داخلی
»مطالب کتابداری
»کتابخانه های عمومی
از کتاب «نقش اجتماعی کتابخانه‌ها» رونمایی شد
به گزارش لیزنا بر اساس اعلام پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، آیین رونمایی از کتاب «نقش اجتماعی کتابخانه‌ها؛ راهکارها و راهبردهای کاهش نابرابری دسترسی به دانش» اثر فابریس شامبون، عصر شنبه ۲۵ آذر همزمان با آغاز هفته پژوهش، با حضور محمدرضا مجیدی، مدیرعامل انجمن ایرانی همکاری با یونسکو و یکی از مترجمان این اثر، علیرضا نوروزی، عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران در گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، در سالن کنفرانس دانشکده حقوق دانشگاه تهران برگزار شد.
همچنین در این مراسم که به همت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و انجمن ایرانی همکاری با یونسکو، به میزبانی دانشگاه تهران برگزار شد، شیدا مهنام، مدیر گروه علوم اجتماعی و انسانی کمیسیون ملی یونسکو- ایران، مهردخت وزیرپور، مشاور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، امین متولیان، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد، محمد جوهرچی مدیرکل پژوهش و نوآوری نهاد، سیامک محبوب، مدیرکل برنامه‌ریزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و جمعی از دانشجویان و علاقه‌مندان به رشته علم اطلاعات و دانش شناسی نیز حضور داشتند.
لزوم بررسی الگوی فرانسوی کتابخانه‌ها
محمدرضا مجیدی در این مراسم با اشاره به روند انتخاب و ترجمه این اثر، عنوان کرد: در مدت ۱۵ سالی که به عنوان دانشجو و در ادامه به عنوان سفیر و نماینده دائم ایران در یونسکو در کشور فرانسه حضور داشتم، همواره از بهره‌برداران کتابخانه‌های این کشور بودم و بررسی کتابخانه‌های فرانسه همواره از علاقه‌مندی‌های من بود که در نهایت با تحقیق و ترجمه اثری از فابریس شامبون تحقق یافت.
وی افزود: با اینکه در سال‌های اخیر طی درسی که در حوزه مطالعات اروپا با عنوان جامعه و فرهنگ در اروپا برای مقطع کارشناسی ارشد و دکتری ارائه می‌کردم، این مباحث را از منظر دیگری مورد بررسی اجمالی قرار دادم، اما ترجمه این اثر زمانی شروع شد که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در سال گذشته، سلسله نشست‌های سیاستگذاری کتابخانه‌های عمومی را با ۵ نشست برگزار کرد که بنده در یکی از آن نشست‌ها با موضوع «مطالعه موردی حوزه فرهنگی فرانسه» حضور یافتم و در مراحل آماده‌سازی آن نشست، به اثر فابریس شامبون برخورد کردم که پس از آن نشست پیشنهاد ترجمه آن را به دوستان ارائه کردم.
مجیدی درباره نویسنده این اثر توضیح داد: فابریس شامبون مدیر کتابخانه‌های یکی از شهرهای فرانسه است که تحصیلاتش را در مدرسه عالی علوم اطلاعات و کتابخانه‌های این کشور گذرانده که مهمترین ویژگی اثر او ارائه تجربیاتی ارزشمند هم در ساحت عمل و هم در ساحت نظر است. من این متن را متنی مختصر و مفید دیدم و پیشنهاد ترجمه رابه دوستان نهاد ارائه دادم که البته باید در اینجا از همسرم، دکتر زهرا مجیدی تشکر کنم که بار عمده ترجمه این اثر را بر عهده گرفتند و بنده هم در حاشیه در خدمت ایشان بودم که امروز نتوانستند در این جلسه حضور پیدا کنند.
کتابخانه؛ نقطه تلاقی نیازهای اجتماعی
مدیرعامل انجمن ایرانی همکاری با یونسکو در ادامه با اشاره به تحولات الگوی فرانسوی کتابخانه‌ها، گفت: رویکرد قالب الگوی فرانسوی کتابخانه‌های فرانسه که در این اثر تاریخچه آن نیز بیان شده، رویکرد حفظ و نگهداری و یا به تعبیری رویکرد میراثی و موزه‌ای به کتابخانه بوده است. اما امروز شاهدیم که کتابخانه‌های فرانسه در فعالیت‌های خود، پایش را از حد متعارف فراتر گذاشته و به نقطه تلاقی نیازهای اجتماعی تبدیل شده است. این مدل جدید از کتابخانه‌های در دسترس، الگوی جدیدی را از علوم اطلاع‌رسانی ارائه می‌دهد. خدمات جدید تعریف شده در این کتابخانه‌ها از چند رسانه‌ای کردن کتابخانه‌ها، تعریف برنامه‌های متنوع برای کودکان و نوجوانان، پشتیبانی آموزشی و حتی مشاوره‌های کاریابی، چهره‌ای خاص به این نهاد اجتماعی داده است.
