کتاب «ویرایش از زبان ویراستاران» نقد شد

به گزارش خبرنگار لیزنا، در ابتدای جلسه، مژده دقیقی، ویراستار اثر، ضمن تشکر از برگزارکنندگان این جلسه و همچنین حضار و شرکت‌کنندگان تصریح کرد: "کتاب ویرایش از زبان ویراستاران، ترجمه‌ای است از 38 مقاله که توسط ویراستاران آمریکایی نوشته شده است و در بخش‌های مختلف به‌صورت تخصصی به مقوله‌ ویراستاری و جنبه‌های مختلف ویرایش می‌‌پردازد."

ویراستار به عنوان فردی منزوی در نظر گرفته نمی‌شود

دقیقی در ادامه بیان کرد:" ویراستار اصلی کتاب، جرالد گراس بود، در این کتاب ویراستار به عنوان فردی منزوی در نظر گرفته نمی‌شود بلکه رابطه‌ ویراستار با جامعه، همچنین ویراستار و مولف و بسیاری از موارد از این دست مد نظر قرار گرفته شده است. مقالات در دو بخش ارائه شده‌اند که شامل بخش نظری با 9 مقاله و بخش عملی با 29 مقاله می‌شوند؛ در بخش عملی به‌صورت تخصصی‌تر و دقیق‌تر به مقوله‌ ویرایش و ویراستاری پرداخته شده است."

ویراستار کتاب در پایان سخنان خود اظهار داشت:" در کتاب سعی شده فرایند ویرایش را به گونه‌ای مطرح شود که هم برای خوانندگان مختلف و هم برای ویراستاران سرشناس و کسانی که در این حوزه خبره هستند مورد استفاده قرار گیرد و به نوعی کاربردی باشد."

کار ویراستار فقط جابه‌جایی جمله و پاراگراف نیست

در ادامه‌ برنامه فیلم کوتاهی از علی صلح‌جو (که به دلایلی نتوانستند در برنامه حضور پیدا کنند پخش شد) وی نکاتی چند از کتاب را مطرح کرد.

علی صلح‌جو ضمن اشاره به فاصله‌ای که در زمینه‌ نقد و ویراستاری بین کشورمان و غرب وجود دارد بیان کرد:" فاصله‌ای که بین ویراستاری ما با ویراستاری غرب وجود دارد به راحتی قابل تشخیص است، در ویراستاری غربی به مسائلی اشاره می‌شود که در کشور ما غایب است مثلا بر حساسیت‌های قومی توجه شده است. به ویراستاران گوشزد می‌شود که به این مسائل توجه کنند ولی در کشور ما این گونه نیست. در کشورهای غربی غرب، شاخه‌ای از ویراستاری، به عنوان ویراستار پاورقی وجود دارد که در کشور ما همچین عنوانی مطرح نیست. یک مثال مهم در این زمینه، ویراستاری کتب مرجع است که در واقع شبکه‌بندی مدخل‌ها یکی از چالش‌های ویراستاران این نوع کتب محسوب می‌شود. در کشورهای غربی، عکس کشور ما، ویراستاری کتب مرجع، ویراستاران خاص خود را می‌طلبد و مثال‌های از این دست خیلی زیاد هستند که تفاوت یا به نوعی عقب بودن دنیای ویراستاری ایران را با غرب نشان می‌دهد. 

وی با تاًکید بر ویژگی‌های اخلاقی ویراستاران ادامه داد: "ویراستار بزرگ کسی است که دستور ندهد، ویراستار نگاه‌اش به کار توصیه‌ای است. حتی در زمینه‌ وظیفه‌ اخلاقی ویراستار تا این‌جا باید پیش رفت که بگوییم، کار ویراستار فقط جابه‌جایی جمله و پاراگراف نیست و اگر متن از جایی سرقت ادبی شده باشد این وظیفه‌ی ویراستار است که شفاف سازی کند و این مهم، زمانی محقق می‌شود که ویراستار در حیطه‌ کاری خود خبره باشد."

صلح‌جو در ادامه افزود:" ویراستار دغدغه‌ بازار دارد و همواره این سوال در ذهن‌اش است که آیا این کتاب فروش دارد یا خیر؟ ولی این عامل نباید کیفیت کار ویراستاری را تحت الاشعاع قرار دهد و در واقع اولین قدم جلب رضایت ویراستاران است. با این همه گاهی اسمشان در شناسنامه‌ی اثر هم ذکر نمی‌شود.  آنچه ویراستاران ما انجام می‌دهند یعنی نشستن پشت میز و اتاق کار ویراستاری نیست و عمدتاً کار کامپیوتر است در حالی که ویراستاری در غرب از ایده‌ اثر تا بازار‌یابی را دربر می‌گیرد. از آنجایی که جوامع به سمت نوعی یکپارچگی و نزدیکی حرکت می‌کنند، برای ما لازم است که به نشر و ویراستاری با ویژگی‌های جدید نگاه کنیم."

تقدس دادن به بازار، کیفیت ویراستاری را پایین می‌آورد

در ادامه احمد کسایی یکی از مترجمان کتاب ضمن تاًکید بر تفاوت ویراستاری با نویسندگی تصریح کرد: "نویسندگی هنری است که عکس ویراستاری تنهایی را می‌طلبد، برای ویراستاری کتاب‌هایی از این دست نیاز به فعالیت کاملا گروهی است. کتاب ویرایش از زبان ویراستاران در سطح ویرایش آمریکایی است، در عین حال که سطح بسیار مهمی را در برمی‌گیرد و آثار بسیار مهمی به این ترتیب منتشر شده‌اند با این حال افراد بسیاری مخالف این نوع ویرایش هستند و در نتیجه این گونه نیست که در تمام دنیا مورد قبول و پذیرش باشد."
وی گفت: در مقابل ویراستاران دو گروه از نویسندگان هستند، گروهی که رغبتی به ویرایش شدن کتاب‌هایشان نشان نمی‌دهند و گروه دیگری که معتقد‌اند دوره‌ طلایی ویراستاری تمام شده است، پس می‌توان اثر بزرگی خلق کرد بدون اینکه نیازی به ویراستاران باشد و این هنر ویراستار است که بتواند نویسنده را مجاب کند. در بخش‌های نظری بیشتر شاهد سیطره‌ بازار هستیم و توجه بیش از حد به این موضوع کیفیت ویراستاری را پایین می‌آورد."
در پایان گروهی از حضار نظرات خود را در زمینه‌ی کتاب مطرح کردند.