تاریخ شفاهی توسعه خوزستان را در خاطرات احمد آل‌یاسین بخوانید

به گزارش لیزنا بر اساس اعلام روابط عمومی انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، اسناد ملّی ایران به مناسبت گرامی‌داشت هشتادمین سالگرد تأسیس کتابخانة ملّی ایران، یکی از ماندگارترین و نفیس‌ترین تاریخ‌های شفاهی را تحت عنوان «تاریخ شفاهی توسعة خوزستان: خاطرات احمد آل‌یاسین» منتشر کرد تا خودباوری و تلاش‌ مهنّدسان جوان ایرانی را به نمایش بگذارد.

مهندس سیّداحمد آل‌یاسین با خاتمة موفقيت آميز شبكة آبياري دز، در سمت مدير اجرائي و قائم‌مقام مدير عامل كشت و صنعت نيشكر كارون، مسئول اجراي اين طرح عظيم گرديد. در سال 1356 به مديّريت عامل سازمان آب و برق خوزستان منصوب و عهده‌دار مسئوليّت‌‌هاي توسعة منابع آب، توليد، انتقال و توزيع برق گرديد. ادامة سدّ كارون 1، انعقاد قرارداد مطالعات سدّ‌هاي كارون 3 و 4، ادامة مطالعات سدّ مارون، ادامة احداث شبكة آبياري و زهكشي گتوند و عقيلي، آبرساني پتروشيمي ايران- ژاپن، احدث ايستگاه‌هاي پمپاژ و... ازجمله فعّاليّت‌هاي او است. وي در سال 1360 با پايه‌گذاري شركت مهندسين مشاور پاپيلا، به ادامة خدمات مهندسي در زمينة آب كشور ادامه داد. به طور خلاصه خدمت به توسعه کشور، راه اندازی هزاران هکتار مزارع نیشکر، آبادسازی و عمران مناطق محروم، تربیت و پرورش ده ها و صدها نیروی متخصص کارآزموده، تدوین بیش از صدها کتاب و مقالة علمی و تخصصی، به‌ویژه رعایت امانت و جلوگیری از اتلاف سرمایه‌های ملّی، از افتخارات کارنامة درخشان و پربار این مهندس جوان ایرانی در آن نیم قرن تاریخ عمران و آبادی ایران است که در کتاب «تاریخ شفاهی توسعه خوزستان» به تصویر کشیده‌اند.

مشخّصات کتاب به شرح ذیل است:

·       تاریخ شفاهی توسعة خوزستان: خاطرات احمد آل‌یاسین/ مصاحبه، تحقیق و تدوین: رویا محمّدلو. تهران: سازمان اسناد و کتابخانة ملّی جمهوری اسلامی ایران، پژوهشکدة اسناد، 1396. 478 ص. نمونه: مصوّر. شابک: 2-491-446-964-978

کتاب حاوی مطالب و فصول ذیل است:

- پیشگفتار: سازمان اسناد و کتابخانة ملّی جمهوری اسلامی ایران (ص 7)؛

- مقدّمه [پدیدآور]: (ص 9- 14)»،

- فصل اوّل: تولّد و خانواده: تولّد و خانواده، ایّام کودکی، تحصیلات ابتدایی و دبیرستان، پی‌نوشت‌ها (ص 15- 34)؛

- فصل دوم: کنکور و دانشکدة فنّی: کنکور و دانشکده فنّی، اساتید دانشکدة فنّی، همدوره‌ای‌های دانشکدة فنّی، کارآموزی دانشکدة فنّی، بازدید از سدّ دز، پی‌نوشت‌ها (ص 35- 60)؛

- فصل سوم: ورود به عرصة کار: شرکت آسفالت راه، کارگاه راهسازی کوهین- آب ترش، کیفیّت اجرایی کارها، رحیم‌علی خرّم، بیمارستان بازرگانان، سفر به کرمان و زاهدان، لوله‌کشی شهر چالوس، کار و زندگی توأمان، آگهی استخدام سدّ دز، مراجعت مجدّد به خوزستان، شب بیداری، مصاحبه و استخدام در سدّ دز، پی‌نوشت‌ها (ص 61- 80)؛