وی یادآور شد: اگر در فرانسه در ۲ سده اخیر رویکرد ارتباطی و خدمت‌رسانی مطرح می‌شود، ما در فرهنگ ایرانی اسلامی و شیعی خودمان فرهنگ «زَکَاةُ الْعِلْمِ نَشْرُهُ» داشته‌ایم و برای ما امر جدیدی نیست. اما نکته‌ای که در این ترجمه مورد توجه ما قرار گرفته، این نکته است که در شرایط نوین و نگاه و رویکردهای نوین به خدمت‌رسانی در حوزه کتابخانه‌ها، چه تجربیاتی در کشورهای دیگر به دست آمده است. از این منظر این اثر می‌تواند نکات جدیدی را به خصوص به دستگاه‌ها و نهادهای سیاست‌گذار ارائه کند.
مجیدی درباره مهمترین مباحث مطرح شده در این اثر نیز توضیح داد: تمرکز زدایی و دادن اختیارات به مجموعه‌های مدیریتی محلی و تعامل کتابخانه‌ها با سایر نهادهای اجتماعی و حوزه‌های تخصصی، برای محوریت بخشیدن به کتابخانه‌ها در روابط اجتماعی، نکته بارزی است که در روند تحولات کتابخانه‌ها در فرانسه کاملا مشهود است و در یک کلام نقش واسطه‌گری فرهنگی و اجتماعی کتابداری در معنای مثبت خود، از نکات برجسته الگوی فرانسوی کتابداری است.
وی ادامه داد: اقتصاد جوامعی که بنیان را بر دانش قرار دادند و امروز در تحولات علمی و دانشگاهی تأکید بر دانش بنیان کردن اقتصاد دارند، مستلزم دسترسی هرچه بیشتر افراد به مهارت‌های شغلی و تحول مداوم این مهارت‌ها در زندگی حرفه‌ای است. از این منظر کتابخانه‌ها مکمل توسعه آموزش و یادگیری شهروندان در چنین جوامعی هستند. در فصل اول این کتاب نیز اشاره شده که رویکرد حفاظتی و نگهداری به کتابخانه‌ها به سرعت جای خود را به رویکرد ارتباطی داده و در قرون ۱۷ و ۱۸ برخی از شخصیت‌های برجسته فرانسوی و اروپایی این سنت را پایه‌گذاری کردند که کتب خود را که قبلا به صورت مجموعه‌ای و موزه‌ای در کتابخانه‌ها نگهداری می‌شد، به جوامع مذهبی ارجاع می‌دادند تا در اختیار عموم جامعه قرار دهند تا روند کاهش نابرابری‌ها در دسترسی به دانش آغاز شود؛ روندی که تا کنون نیز تقویت شده است.
کتابخانه‌ها و حقوق شهروندی
علیرضا نوروزی، عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران در گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، سخنران دیگر این نشست بود که درباره برخی ویژگی‌های این اثر گفت: برخی مفاهیم کلیدی در این کتاب وجود دارد که برای من بسیار جالب بود؛ مفاهیمی چون «مدرسه‌ای برای تمام شهروندان» و یا آنچه که خانم نوش‌آفرین انصاری از حدود ۳۰ سال پیش از آن به عنوان «دانشگاه عمومی یا اجتماعی» یاد می‌کند. همچنین در کتاب بحث‌های مهمی از نقش کتابخانه‌ها در آشنایی با حقوق شهروندی، برابری دسترسی به دانش، آموزش مادام‌العمر، خود آموزی، مشاوره اجتماعی و بسیاری مباحث مهم دیگر مطرح می‌شود.
وی ادامه داد: بنده هم از سال ۲۰۰۲ تا کنون که هر ساله به فرانسه مراجعه می‌کنم، همواره به کتابخانه‌های مختلف این کشور مراجعه می‌کنم و می‌توانم بگویم که آثار مختلفی را از کشورها و ملیت‌های مختلف از جمله ایرانی به زبان این کشورها ارائه شده است. ما نیز به عنوان کشوری که دارای قومیت‌های مختلف هستیم، باید توجه بیشتری به ارائه آثار بومی و محلی نواحی مختلف کشور داشته باشیم؛ موردی که در این کتاب با عنوان کتابخانه‌ها و حقوق شهروندی ارائه شده است.
معادل‌سازی‌های مناسب به زبان فارسی
در ادامه این مراسم مهردخت وزیرپور، مشاور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز طی سخنانی گفت: این کتاب در کنار مطالب و مباحث مهم و کاربردی خود، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که از آن جمله می‌توانم به معادل‌های بی‌نظیر ارائه شده از زبان فرانسوی به زبان فارسی اشاره کنم. این کتاب برای افرادی که قصد تحقیق و پژوهش درباره سیر ایجاد و تحول کتابخانه‌های فرانسه و انجمن کتابداری این کشور را دارند، بسیار مهم و کاربردی خواهد بود.
در پایان این مراسم محمدرضا مجیدی با تقدیر از نگاه موجود در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در بازخوانی سیاست‌های موجود و پی‌ریزی سیاست‌های جدید، گفت: این نگاه از موکدات اصل دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است که بر استفاده از علوم و فنون بشری و تلاش برای پیشبرد آنها تأکید می‌کند. اگر سنت کتاب، کتابداری و کتابخوانی ایرانی و اسلامی ما حفظ شود و چنین تجربیات نوینی نیز پرداخته و بکار گرفته شود، می‌تواند به هموار کردن توسعه ملی کشور که برای آینده این سرزمین ضروری است، کمک کند.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.