جشنی برای سال‌روز تولد ضیاء موحد در شهر کتاب

به گزارش لیزنا، در این جشن،  فتح‌الله مجتبایی درباره سابقه آشنایی‌اش با  موحد اظهار داشت: آشنایی من با ضیا موحد ابتدا دورادور و از طریق گفته‌های دوست عزیزم، مرحوم نجفی، بود. نجفی می‌گفت، موحد یکی از نوادر فرهنگ ایرانیِ متولد و بزرگ‌شده اصفهان است. پس از آن خودم با اشعار موحد آشنا شدم و هنوز هم او را با عنوان شاعر می‌شناسم. در زمان آشنایی فکری با آثار شعری او و سپس ملاقات حضوری در جلساتی که در منزل نجفی برگزار می‌شد، موحد را از معدود شخصیت‌های متین، استوار، روشن و روشنفکر و باسواد یافتم. بعد از آن در جلسات و جایزه‌ها او را ملاقات کردم و از دامنه فکر و تحقیقات و دقت نظر او لذت بردم. به نظرم، گرچه موحد در زمینه فلسفه کار کرده است، در زمینه ادبیات نیز به اندازه و به ‌مراتب بیش از متخصص امر اطلاع دارد. چنان‌که در تاریخ و فرهنگ ایران صاحب‌نظر است. آشنایی با او از افتخارات من است و امیدوارم همیشه موفق باشد و خدماتش به تاریخ و فرهنگ ایران باقی بماند و دوام یابد.

در ادامه  حسین معصومی‌همدانی تصریح کرد: سال 1361، پس از بازگشت  موحد به ایران، با او آشنا شدم. در این زمان او را جوانی خدنگ یافتم که راه رفتن، نگاه کردن و پاسخ‌های یک‌کلمه‌ای‌اش خیلی‌ها را می‌ترساند و نمی‌گذاشت به او نزدیک شوند. اما من فهمیدم که این نوعی استراتژی حساب‌شده برای دور کردن مزاحمان است. پس، موحد را رها نکردم و پیش او درس منطق خواندم. این تجربه بسیار جالبی بود. چون در آن زمان دانشگاه‌ها تعطیل شده بود و عده‌ای از افراد مشتاق در مرکز نشر جمع می‌شدند تا از او منطق بیاموزند. گمان می‌کنم این نخستین دوره تدریس منطق موحد بود و پس از آن کتاب «درآمدی بر منطق» را هم از این دوره استخراج کرد. بعد از آن در انجمن فلسفه نیز با او همکار بودم. البته من پیش از آشنایی مستقیم با موحد، آثار او را اعم از شعر، ترجمه، مقاله تا نقد مطالعه کرده بودم.

 او ادامه داد: دکتر موحد فردی بسیار پرتأثیر بود. به نظرم، زمان ورود او به آموزش منطق در ایران مناسب‌ترین زمان برای این رویکرد به آموزش منطق هم بود. در این زمان، از سویی عده‌ای با همان سبک و سیاق سنتی منطق قدیم می‌خواندند و از سوی دیگر عده‌ای منطق جدید را در دانشکده‌های ریاضیات تدریس می‌کردند که بیشتر منطق ریاضی بود و ربط آن با فلسفه و زندگی و زبان چندان روشن نمی‌شد. شیوه تدریس منطقِ موحد پیوندی میان کسانی که کار ادبی، فلسفی یا زبان‌شناسی می‌کردند و منطق ایجاد کرد. پیوندی که پیش از این حتی با وجود کتاب  مصاحب وجود نداشت.

وی افزود: من از ارادتمندان شعر موحد هستم. به نظرم او یکی از بهترین شاعران معاصر است. کتاب «سعدی» او یکی از مهم‌ترین کتاب‌ها درباره ادبیات گذشته است. پشت این کتاب آدمی است که می‌خواهد تکلیف خودش را با شعر روشن کند نه اینکه بخواهد یک مساله مرده تاریخی را بررسی کند. اینجا شاعری به شاعر دیگر می‌نگرد و می‌خواهد از او بیاموزد. شاعری که در پی تقلید نیست؛ بلکه می‌خواهد دریابد چگونه می‌توان آن کارها را با ابزارهای کاملاً متفاوت انجام داد. شعر ضیا موحد به‌راستی گفت‌و‌گویی با شعر گذشته است. علی‌رغم اینکه او نه در بند قافیه است و نه در خیلی جاها در بند وزن، درس‌هایی از شعر کلاسیک گرفته است که آنها را در مدرن‌ترین صورت بیان می‌کند.

