ارجاعات و استناداتی که به آن‌ها شده است رتبه‌بندی می‌کند.

رئیس کتابخانه دانشگاه قم توضیح داد: شبکه اجتماعی ریسرچ گیت نیز یکی از شبکه های اجتماعی علمی  است .ریسرچ گیت در سـال 2008 به منظور ایجاد فضای علمی و برقراری ارتباط بین دانشمندان، راه اندازي شد. ريسرچ گيت جز سايت هاي آگاهي رساني پژوهشي معرفی می شود این شبکه اجتماعی برای محققین و دانشمندان این فرصت را فراهم کرده است که با ثبت نام و فعالیت در آن جایگاه علمی خود را تثبیت نمایند . این شبکه اجتماعی امکاناتی از قبیل : همکاری مؤثر و کارآمد با یکدیگر، معرفی محقق از طریق پروفایل دانشگاهی، شبکه‏ سازی و برقراری ارتباط، روزآمد ماندن، فعالیت روی پروژه ‏های مشترک، دنبال کردن مقالات دیگران و خود، دنبال کردن سؤال‏ها و پاسخ‏ها، مقایسه پاسخ‏ها  و.. را برای محققین فراهم کرده است .از دیگر قابلیت‏های این شبکه، عضویت محققان در گروه‏های تخصصی و ایجاد گروه‏های موضوعی جدید است. گروه های تخصصی تحت عنوان Projects وجود دارند. محققان می توانند با توجه به زمینه پژوهشی خود، گروه‏هایی که در شبکه موجود است عضو شوند و با اعضاء این گروه‏ها به بحث و تبادل نظر بپردازند. محدودیتی نیز برای تعداد گروه‏هایی که محقق می‏تواند عضو شوند وجود ندارد.

دکتر مهدی محمدی افزود: شبکه اجتماعی حرفه‌ای لینکداین دیگر شبکه جامعه آکادمیک است.این شبکه اجتماعی حرفه‌ای هدفی ساده را در سر می‌پروراند: اتصال دادن حرفه‌ای‌های جهان با یکدیگر به منظور افزایش کارایی و موفقیت آنها.با پیوستن به این شبکه اجتماعی کاربران می‌توانند به افراد،‌ گروه های کاری و علمی، اخبار، اطلاعات جدید و ‌دیدگاه‌های مختلفی که می‌توانند در ارتقا حرفه‌ای آنها تاثیرگذار باشند،‌ دسترسی پیدا کنند. اصولا لینکدین به وجود آمده تا فضایی برای رشد و پیشرفت حرفه ای با استفاده از به اشتراک گذاری تجربیات کاری باشد، فضایی که به ایجاد هم افزایی آکادمیک،شغلی و حرفه ای بینجامد. بنابراین، می‌توان گفت حضور در لینکدین برای جامعه دانشگاهی نه تنها اهمیت دارد بلکه ضروری است. با استفاده از این شبکه اجتماعی، می‌توانند شبکه حرفه‌ای خود را گسترش داده و به دنبال فرصت‌های علمی و پروژه‌های آکادمیک جدید بگردند.

وی ادامه داد: شبکه اجتماعی مندلی  نیز سایتی است که مزایای گوناگونی برای پژوهشگران به همراه دارد. به عبارت دیگر، شبکه اجتماعی مندلی، از خدمات وبی است که با ترکیبی از ویژگی‌های شبکه‌های اجتماعی آکادمیک و ابزارهای مدیریت منابع، ابزاری جامع برای محققان به شمار می‌رود. هدف مندلی ایجاد مجموعه‌ای عالی از ابزارهای سودمند با بازدهی بالا است که ممکن هست حتی رقیب گوگل اسکالر نیز محسوب شود. به عنوان ابزار مدیریت منابع، می‌تواند استنادات را به ابزارهای مشابه در فرمت‌های گوناگون وارد و خارج کند و مهمتر از آن می‌تواند با این ابزارها هماهنگ باشد. نرم‌افزارهای اجتماعی وب‌پایه مانند مندلی، به کاربران خود شانس کشف پژوهش و پژوهشگری میان رشته‌های مختلف و همچنین مدیریت و به اشتراک گذاشتن مطالب پژوهشی را می‌دهند.به طور کلی خدماتی که مندلی ارائه می دهد شامل:تولید کتابشناسی؛امکان همکاری آنلاین با سایر پژوهشگران؛امکان وارد کردن مقالات به مندلی از طریق سایر نرم افزارهای مدیریت منابع؛ارائه مقالات مرتبط با مقالاتی که خوانده اید؛دسترسی آنلاین به مقالات خود در هر مکانی که باشید و.. پس این شبکه اجتماعی بستری جدید برای ارتباطات پژوهشی و همکاری های علمی به حساب می آید.

در پایان نشست، دکتر علی اکبر احمدلو ، دبیر نشست، ضمن تشکر از توضیحات دکتر محمدی و سپاسگزاری از همراهی شرکت کنندگان در این وبینار، از علاقه مندان  برای شرکت در جلسات بعدی این سلسله کارگاه ها به آدرس https://vclass.qom.ac.ir/qomunilib   دعوت کرد.

خبرنگار: محمدرضا آرانی- دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات دانشگاه قم