ترجمه غیر‌گفتمانی ضعف ادبیات ایران

به گزارش خبرنگار لیزنا، مهدی قزلی، مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی در برنامۀ «عصر فرهنگ»  انتشاراتی علمی و فرهنگی، با ابراز تاسف از اینکه آثار نویسندگان کشورهای مختلف عموما از زبان واسط انگلیسی، آلمانی یا فرانسوی ترجمه می‌شود گفت: بخشی از زبان واسط، فرهنگ واسط است.

 به گفته قزلی مترجمان این آثار از زبان‌های اصلی به زبان انگلیسی فرانسه یا آلمانی به عنوان مهد ادبیات، این آثار را انتخاب و دست‌چین می کنند و مترجمان ایرانی این آثار انتخاب شده را ترجمه می‌کنند.

او تاکید کرد که فارغ از نحوه دست‌چین کردن این آثار، خود انتخاب آثار با یک منویاتی که کارایی و تجربه طولانی در پشت خود دارد قابل تامل است.

وی افزود با بیان اینکه از سختی‌های کار ترجمه اطلاع دارد گفت: برای مثال ادبیات آفریقایی که ما از زبان انگلیسی و فرانسوی بر‌می‌گردانیم، ادبیاتی است که خود انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها این آثار را انتخاب کرده‌اند و ما در واقع انتخاب آن‌ها را می‌بینیم. هرچند ترجمه همین آثار هم غنیمت است ولی به نظر می‌رسد که این گام اول است و باید گام‌های بعدی در این رابطه برداشته شود. چنانچه درمورد زبان روسی مدتی است که شروع شده است و الان مستقیما از زبان روسی ترجمه می‌شود.

این نویسنده تاکید کرد که فقط در صورت ترجمه مستقیم، می‌توانیم در انتخاب آثار ترجمعه ای نقش داشته باشیم.

وی همچنین از مترجمین در انتخاب آثار از زبان‌های انگلیسی آلمانی و فرانسه و زبان‌های رایج انتقاد کرد و بر عدم آگاهی مترمین واسط از تفاوت نسبت‌های فرهنگی ایران با نسبت‌های فرهنگی اروپا و آمریکا تاکید کرد.

قزلی با تاکید بر اینکه ما فقط ما مسیر خاصی از ادبیات در کشورها آشنایی داریم افزود: ما با آثار ملل مختلف از مسیر غیر‌گفتمانی آشنا شدیم و تجربه کردیم. مسیر انتخاب و ترجمه کتاب‌ها و ادبیاتی که به دست ما رسیده است، مسیری از قبل انتخاب شده است. شرکت نداشتن در این انتخاب دارای وجوه مختلفی است و اینکه آثار یک کشور آفریقایی یا آسیایی اول به زبان دیگری وارد می شود و سپس به زبان ما برمی‌گردد نیز از زاویه دیگری مورد بحث است.

مهدی قزلی در بخش دیگری از سخنان خود  اظهار امیدواری کرد که روزی آثار ایرانی نیز ترجمه شود و در بین مجموعه داستان‌های مختلف دنیا قرار گیرد.

قزلی گفت: به جرعت می‌گویم که پس از چند سفر به کشورهای مختلف متوجه شدم که ادبیات معاصر ما برای دیگران قابل خواندن است ولی در مقایسه با ادبیات دیگر کشورها متاسفانه توهم و ترسی در بین ما وجود دارد.

وی با اشاره به موفقیت کتاب‌های ایرانی در کشور ادبیات روسیه با توجه به سابقه درخشان ادبی این کشور گفت: اینکه آثار برگردان شده از کشور ما در روسیه به چاپ دوم می‌رسد نشانه خوبی است. کتاب «مردگان باغ سبز» محمدرضا بايرامي برگزیده نمایشگاه کتاب روسیه شناخته شده است. کتاب و «من او» نوشته رضا امیرخانی بعد از چاپ اول نایاب شده است. کتاب «شطرنج با ماشین قیامت» از حبیب احمدزاده بارها مورد نقد و بررسی نویسندگان روسی قرار گرفته است. این آثار همه ادبیات ما نیست ولی همین چند کتاب توانسته است توجه آنان را جلب کند.

به نظر قزلی از آژانش های ادبی و اتشاراتی‌های قوی درخواست کرد تا برای قرار گرفتن  آثار نویسندگان ایرانی در مجموعه داستان‌های بین‌المللی تلاش کنند.

مهدی قزلی افزود: من اعلام می‌کنم که حاضر هستم تا مجموعه‌ای از داستان‌هایی از نویسندگان ایرانی را آماده کنیم و این آثار را با کمک مترجمین به چند زبان خوب دنیا مثل انگلیسی و عربی که نسبت‌های خوب ادبی هم با ما دارند برگردان کنیم تا در این زمینه حداقل کاملا منفعل نباشیم.

 او با اظهار امیدواری برای مورد توجه قرار گرفتن آثار ایرانی در سطح دنیا گفت: از توجهی که به آثار ما در چند کشوری که بررسی کردم وجود دارد به این نتیجه رسیده‌ام، راه دوری برای اینکه در دنیا مطرح شویم نداریم؛ و امید‌وارم آثار ما هم در حوزه کودک و نوجوان و هم بزرگسال توجه جامعه مخاطبین را به خود جلب کند. هرچند از مسیر آن و زمان دریافت نتایج آن اطلاعی ندارم ولی اعتقاد دارم جای امیدواری وجود دارد.