چت جی پی تی و مقایسه آن با موتورهای جستجوی سنتی: پارادایم جدیدی در بازیابی اطلاعات

دکتر جعفر مهراد استاد پیشکسوت دانشگاه شیراز و بنیانگذار موسسه ISC: در این مقاله می کوشم مزایای نسبی چت جی پی تی (ChatGPT) را نسبت به موتورهای جستجوی سنتی مانند گوگل در پرداختن به سوالات کاربران شرح دهم. به عنوان یک اصل کلی، موتورهای جستجو در بازیابی اطلاعات نمایه شده برتری دارند، اما چت جی پی تی رویکرد تعاملی و آگاهانه تری را برای پردازش اطلاعات ارایه می دهد. در ادامه، از طریق تجزیه و تحلیل موارد استفاده خاص و مثال ها، نشان خواهم داد که چگونه قابلیت های پردازش زبان طبیعی و رابط مکالمه چت جی پی تی می تواند پاسخ های درست، ترکیبی و مرتبط تری به پرس و جو های پیچیده تر کاربران ارایه دهد. البته، با همه این محاسن، چت جی پی تی دارای محدودیت های قابل توجهی هم است که به آنها نیزخواهم پرداخت.

مدت ها است که ظهور مدل های زبانی بزرگ مانند چت جی پی تی، اساسأ پارادایم بازیابی اطلاعات سنتی تحت تسلط موتور های جستجو را به چالش کشیده است. در حالیکه گوگل و سایر موتورهای جستجو چندین دهه راه حلی برای اطلاعات آنلاین بوده اند، چت جی پی تی نشان دهنده تغییری است به سوی پردازش اطلاعات تعاملی تر و هوشمندانه تر.

مزایای استفاده از چت جی پی تی کدام است؟

١- نخستین مزیت چت جی پی تی بر می گردد به درک زبان طبیعی (١). چت جی پی تی در درک پرس و جو های کاربر به زبان طبیعی بسیار برتری دارد و نیاز به بهینه سازی کلیدواژه ها یا قواعد جستجوی خاص را از میان برداشته است. به عنوان مثال، کاربر از چت جی پی تی می تواند سوال خود را کاملا به زبان طبیعی بپرسد: « آیا تقویت مناسبات آمریکا و چین در راستای منافع دو کشور و صلح و ثبات جهان است؟»

٢- برخلاف موتورهای جستجو، چت جی پی تی زمینه سوال را در طول مکالمه حفظ می کند و امکان پرسش ها و توضیحات بعدی را فراهم می‌کند (٢). به این سوال کاربر توجه کنید: «اطلاعات مختصری را درباره رنسانس ارایه دهید.» در اینجا چت جی پی تی نمای کلی از رنسانس فراهم می کند. کاربر ادامه می دهد: «تاثیر رنسانس بر معماری را برایم تهیه کنید.» چت جی پی تی زمینه را درک می کند و به طور خاص به معماری رنسانس می پردازد.

٣- موتور های جستجو منابع متعددی را نسبت به سوال کاربر فراهم می آورند که وی باید خود اطلاعات دریافتی از موتورهای جستجو را سنتز کند. اما، روش کار چت جی پی تی متفاوت است (٣):

- موضوعات پیچیده را تجزیه و تحلیل و خلاصه های منسجم ارایه می دهد

- دیدگاه های مختلف را مقایسه می کند

- و مفاهیم را در سطوح مختلف پیچیدگی براساس نیازهای کاربر توضیح می دهد.

۴- مزیت چهارم چت جی پی تی آن است که کاربران را در ارتباط با مسایل فنی گام به گام راهنمایی می کند، به ویژه در زمینه هایی مانند:

- اشکال زدایی برنامه نویسی

- حل مسائل ریاضی

- یادگیری مفاهیم جدید

- فرایند های تصمیم گیری.

برخی از محدودیت های چت جی پی تی (۴):

با این وجود، باید بدانید که جستجوی چت جی پی تی کامل نیست. هنوز هم تمام مشکلات مربوط به مدل های زبانی بزرگ را دارد.  درستی و دقت اطلاعات در پاسخ های چت جی پی تی یک مشکل اساسی است. این جستجو نمی تواند دقت ١٠٠٪‏ را تضمین کند. چت جی پی تی گاهی ممکن است پاسخ های قابل قبول اما نادرست ایجاد کند.

تایید منبع هم موردی است در جستجوهای چت جی پی تی قابل تأمل است. چت جی پی تی قادر به ارایه منابع مستقیم برای اطلاعات تولید شده نیست. همینطور، در این سیستم نمی توان به اطلاعات بلادرنگ یا به روز شده دسترسی داشت.

محدودیت مهم دیگر چت جی پی توانایی محدود آن در پردازش یا تجزیه و تحلیل تصاویر است. چت جی پی تی نمی تواند نتایج جستجوی بصری را ارائه دهد.