 سپس شاپور اعتماد اظهار داشت: بخش اعظم ارتباط من و دکتر موحد دوستی بوده است. امروز به آرای ارسطو درباره دوستی بسیار مراجعه می‌شود، اما درباره دوستی صحبت کردن و عناصرش را برجسته کردن دشوار است. ما در محیطی با هم همکاری کردیم و همنشین بودیم که محتاج قطب علمی بود. و موحد نیز چنین حالت قطبیتی برای ما داشت. در مصاحبه‌ای برای بزرگداشتی که دو سال پیش برای موحد برگزار کردند، گفتم که درباره موحد بایستی جغرافیایی صحبت کرد. به این معنا که وجود موحد برای جامعه ما مانند دماوند بود. به اعتبار او، پشتمان گرم بود و می‌توانستیم دامنه کار را وسیع‌تر ببینیم.

 او افزود: من موحد را زمانی که در لندن بودم، از طریق مقاله بلندبالایی شناختم که با مضمون اعتصاب غذا در روزنامه چاپ شده بود. در آن زمان نه موحد شاعر را می‌شناختم و نه موحد منطق‌دان را، اما این مقاله منسجم و جاافتاده در آستانه انقلاب در یادم ماند 

موسی اسوار درباره سابقه آشنایی‌اش با  موحد گفت:  من قبل از این‌که‌ آشنایی حضوری با  موحد داشته باشم برای اولین بار در اوایل دهه پنجاه در کتاب محمد حقوقی با نام ضیاء موحد، به عنوان یکی از استعدادهای جوان درخشان در شعر امروز برخورد کردم. همین باعث شد که آثار شعری او را دنبال کنم. آن زمان اصلا تصوری نداشتم که اهل منطق‌ باشد. تا نیمه دهه شصت که با  موحد مواجهه حضوری داشتم و جنبه‌های نامکشوف او برای‌ام آشکار شد. کارهایی که در حوزه ادبیات کلاسیک کرده ناشی از تعمق عمیق او در ادب کلاسیک است. شعرهای  موحد برخاسته‌ از دو زمینه ادب و منطق است که وقتی برخی از آن‌ها را ترجمه می‌کردم، خیلی زود با  مضمون عمیق‌شان مانوس شدم و از آن لذت بردم. 

 در ادامه مهستی بحرینی نیز بیان کرد که جدا از اشعار موحد، بیشتر از کتاب «سعدی»، مقالات و نقد‌های او استفاده کرده است. وی افزود که موحد در نقد شعر بسیار مباحث دقیق و تازه‌ای مطرح کرده است. 

پس از آن علی‌اصغر محمدخانی تصریح کرد: نزدیک به سه دهه است که با  موحد و آثارش آشنا هستم و همکاری‌های مستمر در حوزه‌های مختلف داشته‌ایم و همواره از نکته‌سنجی‌ها، دقت‌ها و ایده‌های فکری و فرهنگی ایشان در گسترش ادبیات، فلسفه و تفکر انتقادی بهره برده‌ام.   موحد حق بزرگی بر معرفی و تبیین منطق جدید، پیوند نگاه نو با ادبیات کلاسیک فارسی، نقد ادبی و تحلیل شعر معاصر داشته است و بدون تردید هر وقت ذکری از سعدی و سعدی‌پژوهی در دانشگاه‌ها و اهل فرهنگ می‌شود، کتاب تک‌نگاری سعدی به عنوان یک اثر شاخص معرفی می‌شود.

وی افزود:  موحد توانسته است ذهن منطقی، جدیت فلسفی را با احساس شاعرانه و روحیه لطیف ادبی پیوند بزند و همواره بر شناخت دقیق سنت فکری و فرهنگی ایران با تحولات ادبی و فکری معاصر تاکید کند. بدین جهت است که هم در میان سنت‌گرایان ادبی و هم نوجویان فرهنگی دوستدار و پیرو دارد. آثار منطقی و فلسفی او که درباره فیلسوفان اسلامی نوشته و به انگلیسی ترجمه شده، ماخذ خوبی برای پژوهشگران خارج از ایران است. 

در پایان، پس از قدردانی  ضیاء موحد از حاضران، از مجموعه شعر دو زبانه  موحد با نام «بعد از سکوت» که انتشارات هرمس آن را منتشر کرده و سعید سعید‌پور آن را به انگلیسی برگردانده رونمایی شد و  موحد با خواندن شعری کوتاه از این مجموعه این جشن را به پایان برد.