رویکردهای پژوهشی در حوزه تعامل انسان با رایانه

 به گزارش لیزنا، این نشست با معرفی مختصری از فعالیت‌های کمیته پژوهش توسط دکتر محمد زره‌ساز مسئول کمیته پژوهش و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و همچنین شیوه برگزاری نشست آغاز شد. در ادامه نیز دکتر بگلو، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران و مدیر این نشست، به معرفی دومین ژورنال کلاب و اشاره به مقاله‌های برگزیده در این نشست پرداخت.

سپس زهرا ناصری، دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه تهران، به ارائه‌ای مختصر از مقاله‌ای پرداخت که با همکاری دکتر علیرضا نوروزی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، و دکتر مریم ناخدا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در سال 1395در فصلنامه پردازش و مدیریت اطلاعات منتشر شده است.

وی سخنان خود را با معرفی کارکردهای شبکه‌های اجتماعی و برچسب‌گذاری اجتماعی در سامانه‌هایی همچون Library thing، Google Books و غیره آغاز کرد. سپس به طرح مسئله پژوهش خود و ضرورت بررسی امکانات و قابلیت‌های نشانه‌گذاری در نرم‌افزارهای کتابخانه دیجیتال پرداخت. وی در ادامه، به معرفی رویکردهایی همچون فوکسونومی‌ها اشاره کرد و با طرح جزئیات بیشتری درباره پژوهش انجام شده، مروری گذرا به نتایج به‌دست آمده آن کرد.

در بخش پرسش و پاسخ، یکی از حضار به خلاء پژوهش‌های کنونی رشته در حوزه بررسی تجربه‌های کاربران اشاره کرد که به پژوهش حاضر نیز می‌تواند روا باشد. با این‌حال،‌ زهرا ناصری به انگیزه‌های اصلی پژوهشگران در این مقاله، اشاره­ای کرد و در ادامه نیز دکتر ناخدا به عدم امکان انجام پژوهش‌ با رویکردهای کیفی در صورت عدم انجام پژوهش‌های پایه و بنیادین همچون پژوهش صورت پذیرفته مطالبی را مطرح نمود. در پایان نیز دکتر نوروزی درباره الگوگیری نرم‌افزارهای کتابخانه دیجیتال از سامانه‌هایی همچون گوگل بوکس و ضرورت و اهمیت پژوهش مورد نظر نکته­هایی را مطرح نمود.

در ادامه و پس از وقفه‌ای کوتاه، مقاله دوم با ارائه دکتر بگلو معرفی شد. این مقاله که با عنوان "Intellectual structure of Human & Computer Interaction Researches" منتشر شده است با مروری بر پیشینه پژوهش‌های انجام شده در حوزه تعامل انسان و رایانه (HCI) آغاز شده و تأکید دوره‌های گوناگون پژوهش‌های انجام شده در دهه‌های 1970 تا 2010 در این حوزه را معرفی کرده است. ایشان، سپس ساختار مقاله مورد نظر و مبانی پژوهشی آن را تشریح کرد. سپس به معرفی مختصری درباره استفاده از روش‌های تحلیل استنادی (هم‌استنادی)،‌ تحلیل عاملی،‌ مقیاس‌گذاری چندبعدی و تحلیل خوشه‌ای در این پژوهش بسنده کرد.

در ادامه، یافته‌های پژوهش در قالب 12 هسته دانش استخراج شده به تفکیک مطرح شد. این هسته‌های دانش عبارت بودند از: قابلیت نظام؛ طراحی رابط کاربر؛ وظیفه نظامHCI ؛ ارزیابی تعامل؛ پذیرش کاربر نسبت به فناوری؛ نظامهای شخصی شده؛ تحلیل رابط؛ سنجش و بهبود عملکرد؛ توسعه تعامل؛ واکنش انسان به فناوری؛ حالات چهره؛ و تعامل موثر.

دکتر بگلو در پایان به گرایش‌های پژوهش‌های حوزه HCI در سه دسته کلی توسعه نظام، کاربرد تعامل و ارزیابی تعامل اشاره‌ای کلی کرد. در بخش پرسش و پاسخ نیز یکی از حضار با طرح ابهام در این زمینه که این مقاله تنها با بررسی 75 مقاله پر استناد چگونه می‌تواند ساختار منطقی یک حوزه موضوعی را ترسیم کند،‌ نقدی جدی بر این مقاله مطرح کرد. با این‌حال، دکتر بگلو با اشاره به چارچوب وسیع این پژوهش در انتخاب بیش از 30 هزار مقاله از پایگاه وب ISI و فیلتر کردن آن‌ها و تقلیل آن‌ها به بیش از 1 هزار مقاله و سپس بررسی 75 مقاله پر استناد، رویکرد این مقاله در تقلیل‌ پژوهش‌ها را تشریح کرد.

 دومین نشست ژورنال کلاب کمیته پژوهش انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌­رسانی به صورت زنده از رادیو لیزنا پخش شد.

نشست سوم ژورنال کلاب کمیته پژوهش انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌­رسانی، در هفته پایانی مهرماه با موضوع «رویکردهای پژوهشی در حوزه سازماندهی اطلاعات» در ایرانداک برگزار خواهد شد.