نکته مهم بعدی آن است که چت جی پی تی با منطق و استدلال مشکل دارد. در حالیکه این سیستم پاسخ های زبانی صحیحی را ارایه می دهد، ممکن است ربطی به درخواست کاربر نداشته یا منطقی نباشد. این مسأله به این واقعیت بر می گردد که ابزار OpenAI فقط اطلاعاتی را ارائه می دهد که در مورد درخواست های خاص منطقی تر است. چت جی پی تی فقط گفتار انسان را تقلید می کند، نه استدلال یا منطق را. این یکی از ویژگیهای مدل های زبانی بزرگ است که در آموزش نحوه تجزیه و تحلیل و پاسخگویی به سوالات از آن استفاده می شود.

حال با آشنایی نسبی با توانایی ها و محدودیت های چت جی پی تی ببینیم استفاده از چت جی پی تی چه موقعی مناسب است: چت جی پی تی، یک مدل زبان بزرگ، ابزاری ارزشمند در بسیاری از زمینه ها است.

در اینجا چند مورد را که به ویژه می تواند مفید باشد ارایه می دهم (۵):

١- تولید و ویرایش محتوا:

١-١- تولید متن

٢-١ نوشتن مقاله، داستان، شعر و فیلمنامه

٣-١ ایجاد کپی بازاریابی و پست ها برای رسانه های اجتماعی

۴-١ تهیه پیش‌نویس ایمیل ها و نامه ها

۵-١ خلاصه کردن مقالات طولانی

۶-١ بازنویسی متن برای وضوح و اختصار

٧-١ تصحیح و بررسی دستور زبان

٢- کد نویسی و توسعه:

١-٢ نوشتن برنامه های ساده به زبان های مختلف

٢-٢ اشکال زدایی و رفع خطا های کد

٣-٢ یافتن راه حل برای چالش‌های کد نویسی

۴-٢ ساده سازی اطلاعات متنی پیچیده

۵-٢ ارایه مستندات و توضیحات کد

٣- پژوهش و یادگیری:

١-٣ پاسخ به سوالات شامل ارایه خلاصه ای از موضوعات واقعی، بررسی دیدگاه های مختلف در زمینه یک موضوع و یافتن اطلاعات مرتبط از منابع مختلف

٢-٣ یادگیری مهارت های جدید از جمله توضیح مفاهیم پیچیده به زبان ساده تر، و ارایه تمرینات و آزمون های تمرینی.

۴- خلاقیت و طوفان فکری

١-۴ تولید ایده های خلاقانه و الهام بخش

٢-۴ کاوش در سبک ها و لحن های مختلف نوشتاری

٣-۴ توسعه مفاهیم جدید برای پروژه ها و راه حل ها.

در مقابل، شرایطی وجود دارد که کاربر باید استفاده از موتور جستجو را به جای ابزار هوش مصنوعی در اولویت قرار دهد (۶ و ٧):

١- جایی که دقت واقعی بسیار مهم است:

١-١ اخبار و رویدادهای جاری

٢-١ مشاوره حقوقی و پزشکی. این رشته ها به اطلاعات دقیق و قابل اعتماد نیاز دارند

٣-١ تصمیم گیری های مالی مانند سرمایه گذاری یا خرید های عمده باید براساس داده‌های تایید شده و تحلیل کارشناسی باشد

۴-١ تحقیقات دانشگاهی به طور خاص برای یافتن مقالات و کتاب ها و سایر منابع علمی به موتورهای جستجو مانند گوگل اسکالر متکی هستند و این موتورها برای این منظور طراحی شده اند

۵-١ اسناد دولتی: مکان یابی گزارش های رسمی دولتی، قوانین و آمار اغلب به ابزار های جستجوی تخصصی و پایگاه های اطلاعاتی نیاز دارد.

٢- کاوش موضوع گسترده:

١-٢ تحقیقات اولیه: موتور های جستجو طیف گسترده ای از نتایج را ارایه می دهند و کاربر را قادر می سازند به سرعت یک موضوع را بازیابی و وب سایت ها، مقالات و تصاویر مرتبط را کشف کنند

٣- مقایسه دیدگاه های مختلف:

١-٣ موتور های جستجو می توانند دیدگاه ها و اطلاعات متنوعی را از منابع مختلف نشان دهند و به کاربر کمک کنند درک جامع تری از دیدگاه های مختلف داشته باشد

۴- زمانی که نیاز به کنترل جستجو داشته باشید:

١-۴ اصلاح عبارت های جستجو: موتور های جستجو اپراتورهای جستجوی پیشرفته (مانند علامت نقل قول، علایم منها و دستورات سایت) را برای نتایج دقیق ارایه می دهند

٢-۴ فیلتر کردن نتایج: کاربر می تواند نتایج جستجو را براساس تاریخ، زبان، نوع فایل و سایر معیار ها فیلتر کند.

منابع:

1- How ChatGPT a National Language Processing (NLP) Platform is Revolutionizing the Way We Communicate. Digital Brain Media. May, 22, 2023
2- Smith, Chris. 2 ChatGPT Search Features that Might Change the Way I Browse the Web. December 17, 2024
3- Aten, Jason. ChatGPT Search Made me Quit Google for Good. Inc. Newsletter. November 11, 2024
4- Uspenski, Alex. 15 Common ChatGPT Limitations and How to Overcome Them. Springs. October 16, 2024
5- McLean, D. What is ChatGPT & 10 Creative Ways to Use It in 2024. elegant themes. May 30, 2024
6- https://juice.ai > blog > how-can-y...
7- https://quora.com > what-is-...