معرفی نامزدهای انجمن نویسندگان کودک و نوجوان برای جایزه آسترید لیندگرن

به گزارش لیزنا بر اساس اعلام مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، نشست معرفی کاندیداهای انجمن نویسندگان کودک و نوجوان برای جایزه آسترید لیندگرن، مردادماه با حضور فریدون عموزاده خلیلی، رئیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و جعفر توزنده‌جانی، دبیر انجمن برگزار شد.

عموزاده خلیلی در این نشست با اشاره به تاریخچه‌ای از شکل‌گیری این جایزه، گفت: آسترید لیندگرن، نویسنده سوئدی که بیش از ۹۰ سال عمر کرد و آثار ارزشمندی از خود به‌جای گذاشته است. او با نگاهی انسانی، مسائل و رنج‌های کودکان و نیازها و آرزوهای آن‌ها را در کتاب‌هایش به تصویر کشیده است. شورای فرهنگی سوئد از سال ۲۰۰۲ که این نویسنده چشم از جهان فروبست، جایزه ادبی آسترید لیندگرن را به یاد او بنا نهاد. این جایزه هرساله با همان ارزش‌ها و ملاک‌های موردنظر آسترید لیندگرن به نویسندگان، تصویرگران و مروجان کتابخوانی حوزه کودک و نوجوان از سراسر دنیا اهدا شده و به لحاظ مادی ارزشمندترین جایزه دنیا پس از نوبل است و به نوعی نوبل حوزه کودک و نوجوان محسوب می‌شود.

هرساله از همه کشورها توسط نهادهای مرتبط، کاندیداهایی برای این جایزه معرفی می‌شود. انجمن کودک و نوجوان از سه سال پیش در پی مذاکراتی که با مسئولان این جایزه در حاشیه نمایشگاه کتاب فرانکفورت داشته، کاندیداهایی را در بخش‌های ذکر شده معرفی می‌کند. تا پیش از آن فقط کاندیداها از سوی شورای کتاب کودک، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان معرفی می‌شد. افرادی که تاکنون از کشورهای مختلف برنده این جایزه شده‌اند، نام‌های کوچکی نیستند و در میان آن‌ها اسم‌هایی چون موریس سنداک و کاترین پاترسون به چشم می‌خورد.

رئیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان با تاکید بر لزوم حمایت ملی از کاندیداهای ایران، بیان کرد: تاکنون هیچ کاندیدایی از ایران موفق به دریافت این جایزه نشده است. وقتی پای یک منفعت و حرکت ملی به میان می‌آید، صرف‌نظر از جایگاه‌ها، افکار و سلایق و صرف‌نظر از دولتی و غیردولتی، همه نهادها اعم از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیما، حوزه هنریف کانون پرورش فکری و دیگر مراکز و نهادها باید تلاش و حمایت کنند تا این حرکت و افتخار ملی به سرانجام برسد.

عموزاده خلیلی با اشاره به اینکه این یک کار ملی است که بخشی از بار آن‌را انجمن بر دوش می‌کشد، افزود: سال گذشته فرهاد حسن‌زاده در جمع پنج کاندیدای نهایی این جایزه قرار گرفت و آثارش نیز هیچ چیز از آثار برندگان کم نداشت، ولی فقط چون همت ملی پشت سرش نبود و تعداد زیادی از کتاب‌هایش ترجمه نشده بود، نتوانست جایزه را از آن خود کند. ادبیات کودک واقعا در زمینه‌های مختلف پتانسیل بالایی دارد و در صورت فراهم شدن پیش‌زمینه‌ها می‌توانیم به افتخارات زیادی در این حوزه برسیم. یکی از این پیش‌زمینه‌ها، ترجمه آثار به دیگر زبان‌ها است.

او درباره رویکرد انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در انتخاب کاندیداهای جایزه آسترید لیندگرن نیز گفت: رویکرد امسال انجمن در معرفی کاندیداها، یک رویکرد نوگرایانه بوده است. در بخش انتخاب کاندیدای مروج کتابخوانی، نوگرایی و نهادی کردن ترویج کتابخوانی یکی از ملاک‌ها بود. اثرگذاری و فراگیری طرح و همچنین استمرار و قائم به فرد نبودن نیز از دیگر ملاک‌های مدنظر انجمن در انتخاب کاندیدای این بخش بوده است. در بخش نویسنده نیز تلاش کردیم نویسنده‌ای را انتخاب کنیم که در تمام کتاب‌هایش با یک نگاه انسانی، رنج و مشقت، فقر و آرزوهای کودکان را بازتاب داده باشد. همچنین موضوع آثار نویسنده باید برخواسته از تجربه زیسته او بوده باشد. زبان و بیان قوی، ساختار درست و جهان متفاوت داستانی، از دیگر ملاک‌های مدنظر برای انتخاب نویسنده بود. همچنین آثار باید به گونه‌ای نوشته شده باشند که ترجمه آن‌ها برای خارجی‌ها قابل فهم باشد.

رئیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، در ادامه با معرفی کاندیداهای دو بخش، اظهار کرد: امسال براساس ملاک‌های موردنظر مسئولان این جایزه و بررسی‌هایی که انجام شد، در بخش ترویج کتابخوانی، علی‌اصغر سیدآبادی و در بخش نویسنده نیز جمشید خانیان به‌عنوان کاندیدای انجمن برای دریافت جایزه آسترید لیندگرن معرفی می‌شوند.

این نویسنده در بیان برخی از ویژگی‌هایی که منجر به انتخاب علی‌اصغر سید‌ آبادی به‌عنوان کاندیدای مروج کتابخوانی شد، افزود: مهم‌ترین و یکی از جذاب‌ترین نکات برای هیات مدیره در انتخاب سید ‌آبادی، فعالیت‌های مخاطب‌محور و اجتماع‌محور است. در حدود ۲۵ سالی که او در این حوزه فعالیت می‌کند، تمام فعالیت‌هایش معطوف به مخاطب بوده است. سید آبادی برای محور بودن مخاطب، نهادسازی کرده است. فهم عملی از آموزش‌های مبتنی بر مشارکت‌های اجتماعی در موضوع کتابخوانی و همچنین حضور سه مولفه کتابخوانی، آزاداندیشی و تفکر انتقادی در تمام نهادهایی که او ساخته، از دیگر دلایل انتخاب سید آبادی بوده است. او بین فعالیت ترویج کتابخوانی و کنش‌گری اجتماعی، پیوند خلاقانه ایجاد کرده است.

عموزاده خلیلی با معرفی برخی از نهادهایی که سید آبادی بنیانگذاری یا در بنیانگذاری آن‌ها مشارکت داشته، ادامه داد: طرح باشگاه‌های کتابخوانی، طرح کتابخانه‌های روستایی و کتابخانه‌های خانگی، از بنیانگذاران انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، راه‌اندازی جایزه لاک‌پشت پرنده و جایزه گوزن زرد ازجمله این فعالیت‌هاست. سال گذشته پنج هزار باشگاه کتابخوانی در شهرها و روستاها شکل گرفت که ۷۰ هزار عضو داشت. پارسال در ۱۰۰ شهر و روستا باشگاه کتابخوانی داشتیم و امسال این تعداد به ۸۰۰ شهر و روستا با بیش از ۵۰۰ هزار عضو می‌رسد. این طرح امروز به نیاز و خواست ملی بین کودکان تبدیل شده است.

او در پایان گفت: مهر یا آبان سال جاری این جایزه اعلام می‌شود و تا آن زمان باید تمام توانمان را به‌کار بگیریم تا پتانسیل‌های این دو کاندیدا را معرفی و تقویت کنیم. امیدواریم با حمایت‌ نهادهای فرهنگی و کمک رسانه‌ها، پاییز ۹۷ خبرهای خوبی در این زمینه بشنویم.

جعفر توزنده‌جانی نیز در این نشست در معرفی ویژگی‌هایی که برای انتخاب جمشید خانیان، نویسنده آبادانی به‌عنوان کاندیدای دریافت جایزه آسترید لیندگرن، بیان کرد: رویکرد انجمن مبنی بر نوگرایانه بودن، درباره آثار جمشید خانیان صدق می‌کرد. یکی از نکات برجسته درباره وی، انجام بیش از ۱۰۰ پژوهش علمی در قالب رساله دکترا، پایان‌نامه و مقاله علمی - پژوهشی با محوریت آثار این نویسنده است. وی همچنین ۴۴ اثر داستانی، نمایشی و پژوهشی در حوزه‌‌های کودک و نوجوان و بزرگسال در کارنامه دارد که کمتر اثری از او بوده که جایزه نگرفته یا کاندید و مطرح نشده باشد.

برخی از آثار جمشید خانیان

توزنده‌جانی افزود: خانیان توجه خاصی به ساختار روایت و شکل و فرم داستان دارد. معماری خاص او در تک تک آثارش مشهود است. او همچنین نگاه ویژه‌ای به ادبیات جنگ در عرصه بزرگسال و کودک و نوجوان دارد. توجه به ادبیات بومی و اقلیمی و افسانه‌ها و ادبیات خاص هرمزگان، شکل تازه‌ای از داستان را در آثارش روایت می‌کند. کارهایش رنگ تعلیمی و آموزشی مستقیم ندارد. توجه به زندگی شهری و جنبه همه‌گیری آن، توجه به سالمندان و چگونگی ارتباط بین نسل‌ها، نگان انسان‌مدار به زنان و مردان، توجه به تکنیک و قواعد زبانی و واژگانی و توجه به ادبیات دراماتیک، از دیگر ویژگی‌های آثار این نویسنده است.