- فصل چهارم: پروژه سدّ دز: شروع کار در دفتر فنّی سدّ دز، کمپ‌های مسکونی، اداری، انبارها و تجهیزات وارداتی سدّ دز، کارهای اجرایی سدّ دز، بتن‌ریزی سدّ دز، ویژگی‌های سدّ دز، کار و زندگی در سدّ دز، دو روز به یاد ماندنی، افتتاح سدّ دز، آغاز بهره‌برداری از سدّ دز و نیروگاه آن، طرح آبخیزداری سدّ دز، پی‌نوشت‌ها (ص 81- 118)؛

- فصل پنجم: سازمان برنامه: سازمان برنامه و بازگشت مجدّد به سازمان آب و برق خوزستان، عزیمت به بندرعباس و مازندران، بازگشت مجدّد به سازمان آب و برق خوزستان، قسمت مهندسی سازمان، تشکیل وزارت آب و برق، پی‌نوشت‌ها (ص 119- 146)؛

- فصل ششم: شبکة آبیاری دز: توسعة کشاورزی در اراضی زیر سدّ دز، اعزام به هلند، سیل بنیان‌کن زمستان 1347، عملیّات اجرایی شبکة آبیاری دز، وام بانک جهانی برای شبکة آبیاری دز، دکتر هوشنگ وصال- سومین مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان، طرح ساختمانی شبکة آبیاری دز، حضور پیمانکاران ایرانی، شبکة آبیاری دز و قراردادهای اجرایی، هدف و اثرات شبکة آبیاری دز، مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد، فنّاوری تسطیح اراضی، اعزام به آمریکا، تشکیلات سازمانی شبکه آبیاری دز، روابط کارفرما، مهندس مشاور و پیمانکار، ناکامی نظام بهره‌برداری از شبکة آبیاری، مهنّدس محمّدقلی خدیوی- پنجمین مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان، اثرات منفی وزارت نیرو بر سازمان، استفاده از شبکة آبیاری دز، پی‌نوشت‌ها  (ص 147- 184)؛

- فصل هفتم: کشت و صنعت نیشکر کارون – دعوت به کار: توسعة نیشکر در اراضی دیمچه، برنامه‌ریزی و سازماندهی اجرای طرح، استقرار در اهواز، سایر بخش‌ها و طرح‌های اقماری [کشت و صنعت کارون]، دشواری‌ها و معضلات طرح، آموزش نیروی انسانی در کارون، تأمین نیروی کار از کرة جنوبی، دو خاطره از دو سفر به کرة جنوبی، اهمّیّت و نقش سرمایة انسانی در توسعه، ترویج فرهنگ انتقادپذیری، ابعاد کشت و صنعت کارون، بازدید از کشت و صنعت کارون، بازدید از نیشکرکاری آفریقای جنوبی، مطالعات اجتماعی دیمچه و روستاهای آن، یادداشت دکتر دانش فروغی، بخش‌هایی از مصاحبه‌های کارکنان پروژة کشت و صنعت کارون، پی‌نوشت‌ها (ص 185- 248)؛

- فصل هشتم: باز در سازمان آب و برق خوزستان: مدیران عامل سازمان آب و برق خوزستان، حیرت از اوضاع سازمان، تشکیلات سازمان آب و برق خوزستان، شروع اصلاحات، دومین دیدار با نخست وزیر، کتاب مشکلات و تنگناها، نتیجة تغییرات، سازمان بازرسی شاهنشاهی، بازدید از شرکت کشت و صنعت ایران و آمریکا، بازدید از شبکة آبیاری دز و افتتاح آن، بازدید از سدّ کارون و افتتاح نیروگاه آن، گشایش کشت و صنعت نیشکر کارون، بازدید از ایستگاه برق 400 کیلو وات اهواز، بازدید معاونین دوازده وزارتخانه از خوزستان، مراجعت دیوید لیلینتال، رئیس سازمان عمران درة تنسی آمریکا و مشاور در طرح عمران خوزستان به خوزستان، حضور در کنفرانس جهانی آب، بازدید از تأسیسات برق نیویورک، بازگشت به ایران، تغییر استاندار، کشت و صنعت‌ها و بهره‌برداری از شبکة آبیاری دز، ترک محل خدمت و عزیمت به تهران، دیدار با مهندس بازرگان، دفتر تهران سازمان آب و برق خوزستان، مدیر عامل جدید، پی‌نوشت‌ها (249- 316)؛

- فصل نهم: دوران پس از انقلاب: بازداشت، بازجویی در وزارت نیرو، دولتمردی که بنکدار شد، رویداد سرنوشت‌ساز، تأسیس شرکت مهندسین مشاور پاپیلا، دیدار با دکتر محمّدتقی بانکی، دیدار با مهندس سیّدحسن طباطبایی، کشت و صنعت نیشکر میان‌آب، معیارهای فنّی شبکه‌های آبیاری و زهکشی کشور، مسافرت به آمریکا، کشت و صنعت نیشکر دهخدا، طرح توسعة تعاونی تولید روستایی، مطالعات مهنّدسی رودخانة کارون، طرح سیروان، جمع‌آوری آب‌های غرب کشور، طرح آبرسانی و سدّسازی اربتان، مطالعات آبیاری و زهکشی رودخانة بهمنشیر، فراغت از کارهای موظّف، پیشنهادها و راه حل‌هایی برای رفع عقب ماندگی ایران، پی‌نوشت‌ها (317- 370)؛

- اسناد (ص ۳۷۱- 396)؛

- احکام، نامه‌ها و تقدیرنامه‌ها (397- 416)؛

- کارنامه: اطلاعات کتابشناختی 16 جلد کتاب، 82 عنوان مقاله و 26 عنوان رساله از آثار مهندس آل‌یاسین (ص 417- 424)؛ کتابنامه (425- 430)؛ نمایه‌ها (ص 431- 440)؛ عکس‌ها (ص 441- 478).

این اثر، حاصل تحقیق و تلاش قابل تحسین و ارزشمند تاریخ‌نگار دقیق و برجستة اسناد ملّی ایران «سرکار خانم رؤیا محمّدلو» است.

ارگان‌ها، نهادها، پژوهشگران، سازمان‌ها، کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی جهت تهیّة این اثر و سایر منشورات این سازمان، می‌توانند به ساختمان کتابخانه ملّی ایران مراجعه و یا با شماره 81623315 تماس حاصل نمایند.

تاریخ شفاهی به عنوان منبع اطلاعاتی دست اوّل، مرجع و منبع بسیار مهمّی برای تدوین بسیاری از تاریخ‌های مکتوب هر ملّت و کشوری است. بر این اساس، اسناد ملّی ایران از سال 1372 با تأسیس ادارة‌ آرشیو شفاهی، این فعّالیّت را آغاز نموده و مصاحبه با شخصیّت‌های مؤثّر علمی، سیاسی، فرهنگی، و هنری معاصر را در دستور کار خود قرار داده و کتاب‌های متعدّدی در این زمینه منتشر نموده، که می‌توان به: ۱) تاریخ شفاهی و تصویری ایران معاصر: دورة ‌پهلوی دوّم: 4 جلد، 2) از کاخ‌های شاه تا زندان‌های سیبری: خاطرات غلامحسین بیگدلی، 3) سرو سربلند: خاطرات پوری سلطانی، 4) یادمانه‌هایی از حزب تودة ایران: خاطرات دکتر ناصر اویسی، 5) مرا ببخش مادر: خاطرات دکتر علی طاهرزاده از سال‌های اسارت در شوروی، 6) کالیما: خاطرات اسارت دکتر حسنعلی پورحسنی از سیبری، 7) دُرّ دانش: مصاحبة تاریخ شفاهی با دکتر عبّاس حرّی، 8) شمع خرد: مصاحبة تاریخ شفاهی با کامران فانی، ۹) نامة روزگار: مصاحبة تاریخ شفاهی با نصرت‌الله خازنی، 10) گوهر نشان ادب: مصاحبة تاریخ شفاهی با احمد سمیعی گیلانی، 11) از متن تا نقش: خاطرات دکتر سیروس پرهام نخستین رئیس آرشیو ملّی ایران، 12) مروراید اندیشه: مصاحبة تاریخ شفاهی با اسماعیل سعادت اشاره کرد.

تعدادی از سازمان‌ها، مراکز اسنادی و اطلاعات محور نیز تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی، دفاع مقدّس و جنگ تحمیلی را پیگیری می‌نمایند؛ امّا طرح تاریخ شفاهی و مصاحبه با شخصیّت‌های حوزة اقتصاد و عمران در هیچ یک از مراکز اسنادی و سازمان‌ها، حتی در مراکز تخصّصی و نهادهای متولی این حوزه‌ها، به طور جدّی و قابل ملاحظه‌ای گزارش نشده است، به همین دلیل «تاریخ شفاهی توسعة خوزستان: خاطرات احمد آل‌یاسین» را می‌توان جزو اولین‌های تاریخ شفاهی در حوزة عمران قلمداد نمود.